کد خبر: 56514 | صفحه ۱ | تاریخ: 13 آذر 1404
خانواده و پیوستگی شخصیت نسل الفا
محمدعلی نویدی
اگرچه در ظاهر نسل آلفا بسرعت در حال دور شدن و انزوای از خانواده است، لیکن، در حقیقت، نسل آلفا وابستگی کامل به خانواده ها دارد. در واقع، دوری نسل آلفا از خانواده و مشغولیت آن با دنیای دیجیتال و علاقه مندی به گفتگو با هوش مصنوعی و دوستان مجازی، در سایه حمایت خانواده صورت میگیرد.
کدام خانواده می تواند به حمایت واقعی و هدفمند از نسل آلفا یاری کند؟ پُر واضح است خانواده اگر در امتداد زمان و زمینه رشد و بالندگی نسل آلفا نباشد، موجب پاره پاره شدن شخصیت نسل آلفا و کودکان و نوجوانان می گردد. شخصیت پاره پاره، یعنی شخصیت و هویت تکه تکه و پُر شکاف؛ وقتی خانواده در امتداد عقلانیت و تدبیر برای آینده نسل آلفا نباشد، شخصیت و هویت نسل کودک و نوجوان بریدگی و اختلال پذیر می شود، بدترین نوع اختلال و اختلاف شخصیتی، همانا، اختلال و شکاف در رشد و نمو و عدم پیوستگی و یک پارچگی در هویت نسل آلفا است. در اصل، وقتی « Torn » یعنی پارگی و بریدگی در تربیت ِ شخصیت فرزند به وجود می آید، پیوستگی و اتحاد هویت و منش کودک با پارگی و وصله مواجه می گردد. دقت کنیم، که شخصیت دوختنی نیست، وصله وصله کردنی نیست. بنابراین، ژرف بیاندیشیم، جایگاه و نقش خانواده در آموزش و پرورش نسل آلفا، بی بدیل و بی جایگزین است. گسیختگی و پراکندگی شخصیت نسل آلفا به مقدار معتنابهی به انسجام و هماهنگی خانواده ها بستگی دارد. خانواده مدرن و معقول کنونی، در امتداد فضای نسل آلفا شکل میگیرد و حرکت میکند؛ در امتداد دوستان، مهد کودک و مدرسه و محیط بیرونی. در زمانه کنونی، سخت است خانواده در امتداد محیط بیرون باشد، چون محیط بیرون دچار شکاف و ریا و تزویر و پراکندگی شده است. محتوای تعلیم و تربیت مهد کودک و مدرسه و پارک و فضای سبز و بازی بچه ها، با محتوای فضای درون و خانواده متفاوت است. بدین دلیل، خانواده نقش و اثر حیاتی در ساختار شخصیت آینده نسل آلفا دارد. مثلاً، خانواده بجای باز نمود شکافهای درون و بیرون خانه، می تواند وجوه مشترک و عاقلانه را به کودکان خود تعلیم دهد؛ شخصیت تربیت یافته در ساحت عقل و منطق، با شخصیت تربیت شده در ساحات مختلف و پراکنده، مثل، ساحت و میدان ایدئولوژی، سیاست، اجتماع ناپایدار و فضای مسموم، بسیار متفاوت است. اگر نسل آلفا در سایه خِرد و عقلانیت تربیت شود، شخصیت و هویت قویم و استوار و آینده ساز، پیدا خواهد کرد.
جایگاه و نقش مادر در تربیت شخصیت یک پارچه و منسجم نسل آلفا بسیار حائز اهمیت است؛ چون، در سن و سال نسل آلفا « صفر تا سیزده، چهارده سال» کودک و نوجوان اغلب با مادر ( مامان) مأنوس و مألوف و هم نشین و هم سخن و هم صحبت است. و پدر دغدغه نان دارد. بنابراین، در نزد نسل آلفا، مادر نقش حیاتی و اساسی در امور زندگی و رتق و فتق آن دارد. در مطالعه و پژوهش میدانی نیز این نقش برجسته و درخشان تأیید و تأکید می شود؛ بچه ها می گویند بگذار به مامانم بگویم. این جمله در مواقع تصمیم و انتخاب در بین نسل آلفا، بیش از بقیه جملات معمول تکرار میشود.
مراد من از امتداد و تلاقی خردمندانه ِ عناصر سازنده شخصیت نسل آلفا، پیدا کردن راه سازگاری و کشف شیوه صلح آمیز در میان عناصر و مؤلفه های مختلف سازنده و تشکیل دهنده شخصیت و هویت « Identity » کودکان است. و آن طریق و روش تفاهم و تعامل بجای شیوه ستیزه و تزاحم می باشد. صلح، دوستی، تفاهم و تعامل و ارتباط و گفتگو و حرمت دیگران و زندگی مسالمتآمیز را از کودکی به بچهها یاد بدهیم. شخصیت بچه ها با همین مفاهیم و معانی شکل میگیرد. مثلاً، تعامل از طریق فناوری هوشمند. مثل، « من همه چیز دان نیستم» . شاید، اشتباه کنم. یک راهکار عملی این است که در کل و در مجموع، اگر پیوستگی و پایداری شخصیت نسل آلفا، بیشتر از گسستگی و جدا افتادگی و ناپایداری شخصیت آنان باشد، به استقلال فکری و عملی آنان در آینده یاری می کند. ایران آینده، به فرزندان خردمند و بالنده نیاز دارد تا فرزندان اطاعت پذیر و مقلد محض. نسل آلفا، نسل پرسش و نسل دلیل است، و البته این نشانه کنجکاوی و هوشمندی آنان را می رساند.
سبک و سیاق زمانه نسل آلفا، اغلب تک فرزندی است. همین تک فرزندی تمرکز خانواده ها را بیش از پیش به سلامتی و شادکامی و برآورده کردن نیازها و خواستههای نسل آلفا افزون می نماید. خانواده ها لازم است کاملاً هوشیار و هوشمند و دور اندیش باشند و عنان امور را بکلی بدست تک فرزندان ندهند، زیرا، نسل آلفا، نیاز به مراقبت و تجربه و تدبیر دارد، تا بالیده و بزرگ شود. مبادا کج و معوج شدن امور موجب غفلت خانواده ها از تربیت شخصیت اصیل برای نسل آلفا شود.
باری، مهمترین ویژگی خانواده قرن بیست و یکم و دوران هوش مصنوعی و دنیای مجازی، توانمند سازی و تقویت نیروی عقلانی و منطقی کودکان و نوجوانان است، چرا که، در بقیه موارد خود نسل آلفا از طریق دنیای دیجیتال خودآموزی های فراوانی دارد. خانواده اگر ریشه ها را به نیکی رشد و نمو دهد و استحکام ببخشد، کار بسیار سترگی انجام داده است.