کد خبر: 56396 | صفحه ۱سیاست روز | تاریخ: 11 آذر 1404
دیپلماسی به وقت الیزه مذاکره وقت دیگر / امین جمشیدزاده
سفر وزیر خارجه ایران به فرانسه برای دیدار با همتای فرانسوی خویش_ ژان نوئل بارو _ در چهارشنبه هفتهای که گذشت از اهمیت بسزایی برخوردار بود. در این دیدار روابط دوجانبه ایران_ فرانسه مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفت و طرفین بر اهمیت تداوم مسئولیتها جهت رفع موانع و تسهیل مناسبات فی مابین تاکید کردند. دو وزیر با مرور تحولات منطقه غرب آسیا،منازعه اوکراین، اوضاع امنیتی بین المللی و نیز موضوع هستهای صلحآمیز ایران؛ ضرورت تلاش مسئولانه برای کمک به کاهش تنشها و تقویت صلح و عدالت بینالمللی را مورد تاکید قرار دادند. وزیر خارجه ایران با تاکید بر حق قانونی ایران برای بهرهبرداری از انرژی هستهای جهت مقاصد صلحآمیز حسن نیت و جدیت ایران را برای مذاکره معقول و منطقی جهت اطمینان بخشی نسبت به ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران؛ متذکر و یادآور شد و تصریح نمود طرفهایی که با قانون شکنی آشکار ابتدا از برجام خارج شده و متعاقباً مرتکب تجاوز نظامی علیه ایران شده و تاسیسات تحت پادمان ایران را مورد هجمه قرار دادند؛ باید رویکردهای زیاده خواهانه و قلدرمآبانه را متوقف کرده و پاسخگوی اقدامات خود باشند. وزیر خارجه همچنین با انتقاد از عملکرد سه کشور اروپایی در شورای امنیت سازمان ملل متحد و شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، مسئولیت آنها را در قبال بروز وضعیت فعلی خاطرنشان ساخت و خواستار اتخاذ رویکردی مسئولانه، مستقل و مبتنی بر حقوق بینالملل به ویژه طبق ماده ۴ معاهده منع اشاعه شد. در واقع این نخستین دیدار رسمی وزیر خارجه ایران با "E3 "یکی از سه کشور اروپایی پس از صدور قطعنامه اخیر علیه ایران، قلمداد میشود و در حالی انجام شد که فرانسه تلاش میکند تا خود را به عنوان واسطه یا میانجی احتمالی بین غرب و تهران معرفی کند. نقشی ادعایی که سابقه تاریخی آن از مذاکرات سعدآباد تا توافق برجام با بدعهدیهای مدام اروپا و خروج یک جانبه آمریکا از برجام در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ همراه بوده است. در حالی که در سپهر سیاست نظام بینالملل، حیات سیاسی برجام تمام شده است و ایران بر همکاری صرف در چارچوب معاهده ان پی تی و پادمان تاکید دارد؛ اروپا کماکان اهرمهای باقیمانده مثل اسنپ بک و تحریمهای یک جانبه، ابزار دیپلماسی و چانهزنی بهره میبرد. اهرمهایی که پس از خروج افراطی آمریکا از برجام و ناتوانی سه کشور اروپایی در عمل به تعهدات ۱۱گانه خود، عملاً از درجه اعتبار ساقط گشتهاند. این سفر در عین حال آزمونی اساسی برای سنجش میزان استقلال عمل اروپا در مقابل فشارهای کاخ سفید قلمداد میشود. این که آیا پاریس قادر است از جایگاه ادعایی خویش به عنوان کاتالیزور بهره ببرد و مسیری مبتنی بر احترام متقابل و لغو واقعی تحریمها پیشنهاد دهد یا صرفاً نقش پلیس فشار واشنگتن را بازی خواهد کرد. به باور نگارنده سفر وزیر خارجه به فرانسه فرصتی برای آب کردن یخ دیپلماتیک در اتمسفر و فضای به بن بست خورده امروز است. فرانسه هم با یک تیر و دو نشان میخواهد هدف خود را بزند و از دیگر سو به دنبال مبادله دو زندانی خود با مهدیه اسفندیاری زندانی ایرانی در پاریس است و فرانسه میخواهد هم نقش کاتالیزور یا واسطه احتمالی میان واشنگتن و تهران را بازسازی و احیا کند و هم نگرانی تبعات پیامدهای صلح اوکراین و وضعیت نامشخص مواد غنی شده ایران پس از تجاوزات اخیر آمریکا و اسرائیل در میانه ماه ژوئن ۲۰۲۵ میلادی_ ۲۳ خرداد۱۴۰۴_ به تمامیت ارضی ایران است. اروپا اهرم مستقیمی برای لغو اسنپ بک در اختیار ندارد؛ اما میتواند با هماهنگی آمریکا یک فرمول نسبی یعنی "امتیاز در برابر امتیاز" توقف غنی سازی بالا در برابر کاهش تحریمها و بازگشت بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی پیشنهاد دهد و اگر مذاکرات این بار آغاز گردد؛ به دلیل درس یاد گرفته دونالد ترامپ از جنگ ۱۲ روزه و تمایل مشترک همه طرفها به پرهیز از درگیری، شانس به نتیجه رسیدن آن بیش از دفعات قبل خواهد بود. دیدار یکی دو هفته پیش بن سلمان با دونالد ترامپ در بیضی کاخ سفید و فروش جنگندههایF35 واشنگتن به ریاض و سرمایهگذاری یک تریلیون دلاری این شاهزاده سعودی در آمریکا باعث شد تا دونالد ترامپ علی رغم میل باطنی اسرائیل شریک راهبردی خود؛ عربستان را در مقابل اسرائیل قرار داده و نقش و فتیله آن را پایین بکشد و گسلی جدید میان آمریکا و اسرائیل شکل گیرد که این گسل ایجاد شده با انگیزه مضاعف فرانسه و نیاز مشترک همه طرفها به کاهش تنش؛ برای نخستین بار فرصتی حقیقی ایجاد نموده تا دیپلماسی بدون اجازه اسرائیل هوایی تازه بخورد. فرصتی که اگر سرفصل دروس آن درست زمانبندی و مدیریت شود؛ میتواند چرخههای هستهای را پس از سالها رکود دوباره به چرخش و حرکت درآورد و این مستلزم تحرک سازنده و تعامل بیشترE3 و به ویژه نقش میانجی فرانسه میان تهران و واشنگتن است تا بتواند یخ فضای موجود را آب کرده و با ذوب این یخچال دیپلماتیک دوباره رودخانه خروشان دیپلماسی در مسیر واقعی و درست خویش استوار گشته و به راه بیفتد.