سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نخستین سفر دو جانبه خود به جمهوری آذربایجان عصر روز یک‌شنبه وارد باکو شد.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در شرایطی به باکو سفر کرده‌است که در طول سال‌های اخیر روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان با فراز و نشیب‌های بسیار مواجه شده‌است و به ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه تحمیلی اسرائیل و آمریکا علیه ایران، اتهام‌های زیادی به جمهوری آذربایجان در خصوص همکاری با اسرائیل برای حمله به ایران وارد شده‌است. مقام‌های باکو قاطعانه هرگونه همکاری با اسرائیل در تهاجم با ایران را رد کرده‌اند.
وزیر امور خارجه ایران با اشاره به سفر خود به باکو گفت: به نظرم این سفر در زمان بسیار مناسبی برای مرور روابط دو کشور انجام شد. نباید اجازه دهیم که هیچ طرف دیگری این رابطه را خراب و یا آن را به سمت نامطلوبی سوق دهد.
به گزارش ایسنا، «سید عباس عراقچی» در نشست مطبوعاتی مشترک با «جیحون بایراموف» وزیرخارجه آذربایجان در باکو گفت: از وزیر خارجه آذربایجان برای انجام این سفر دعوت می‌کنم.
وی افزود: مهم‌ترین توافق در این سفر این بود که گفت‌وگوها، مشورت‌ها و رفت و آمدهای دیپلماتیک بین دو کشور را گسترش دهیم تا روابط دو کشور را به سطح بدون مشکل برسانیم و بر گسترش روابط دو کشور متمرکز شویم.
منتظر میزبانی از علی‌اف و بایراموف در تهران هستیم
عراقچی ادامه داد: ما منتظر میزبانی از آقای «الهام علی‌اف»، رییس‌جمهور آذربایجان و «جیحون بایراموف» وزیر خارجه آذربایجان در تهران هستیم.
وزیر خارجه ایران خاطرنشان کرد: در این نشست در مورد آخرین تحولات منطقه از جمله تجاوزات رژیم صهیونسیتی به کشورهای منطقه از جمله ایران صحبت کردیم.
توافق کردیم دیدارهای سه جانبه با دیگر کشورهای منطقه داشته باشیم
عراقچی در ادامه با بیان این که «در این نشست در ارتباط با تحولات منطقه قفقاز و ساز و کار ۳+۳ صحبت کردیم» گفت: ما بر ضرورت تحقق صلح و ثبات در منطقه و عدم هرگونه دخالت خارجی در منطقه قفقاز تاکید کردیم و توافق کردیم که دیدارهای سه جانبه با دیگر کشورهای منطقه نیز داشته باشیم.
مصمم هستیم روابط با آذربایجان را در تمام ابعاد گسترش دهیم
وی با بیان اینکه «فکر می‌کنم این یک ساز و کار خوب برای گسترش همکاری‌ها در منطقه است»، خاطرنشان کرد: ما مصمم هستیم روابط خود را با آذربایجان در تمام ابعاد گسترش دهیم و این روابط هرچه بیشتر گسترش پیدا کند.
عراقچی ادامه داد: ما نباید اجازه دهیم که هیچ طرف دیگری این رابطه را خراب کند و یا آن را به سمت نامطلوبی سوق دهد.
به پیشنهاد آذربایجان قرار است نشست ۳+۳ در باکو و نشست بعدی در ایروان برگزار شود
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه نشست مطبوعاتی خود با همتای آذربایجانی‌اش در پاسخ به سوالی در ارتباط با نوع نگاه ایران به ساز و کار ۳+۳ گفت: ما برای این ساز و کار اهمیت زیادی قائل هستیم همانطور که آقای بایراموف فرمودند این ساز و کار فقط برای موضوع آذربایجان و ارمنستان نیست بلکه برای تحقق صلح و ثبات در کل منطقه است و هدف آن ایجاد همکاری و رایزنی‌های سیاسی و اقتصادی بین کشورهای منطقه است. در واقع هدف ما از این ساز و کار ایجاد صلح و ثبات در کل کشورهای منطقه است و ما از این ساز و کار حمایت کرده و می‌کنیم.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: از اینکه روابط آذربایجان و ارمنستان در حال حاضر در مسیر خوبی قرار دارد خوشحال هستیم و از روند صلح بین دو کشور استقبال می‌کنیم و یکی از آثار آن این است که به پیشنهاد آذربایجان قرار است نشست ۳+۳ در باکو و نشست بعدی در ایروان برگزار شود.
وی ادامه داد : موثرتر شدن و قدرتمند تر شدن ساز و کار ۳+ ۳ برای ثبات کل منطقه موثر است.
معتقد به همکاری امنیتی در منطقه هستیم
عراقچی همچنین در پاسخ به سوالی در ارتباط با موضوع امنیت در منطقه خاطرنشان کرد: هر دو کشور ایران و آذربایجان در ارتباط با امنیت منطقه کاملاً جدی هستند، ما معتقد به همکاری امنیتی در منطقه هستیم و سازوکار ۳+۳ نیز در همین راستا شکل گرفته است.
این دیپلمات عالیرتبه جمهوری اسلامی ایران خاطرنشان کرد: امنیت منطقه باید توسط کشورهای منطقه تامین شود و هرگونه دخالت خارجی در این زمینه مخرب است، هر دو کشور در این زمینه توافق دارند و بر همین اساس به همکاری‌های خود ادامه می‌دهیم‌.
پروژه راه آهن رشت - آستارا پیشرفت خوبی داشته است
وزیر امور خارجه همچنین در پاسخ به سوالی در ارتباط با آخرین وضعیت پروژه راه آهن رشت - آستارا گفت: این پروژه پیشرفت خوبی داشته است. بین ایران، آذربایجان و فدراسیون روسیه همکاری خوبی در جریان است. سرمایه‌ تامین شده است و ما در حال انجام مقدمات لازم برای اجرایی شدن این پروژه هستیم ، بیش از ۵۰ درصد مقدمات لازم برای اجرا این پروژه فراهم شده است و ان‌شاءالله در سال آینده عملیات اجرایی آن آغاز می‌شود.
هیچ تدبیر و طرحی نباید حق بدیهی مردم فلسطین برای تعیین سرنوشت‌شان را خدشه‌دار و یا تضعیف کند
وزیر خارجه همچنین در پاسخ به سوالی در ارتباط با موضوع غزه و فلسطین و طرح‌هایی که در ارتباط با تحقق صلح در این منطقه مطرح است، خاطرنشان کرد: ما از هر حرکتی که منجر به توقف جنایت‌ها و کشتارها علیه مردم فلسطین شود، باعث کمک رسانی به مردم غزه شود و باعث خاتمه اشغال سرزمین فلسطین شود استقبال می‌کنیم و معتقدیم که هیچ تدبیر و طرحی نباید حق بدیهی مردم فلسطین برای تعیین سرنوشت‌شان را خدشه‌دار و یا تضعیف کند و حاکمیت آنها بر سرزمین خودشان را تحت تاثیر قرار دهد.
باید همکاری های جدید با آذربایجان تعریف کرد
خبرگزاری خبرآنلاین برای بررسی زوایای مختلف سفر سیدعباس عراقچی به آذربایجان به گفتگو با حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل قفقاز پرداخته است.
*** اهمیت سفر سیدعباس عراقچی به باکو در شرایط فعلی خاورمیانه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
این سفر در راستای توسعه روابط ایران با کشورهای همسایه انجام شده است. هدف از این سفر گسترش روابط دوجانبه ایران و باکو و مناسبات آنها است که در چند سال اخیر مشکلاتی متعددی داشته است. از طرف دیگر این امکان وجود دارد که ایران نقشی مشخص در گذرگاهی که میان آذربایجان و ارمنستان قرار است ایجاد شود، ایفا کند. زیرا ایران نسبت به مرزهای خود حساس است. ظاهر طرحی که ترامپ مطرح کرده، این است که حاکمیت ملی ارمنستان نقض نخواهد شد و مرز ما نیز از بین نخواهد رفت.
ایران برای اینکه بتواند از مرز خود با ارمنستان برخوردار شود، معتقد است که هرچقدر فاصله این گذرگاه با مرز ایران بیشتر باشد، برای ایران بهتر است. از طرفی دیگر، می توان از زیرگذر برای ارتباط ایران با مرزهای شمالی و یا گرجستان استفاده شود. این مباحث ممکن است در این سفر بررسی شود ولی عمده گفتگوها به نظر بنده درخصوص روابط دوجانبه دو کشور و گسترش آن است.
باید همکاری های جدید با آذربایجان تعریف کرد/ اسرائیل از خاک آذربایجان برای حمله به ایران استفاده کرد
*** زمینه‌های توسعه همکاری میان ایران و جمهوری آذربایجان کدامند؟
اولین و مهمترین آن، راه ارتباطی ایران به روسیه از طریق آذربایجان و مسیر شمال به جنوب است. زیرا ارمنستان با روسیه مرز مشترک ندارد و باید از مسیرهای زمینی و یا شمال قفقاز استفاده شود در نتیجه ایران باید با آذربایجان همکاری های جدید تعریف کند. این همکاری ها می‌تواند ریلی، جاده‌ای و شامل سایر دیگر موارد باشد، در کل ایران باید همکاری های جدیدی را با آذربایجان تعریف کند تا بتواند همکاری با روسیه، قفقاز شمالی و کل منطقه اوراسیا را تقویت کند.
با اینکه آذربایجان هچنان عضو اتحادیه اوراسیا نشده، اما ایران مشتاق است تا این اتفاق بیافتد. زیرا معافیت‌های گمرکی زیادی وجود دارد و توسعه همکاری میان ایران، روسیه و قزاقستان نیز از این طریق می‌تواند گسترش پیدا کند.
البته که مهمتر از این موضوع، بحث امنیت مرزهای شمالی است. در زمان جنگ ۱۲ روزه این اخبار منتشر می شد که اسرائیل برای حمله به ایران از خاک آذربایجان استفاده کرده است. البته که جمهوری آذربایجان این موضوع را بشدت تکذیب کرده و آن را قبول ندارد. در این رابطه می‌توان برداشت کرد که این حمله بدون اطلاع آذربایجان اتفاق افتاده، مانند اتفاقی که در عراق افتاد و شاهد این بودیم که از آسمان عراق برای حمله به ایران استفاده شد، بدون اینکه حتی به دولت عراق اطلاع داده شود. به هرحال این موضوع در روابط دوجانبه بسیار قابل بحث است.
مشکل ایران ارتباط آذربایجان با اسرائیل نیست
*** اختلاف‌های دو کشور به ویژه در حوزه روابط آذربایجان و اسرائیل و کریدور زنگزور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا آذربایجان در ایجاد اختلاف میان ایران و اسرائیل نقش داشته است؟
پرونده کریدور زنگزور بسته شده است و دیگر از واژه زنگزور استفاده نمی‌شود و به آن گذرگاه ترامپ می‌گویند. آذربایجان ادعا می کرد که این مسیر بخشی از آذربایجان بوده و ارامنه اینجا را در طول تاریخ گرفته اند. درکل پرونده این کریدور بسته شده و به آن گذرگاه ترامپ می‌گویند. اگر واقعا حاکمیت ملی ارمنستان نقض نشود و ارمنستان همچنان به این مناطق مرزی با ایران دسترسی داشته باشد، هیچ مشکلی برای توسعه روابط آذربایجان و ارمنستان ندارد. ایران نیز باید از این اتفاق استقبال کند و توسعه همکاری می تواند جلوی اختلافات و حتی جنگ را بگیرد.
در سال ۱۳۷۰ که آذربایجان استقلال یافت، اسرائیل جز اولین کشورها بود که آذربایجان را به رسمیت شناخت و در آنجا حضور پیدا کرد و تلاش کرد تا از آنجا به عنوان یک پایگاه بر علیه ایران استفاده کند و اعتراض ایران نیز این است که اسرائیل نباید از این مرزها به عنوان یک سلاح بر علیه ایران استفاده کند. به همین منظور استفاده از خاک آذربایجان بر علیه ایران، مشکل ساز است وگرنه آذزبایجان نیز مانند دیگر کشورهایی است که با اسرائیل رابطه دارند و با ایران نیز در ارتباط اند. مشکل ارتباط با اسرائیل نیست، مشکل جایی است که اسرائیل از این رابطه بر علیه ایران استفاده می‌کند.
اینکه استفاده اسرائیل از خاک و آسمان آذربایجان با اجازه و رضایت آذربایجان است، بسیار محل تردید است. بنده به عنوان یک پژوهشگر هنوز به این موضوع پی نبرده ام که آذربایجان در این موضوع نقشی داشته و خودش رضایت داشته است. مانند مثال عراق و آمریکا. بنابراین جمهوری آذربایجان نیز اجازه ندارد که بتواند جلوی اسرائیل را بگیرد یا موشک ها و پهپاد های اسرائیلی را رهگیری یا سرنگون کند. ولی در ایران گفته می‌شود که آذربایجان عامل اسرائیل است. اما چون شواهدی وجود ندارد نمی توان گفت صد درصد این اتفاق افتاده است.
اختلاف ایران با اسرائیل قبل از این بوده که آذربایجان اسقلال پیدا کند، زیرا ما با موجودیت اسرائیل مشکل داشتیم و آنها را به رسمیت نمی شناسیم. آذربایجان به عقیده بنده هیچ تاثیری در ایجاد اختلاف میان ایران و اسرائیل نداشته است. اما به اسرائیل خدمات داده است.
اسرائیل در موارد متعددی مانند ترور دانشمندان ایرانی، از خاک آذربایجان استفاده کرده است یا در حمله به نطنز نیز همینطور بوده است، اما باید بررسی کرد که آذربایجان در این حملات مشارکت داشته یا عمدا همکاری داشته با اسرائیل یا خیر. برخی دوستان در داخل کشور می‌گویند بله این اتفاقات با همکاری آذربایجان صورت گرفته اما به عقیده بنده بدون طرفداری از باکو می‌گویم شواهدی برای اثبات این ادعا وجود ندارد. چه بسا برعکس این اتفاق وجود داشته که آذربایجان دائما این اتفاقات را تکذیب کرده است.
برای ارتباط با روسیه هم که شده باید رابطه‌مان با آذربایجان را خوب کنیم
*** اهمیت آذربایجان در کریدور شمال جنوب در چه مواردی است؟
راه ارتباطی ایران با روسیه فقط از طریق آذربایجان است، مگر اینکه از طریق دریای خزر و دریایی و الا مسیرهای ریلی و زمینی از طریق آذربایجان است. برای دسترسی به روسیه و بازارهای اوراسیا باید ارتباط خودمان با آذربایجان را تقویت کنیم. قزاقستان از طریق ترکمنستان نیز می تواند با ما ارتباط داشته باشد اما روسیه اینگونه نیست. در کل باید این رابطه سه جانبه ایران، روسیه و آذربایجان را به دلیل منافع ملی تقویت کرد.