پادشاهی بوئینگ ۷۳۷ پس از نیم قرن به پایان رسید و ایرباس، بی‌سروصدا تاج‌وتخت را از رقیب آمریکایی خود ربوده است. یک جابجایی تاریخی در قلهٔ صنعت هوانوردی رخ داده است. خانوادهٔ هواپیماهای تک‌راهرو ایرباس A320 سرانجام از رقیب افسانه‌ای خود، بوئینگ ۷۳۷ پیشی گرفت و به پرفروش‌ترین جت تجاری تاریخ تبدیل شد. این اتفاق، نقطۀ عطفی در رقابت نفس‌گیر این دو غول هواپیماسازی است. عبور ایرباس از مرز تحویل ۱۲,۲۵۰ فروند هواپیما در حالی اتفاق افتاد که بوئینگ همچنان با بحران‌های تولید مدل ۷۳۷ مکس دست‌وپنجه نرم می‌کند اما این تمام ماجرا نیست. با نگاهی به عملکرد این دو شرکت از سال ۲۰۲۰، به‌سادگی می‌توان دریافت که برنده بلامنازع این دهه تا به امروز، ایرباس بوده است. غول هوافضای اروپا سال‌هاست که در تعداد تحویل هواپیما از بوئینگ پیشی گرفته، اما این شکاف پس از سوانح مرگبار ۷۳۷ مکس در سال ۲۰۱۹ و مشکلات زنجیرهٔ تأمین جهانی عمیق‌تر شد.
پیش‌بینی می‌شود ایرباس در سال ۲۰۲۵ حدود ۷۷۰ فروند هواپیما تحویل دهد، درحالی‌که تخمین‌ها برای بوئینگ، با توجه به روند فعلی، عددی نزدیک به ۶۰۰ فروند را نشان می‌دهد. این اختلاف ۲۰ درصدی، داستان چند سال اخیر را تکرار می‌کند. سال ۲۰۲۰، بدترین سال این دهه برای بوئینگ بود؛ زمانی که این شرکت به دلیل توقف تولید ۷۳۷ مکس پس از دو سانحهٔ مرگبار که جان نزدیک به ۳۵۰ نفر را گرفت، ماهانه‌تنها ۱۰ تا ۲۰ فروند هواپیما تولید می‌کرد. در آن سال، ایرباس بیش از سه برابر بوئینگ هواپیما تحویل داد. این روند سال گذشته نیز تکرار شد و ایرباس با تحویل بیش از دو برابری، برتری خود را تثبیت کرد. فاجعهٔ کنده شدن درِ هواپیمای آلاسکا ایرلاینز در میانه پرواز، یک‌بار دیگر نقص‌های کنترل کیفیت بوئینگ را به تیتر یک اخبار تبدیل کرد و تولید این شرکت را فلج ساخت.
موفقیت A320 و ناکامی ۷۳۷
موفقیت خیره‌کنندهٔ ایرباس، مدیون عملکرد بی‌نقص خانوادهٔ A320 نئو است. این هواپیما که در سال ۲۰۱۶ وارد خدمت شد، با مصرف سوخت بهینه و هزینه‌های نگهداری پایین، به‌سرعت موردتوجه ایرلاین‌ها قرار گرفت. در مقابل، بوئینگ نه‌تنها با حوادث مرگبار ۷۳۷ مکس، میراث ۶۰ سالهٔ مدل ۷۳۷ را خدشه‌دار کرد، بلکه هنوز هم برای گرفتن مجوز دو مدل از چهار مدل مکس و افزایش تولید با نظارت شدید سازمان هوانوردی فدرال آمریکا (FAA) دست‌وپنجه نرم می‌کند. در حال حاضر، تولید ۷۳۷ مکس به ۳۸ فروند در ماه محدود شده و FAA اعلام کرده فعلاً قصدی برای افزایش این سقف ندارد. این در حالی است که ایرباس با یک صف سفارش عظیم ۷,۲۶۲ فروندی برای خانواده A320 روبروست.
جدال پرچم‌داران، A350 در برابر 777X
در بخش هواپیماهای پهن‌پیکر و پرچم‌دار، وضعیت برای بوئینگ حتی وخیم‌تر است. مدل مورد انتظار و پرسروصدای 777X که قرار بود انقلابی در سفرهای دوربرد باشد، با تأخیری نزدیک به پنج سال هنوز نتوانسته مجوز پرواز را از FAA دریافت کند. تحویل این هواپیما حالا به سال ۲۰۲۷ موکول شده است. در همین حین، رقیب مستقیم آن یعنی ایرباس A350، یک دهه است که در حال خدمت‌رسانی است و صدها فروند از آن در سراسر جهان پرواز می‌کنند. تأخیرهای مزمن 777X به نمادی از مدیریت ناکارآمد و افول مهندسی در بوئینگ تبدیل شده است.
ریشهٔ بحران، ادغامی که بوئینگ را مسموم کرد
بسیاری از کارشناسان، ریشهٔ مشکلات امروز بوئینگ را در ادغام این شرکت با مک‌دانل داگلاس در سال ۱۹۹۷ می‌دانند. منتقدان می‌گویند این ادغام، فرهنگ بوئینگ را از یک شرکت مهندسی‌محور به یک شرکت مالی‌محور تغییر داد؛ شرکتی که بیش از نوآوری و کیفیت، نگران ارزش سهام و کاهش هزینه‌هاست. یکی از نمادین‌ترین تغییرات پس‌ازاین ادغام، انتقال دفتر مرکزی بوئینگ از سیاتل، قلب تولیدی شرکت به شیکاگو، یک مرکز مالی بزرگ بود. به باور بسیاری، این جابجایی، فاصله‌ای فاجعه‌بار میان مدیران و مهندسان ایجاد کرد؛ فاصله‌ای که پیامدهای آن در بحران‌های اخیر به‌خوبی دیده می‌شود.