کد خبر: 9325 | صفحه ۱۱ | ایران و جهان | تاریخ: 31 اردیبهشت 1402
داستان ناتمام هیرمند
هشدار دوباره ایران به طالبان
در حالی که سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری کشورمان در جریان سفر به سیستان و بلوچستان با اشاره به سابقه تاریخی و توافقات و معاهدات دو کشور ایران و افغانستان درباره حقآبه هیرمند تاکید کرد: میخواهم به حاکمان افغانستان عرض کنم که این سخن بنده را مطلب عادی تلقی نکنند، بسیار جدی بگیرند؛ به مسئولین و حاکمان افغانستان اخطار میکنم که حق مردم و منطقه سیستان و بلوچستان را سریعا بدهند، روز گذشته رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی در توییتی نسبت به اقدام هر چه سریعتر هیات حاکمه افغانستان در تامین حقآبه ایران هشدار داد.
در همین رابطه نور نیوز در توییتی نوشت: دفاع از حقوق مردم ایران وظیفه قانونی و ملی رئیس جمهور است که بدون تنازل و با صراحت کلام دنبال شده. هیات حاکمه افغانستان برای رفع اتهام بیتوجهی به موازین بینالمللی، هرچه سریعتر به تعهدات قانونی و همسایگی خود در تامین حقآبه ایران عمل کند.
حقآبه هیرمند و تعهد افغانستان در قبال ایران مساله امروز و دیروز نیست و طی سالهای طولانی همواره مورد بحث و مداقه دو کشور قرار داشته، اما متاسفانه مقامات افغانستان در هر برههای به دلایل مختلف که برای ایران قابل پذیرش نیست از تعهد خود سر باز زدهاند. امروز جمهوری اسلامی ایران با قاطعیت و عزم جدی از هیات حاکمه افغانستان میخواهد به تعهد خود عمل کند در غیر این صورت به گونهای دیگر عمل خواهد کرد.
این که چرا افغانستان هیچگاه حاضر نشده به درستی تعهد خود نسبت به حقآبه را اجرایی کند مقولهای است که دلایل مختلفی را برای آن ابراز داشتهاند که هیچ وقت مورد پذیرش ایران نبوده است، در حال حاضر نیز علی رغم تاکید ایران بر اجرایی کردن معاهده ۱۳۵۱ مبنی بر تامین حقآبه ایران از سوی افغانستان و اذعان مقامات طالبان بر تعهد خود، اما هیچگونه اقدام عملی و اجرایی از سوی هیات حاکمه افغانستان مشاهده نشده است.
حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان و سرپرست سفارت کشورمان در کابل معتقد است باید در طی مدت یک ماه این اتفاق بیفتد و طالبان به تعهد خود عمل کند. او همچنین می گوید اگر طالبان به آنچه می گویند آب، باید در چارچوب معاهده ۱۳۵۱ بدهند اما اگر آبی وجود داشته باشد و ندهند باید پاسخگوی ندادن آن باشند.
به گفته وی؛ مقامات طالبان میدانند اگر بخواهند در این کشور یک حکومت با ثبات و قوی که در بردارنده همه نمایندگان مردم باشد و این کشور به سمت ساخت، ثبات، استقلال، تمامیت ارضی و شکوفایی برود باید تعامل سازنده با همسایگان داشته باشند، لذا متوجه این قصه هستند. لذا این که اگر طالبان، آب باشد و ندهند برای دولت جمهوری اسلامی ایران آن وقت حجت تمام است که این مساله جزو حقوق اساسی ملت ایران است و چگونه باید عمل شود.
به گزارش ایسنا، حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان نیز با اشاره به پیگیری مستمر نمایندگان استان، موضوع حقآبه هیرمند را از وظایف ذاتی وزارت امور خارجه بر شمرد و تاکید کرد که با جدیت این مساله دنبال میشود. وی همچنین بیان کرد که مقامات هیات حاکمه افغانستان پایبندی خود را نسبت به حقآبه ایران به ما اعلام کردهاند و انتظار جدی داریم که به نشانه التزام به قراردادهای بینالمللی و پایبندی به حسن نیت در این زمینه کوتاهی نکنند و شاهد ورود آب به استان باشیم.
به نظر میرسد مساله آب برای حاکمان افغانستان بهعنوان اهرمی جهت فشار به ایران است تا از این طریق بتوانند خواستههای خود را عملی کرده و در عین عمل نکردن به تعهدات خود و معاهده بینالمللی است، امتیازگیری هم داشته باشند. البته این نوع نگاه از سوی هیات حاکمه افغانستان مختص طالبان نیست در دولتهای گذشته این کشور نیز چنین نگاهی وجود داشته است.
امیر خان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه امارت اسلامی افغانستان نیز اخیرا طی گفتوگویی با رسانهها، با تاکید بر عزم این کشور برای توسعه همکاری با جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که طالبان حقآبه ایران را به رسمیت میشناسد و ما هرگز خواستار مشکل برای این کشور همسایه خود نیستیم.
گفتنی است، متاسفانه امروز با هیات حاکمهای در افغانستان مواجه هستیم که پس از نزدیک به دو سال از در اختیار قرار گرفتن قدرت، هنوز از سوی هیچ سازمان بینالمللی یا کشوری به رسمیت شناخته نشدهاند و به نظر میرسد درکی از مفهوم دیپلماسی به ویژه در زمینه آب که مسالهای حیاتی است، ندارند، از این رو در نحوه مواجهه با مساله و کردار و گفتار بسیار دچار تناقض هستند. اما اینکه چرا هیچ وقت هیچ حکومتی در افغانستان خود را متعهد به انجام تعهدات در زمینه تامین حقآبه ایران نکرده، جای بسی سوال است ، علی رغم اینکه ایران براساس سیاست همسایگی و حسن همجواری رویکرد و تعامل مثبتتری را در پیش داشته به ویژه اینکه طی سالهای پس از انقلاب اسلامی پذیرای مهاجرین زیادی از کشور افغانستان بوده است که مانند شهروندان ایران زندگی کرده و از امکانات ایران استفاده میکنند.
با این وجود رویکرد حاکمان افغانستان نوعی رویکرد منفی گرایانه و به عبارتی با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن است، از یک طرف مقامات این کشور اعلام می کنند که نسبت به تعهد افغانستان در حقآبه هیرمند اذعان دارند و خود را متعهد به تامین حقآبه میدانند اما از سوی دیگر هیچ گونه اقدام عملی از سوی آنان انجام نمیشود. به نظر میرسد تناقض در گفتار و رفتار میتواند تعاملات دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد.
بنابراین، جمهوری اسلامی ایران همانطور که در تحقق مطالبه به حق خود جدی است، تلاش خواهد کرد از طریق اهرمهای فشار امارت اسلامی افغانستان (طالبان) را وادار به انجام تعهد خود براساس معاهده بینالمللی در تامین حقآبه ایران از هیرمند کند. گرچه در این سالها تلاشهای زیادی صورت گرفت اما به نظر می رسد هیچ حاکمیتی در افغانستان بنا ندارد نسبت به این امر مهم اقدامی جدی انجام دهد بلکه در نظر دارند از آن برای نوعی امتیازگیری استفاده کنند. به هر حال با توجه به اهمیت مساله و ضرورت انجام آن در شرایط کنونی ایران بر خواسته خود پافشاری خواهد کرد و در صورتی که هیات حاکمه افغانستان از این مساله استنکاف کند، قطعا ایران باید از ابزارها و روشهای دیگری برای تحقق مطالبه خود استفاده کند.