نرخ دلار در مرکز مبادله ارز و طلا، در حالی ۴۱ هزار و ۷۵۹ تومان به ثبت رسیده که آنچه در بازار غیررسمی می‌بینیم گویای واقعیت دیگری است. حال مشخص نیست دلار آزاد مبنای معاملات است یا دلار مرکز مبادله! دهن کجی قیمت دلار در بازار آزاد به دلار مرکز مبادله موجب رسیدن قیمت‌ها به رکورد‌های بی سابقه‌ای شده است.
در این میان جلسه ارزی مجلس که با حضور تیم اقتصادی دولت برگزار شد نیز نتوانست هیجان مردم برای تبدیل سرمایه شان به اسکناس آمریکایی را کاهش دهد.بازار وعده‌ها ازسوی دولتمردان در حالی داغ شده که باز هم به تماشا می‌نشینیم تا ببینیم دلار سر از چه کانال‌هایی درمی آورد.
رکورد‌های بی‌سابقه در بازار دلار و ارز
سید مرتضی افقه، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در این رابطه به اقتصاد ۲۴ گفت: پیش بینی من پیش از التهابات اخیر این بود که تا عید ۱۴۰۲ قیمت دلار به ۶۰ هزار تومان برسد.وی با اشاره به اینکه این نخستین بار در تاریخ جمهوری اسلامی است که شاهد نوسانات این چنینی در بازار دلار و ارز هستیم، ادامه داد: اگر هیچ اتفاق خاصی نیفتد و تغییرات واقعی و تحول غیراقتصادی در کشور رخ ندهد، دلار ۷۰ هزار تومانی را تا شب عید خواهیم دید.
هشدار نسبت به رکورد‌های پی‌در‌پی دلار و ارز
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در پاسخ به سوال اقتصاد ۲۴ مبنی بر اینکه رکورد‌های اینچنینی قیمت دلار و ارز مسبوق به سابقه است؟ گفت: به معنای واقعی در تاریخ جمهوری اسلامی اولین بار است.افقه ادامه داد: شاید تنها در جنگ جهانی دوم که ایران اشغال شد، ما تورم ۱۱۰ درصدی را تجربه کردیم. در حال حاضر یکی عدد تورم رکورد زده و دیگری، بی ثباتی قیمت‌ها و قیمت ارز است. هر دو هم به شدت به اقتصاد و معیشت آسیب زده است.
راهکار حل بحران ارزی
این اقتصاددان با بیان اینکه این دولت نشان داده در کنترل جهش‌های ارزی ناتوان است، گفت: در کوتاه مدت تنها اثر روانی رفع تحریم‌ها و بهبود روابط ایران با کشور‌ها می‌تواند قیمت دلار و ارز را ثابت کند.وی با اشاره به اینکه فضای تنش روانی باعث التهاب اذهان و هجوم مردم برای تبدیل سرمایه‌ها به دارایی باثبات‌تر و خروج سرمایه‌ها از کشور شده است، ادامه داد: نخست باید فضای روانی در جامعه بهبود پیدا کند که آن هم برمی گردد به فضای تنش زایی که در منطقه علیه ما حاکم است. دولت باید تلاش کند تا این فضای تنش زا از بین برود و دوم مشکل تحریم‌ها حل شود. در غیر این صورت روند نابسامانی قیمت ارز و دلار ادامه دارد و اگر این روند تداوم داشته باشد موجب تنش سیاسی و اجتماعی شدیدتری خواهد شد.
مسیر بیراهه تجارت با شرق
به گفته عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، برای اقتصاددانان محرز بود که در غیاب درآمد‌های نفتی و در حالی که منابع دیگر تهی شده بودند و در حالی که انبوهی از نیرو‌های انسانی فوج فوج از کشور خارج می‌شوند حتی یک دولت قوی هم نمی‌توانست کشور را خوب اداره کند، چه برسد به اینکه در حال حاضر، ضعیف‌ترین تیم اقتصادی در سخت‌ترین شرایط در راس دولت است.
افقه با بیان اینکه طبیعی است که در این شرایط شاهد این اتفاقات باشیم، ادامه داد: دولت امید داشت که در فضای تحریم بتواند از فرصت تجارت با شرق (چین و روسیه) استفاده کند غافل از اینکه آن‌ها هم تابع نظام بین الملل هستند و تا حدی آن هم در قطعنامه‌های بین المللی ممکن است کمک کنند نه چیزی که برای آن‌ها هزینه دارد مثل دور زدن تحریم‌ها.
بازار ارز گرفتار ترس و هیجان
به گفته این اقتصاددان، وقتی دولت نتواند هزینه‌هایش را کاهش دهد، ناچار است استقراض کند که موجب پمپاژ نقدینگی خواهد شد. از طرف دیگر احساس ناامنی را در ذهن تولیدکننده و مصرف کننده ایجاد می‌کند. هر روز هم یک کشور ما را تهدید می‌کند، مشکل دورنمای حل تحریم‌ها هم که فعلا کاملا منفی شده و این اثر روانی باعث شده که مردم به فکر بیفتند و سطح تقاضا به صورت غیراقتصادی افزایش پیدا کند.
وی ادامه داد: دولت بنا بود نقدینگی را کنترل کند که نتوانست، چون ساختار‌های موجود دولتی نقدینگی زا هستند؛ بنابراین هیچ کدام از این مسائل متوقف نشده است. در این شرایط تنها خبر رفع تحریم‌ها و سیگنال‌های مثبت آن می‌تواند رشد چشمگیر قیمت دلار و ارز را متوقف کند و کاهشی هم در کار نیست.
معاملات توافقی ارز بازار را نجات می دهد؟
در این میان اما کامران سلطانی‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره وضعیت بازار ارز پس از صدور مجوز معاملات ارز در صرافی‌ها اظهار داشت: تصمیم بانک مرکزی برای از سرگرفته شدن معاملات ارزی و عرضه در صرافی‌ها باعث شد تا جلوی افزایش مجدد ارز گرفته شود.
وی ادامه داد: در دوره‌ای که معاملات ارز توافقی راه‌اندازی شد شاهد ریزش‌ قیمت‌ها در بازار بودیم اما متاسفانه پس از این که معاملات توافقی متوقف شد تنها در یک هفته بیش از ١۵ درصدی نرخ ارز افزایش پیدا کرد و این تغییر قیمت‌ها نشان می‌دهد که وجود بازار توافقی عامل موثری برای مدیریت نرخ ارز است.
دبیر کل کانون صرافان با بیان اینکه با بازگشایی معاملات در صرافی‌ها جلوی افزایش مجدد ارز گرفته شد و تا حدودی هم قیمت کاهش پیدا کرد، افزود: عرضه ارز از صرافی‌ها باعث ایجاد تعادل در عرضه و تقاضای ارز می‌شود.
سلطانی‌زاده درباره قیمت فروش دلار به هر کد ملی گفت: ارز مورد نظر را بانک مرکزی از طریق مرکز مبادله ارز به صرافی‌ها می‌فروشد و مبنای تعیین نرخ است و این ارز از محل منابع داخلی صرافی‌ها به فروش نمی‌رسد و اگر صرافی‌ها از منابع خود و از محل خرید ارز از صادرکنندگان این ارز را تامین به فروش برسانند به طور قطع قیمت بهتری برای خریداران حاصل می‌شد.
وی با درباره وضعیت عرضه و تقاضای ارز در بازار تاکید کرد: مردم فروشنده ارز نیستند چراکه همواره در بازار ارز ایران این گونه بوده که وقتی قیمت‌ها صعودی باشد مردم سعی می‌کنند ارز را ذخیره کنند و زمانی مردم فروشنده خواهند شد که روند قیمت ارز در بازار کاهشی و نزولی شود و اگر روند کاهشی ادامه داشته باشد مقاومت مردم هم و مدت زمان عرضه شکسته می‌‌شود و کاهش نرخ هم به حجم عرضه بستگی دارد.
دبیر کل کانون صرافان با اشاره به تصمیماتی که باعث تغییر شرایط بازار ارز کشور می‌شود و تصمیمات نادرستی که منجر به التهاب در بازار شد، اظهار داشت: یکی از موضوعات بسیار تاثیرگذار این بود که در مدیریت سامانه نیما عرضه همسانی گذشته را نداشت. به طوریکه در چند روز گذشته دیدیم که به صورت دستوری ارزی که در بازار مبادله‌ای معامله می‌شد، فقط به بانک‌ها و صرافی‌های بانکی تخصیص داده شد و همین انحصاری شدن عرضه ارز باعث تاثیر منفی در بازار شد و این موضوع به همراه متوقف شدن بازار توافقی موجب کاهش شدید عرضه ارز هم در حواله و هم در اسکناس در بازار شدند.
وی درباره اثرگذاری کانال‌های اعلام نرخ فردایی در افزایش نرخ ارز در دو ماه گذشته گفت: آحاد جامعه این ابزارها برای تحلیل رفتار ارز استفاده می‌کنند شاید این کانال‌ها حجم و عمقی نداشته باشند اما به هر حال از نظر روانی در جامعه و بازار تاثیر می‌گذارند بنابراین باید عمق و حجم بازارهای رسمی را افزایش دهیم و حتی کانال‌های معاملاتی رسمی که در صرافی‌ها فعال هستند را ساماندهی کنیم و با نفوذ در فضای مجازی و تقویت کانال‌های رسمی بتوانیم از طریق کانال‌های رسمی مدیریت نرخ ارز را انجام دهیم.