نیترات برای بهتر شدن محصول و حاصلخیزی خاک ضروری است، اما اگر نیترات بیشتر از حد لازم استفاده شود، باعث می‌شود مصرف محصول مدنظر مثل میوه یا سبزیجات برای انسان ضرر فراوانی داشته باشد.
عوامل زیادی باعث آلوده شدن محصول به نیترات می‌شود. به‌ طور مثال عوامل محیطی متفاوتی همچون نور کم، دمای بسیار زیاد یا حتی دمای خیلی کم و نور مصنوعی در تجمع نیترات بسیار موثر است. میزان و نوع کود استفاده شده و... هم بر تجمع نیترات بسیار تاثیرگذار است. در بیشتر گونه‌های گیاهی، ارتباطی کاملا مستقیم بین کود نیتروژنی و تجمع نیترات وجود دارد. درحقیقت عمده‌ترین عاملی که سبب تجمع نیترات در سبزی‌ها یا حتی دیگر گیاهان می‌شود، کودهای نیتروژنه است. از طرفی هر چه مدت رشد سبزی‌ها بیشتر و دریافت نور در زمان رشدشان کمتر باشد (همچون سبزیجات گلخانه‌ای)، نیترات به میزان بیشتری در گیاه، ذخیره خواهد شد، اما چطور میوه و سبزیجات آلوده به نیترات را تشخیص دهیم و از عوارض آن‌ها پیشگیری کنیم؟
درشت بودن میوه‌ها و سبزیجاتی مثل سیب‌زمینی، هویج، پیاز و فلفل دلمه‌ای، می‌تواند نشانه‌ای از تجمع و آلودگی نیترات درآن‌ها باشد.
پوست خیار به‌ویژه خیارهای گلخانه‌ای را پیش از مصرف جدا کنید و تا حد امکان خیارهای مزرعه‌ای بخرید و استفاده کنید.
شناسایی گوجه‌فرنگی‌های آلوده کار آسانی نیست، اما انواعی از گوجه فرنگی‌ها که پس از قاچ کردنشان لکه‌های سفید رنگی داخل بافتشان دیده شود، نیترات بیشتری دارند و در نتیجه از مصرف آن‌ها باید خودداری کرد.
هویج‌هایی بخرید که اندازه متوسط و کوچک دارند و نارنجی پررنگ هستند، زیرا چنین هویج‌هایی میزان بیشتری آنتی اکسیدان در خود دارند.
برگ های کهنه سبزی را دور بریزید و از خوردن برگ‌های بیرونی و به ویژه مغز سفت و سفید وسط کاهو خودداری کنید.
بهتر است برگ‌های اسفناج را خام مصرف کنید و در صورتی که آن‌را آب‌پز کرده‌اید از نگهداری طولانی مدت اسفناج آب پز در یخچال اجتناب کنید. به خصوص لازم است به خاطر داشته باشید که هرگز این نوع سبزی را منجمد و فریز نکنید، زیرا فعل و انفعالات شیمیایی که در نقطه انجماد آن ایجاد می‌شود بر میزان نیترات درون این سبزی می‌افزاید.
سبزی‌ها تا زمانی که تازه باشند به دلیل دارا بودن ویتامین C و آنتی اکسیدان‌های قوی، آلودگی‌های شیمیایی کمتری را به بافت‌های بدن انتقال می‌دهند. از این رو لازم است از مصرف میوه ها و سبزیجات کهنه و مانده اجتناب کنید.
ساده‌ترین راه تشخیص پیاز سالم از پیاز آلوده به نیترات، توجه به قسمت گردن آن است. هر چه گردن پیاز نازک‌تر و اندازه آن کوچک‌تر باشد معلوم می‌شود که میزان نیترات کمتری جذب کرده است. علاوه بر این، به پیازهای جوانه زده یا دارای گردن ضخیم با اندازه درشت، کود بیشتری داده شده است.
سیب‌زمینی‌های درشت، نرم و انواعی که رنگ پوست‌شان تیره است و آن‌هایی که به فاصله کوتاهی پس از قاچ زدن سیاه می‌شوند، حاوی درصد بیشتری نیترات هستند.