سرمقاله
لزوم احیای مدارا در عصر ارزشمندی خشونت
ژوبین صفاری
اما پس از گذشت 4 سال ترکیه مجبور به تمکین خواسته های عربستان برای عادی سازی روابط بود که اولین مورد آن بستن پرونده جمال خاشقجی و ارسال آن به ریاض بود. پس از آن بود که اردوغان در اردیبهشت ماه سال جاری به عربستان سفر و با مقامات این کشور دیدار و گفتگو کرد.
در همین رابطه رسول علیپور کارشناس مسائل ترکیه در تحلیل اهداف سفر ولیعهد عربستان به ترکیه گفت: روابط بین ترکیه و عربستان سعودی در چند نقطه دچار تنش شده بود که مورد آخر همان مسئله ترور جمال خاشقچی بود که در کنسولگری عربستان در استانبول به قتل رسید و آقای اردوغان رسما اعلام کرد که بن سلمان، ملیعهد عربستان شخصا در این ترور نقش داشته است. رئیس‌جمهور ترکیه در آن مقطع تلاش کرد تا با این اقدام مناقشاتی که میان دو کشور مانند سوریه، لیبی و موضوع اخوان‌المسلمین در جریان بود را با برگ برنده ترور جمال خاشقچی پایان داده و به مشروعیت بن سلمان ضربه بزند.
وی ادامه داد: این تحولات در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ رخ داد و رئیس جمهور آمریکا در آن مقطع از عربستان به عنوان بازوی خود در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس استفاده می‌کرد و تلاش داشت تا دلارهای نفتی سعودی را جذب کند و این معامله خوبی بین ترامپ و بن سلمان بود. با روی کار آمدن جو بایدن در ایالات متحده سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه اگرچه براساس یک سیاست اصلی و کلی دنبال می‌شود اما رویکرد دموکرات‌ها با جمهوی‌خواهان در این حوزه متفاوت است. رئیس‌جمهور جدید آمریکا در ارتباط با ریاض بر موضوعات حقوق بشری تاکید کرد و همین مساله باعث منزوی شدن عربستان و شخص بن سلمان شد. به گزارش ایلنا، وی افزود: در رابطه با ترکیه نیز فشارهایی متوجه آنکارا شد؛ در ارتباط با موضوعات منطقه‌ای، موضوع اس ۴۰۰ برجسته‌تر شد و حتی خریدی که ترکیه امید داشت در رابطه با اف ۱۶ داشته باشد هم منتفی شد. حتی پرونده اف ۳۵ که ترکیه در پروژه ساختش مشارکت داشت با بهانه اینکه ترکیه اس ۴۰۰ را از روسیه خریداری کرده اف ۳۵ تهدید ناتو محسوب می‌شود. با این حال دونالد ترامپ تا حدی با اردوغان کنار آمد و تنها به تحریمی سطحی بسنده کرد. در نتیجه جو بایدن به هیچ عنوان مطلوب اردوغان نیست و این مخرج مشترک عربستان و ترکیه بود.
این کارشناس مسائل ترکیه گفت: نگرانی مشترک دو کشور در خصوص جو بایدن منجر به این تصمیم شد که ریاض و آنکارا با یکدیگر همگرایی داشته باشند. همچنین از طرفی ترکیه و عربستان به دنبال نزدیکی عمیق با اسرائیل است و همه این‌ها پازلی است که با هدف استفاده از لابی اسرائیل در آمریکا صورت می‌گیرد. بسیاری از عوامل در شرایط کنونی در همگرایی منطقه‌ای ترکیه و عربستان نقش داشته‌اند. مشروعیت بن سلمان به دلیل موضوع قتل جمال خاشقچی دچار چالش شده بود و در مذاکرات مخفی بارها مطرح می‌شد که بن سلمان بستن پرونده قتل روزنامه‌نگار عربستانی را پیش شرط سفر اردوغان به ریاض مطرح کرده بود که البته ضربه بدی به اعتبار ترکیه زد.
علیپور در پاسخ به این سوال که با توجه به سردی پیش آمده در روابط تهران و آنکارا و همچنین قطع روابط دیپلماتیک میان تهران و ریاض علیرغم برگزاری ۵ دوره گفت‌وگو برای کاهش تنش، ایران چه جایگاهی در این همگرایی میان ترکیه و عربستان دارد و اساسا این همگرایی چه چالشی را در مقابل کشورمان قرار خواهد داد، گفت: به نظر می‌رسد عربستان سعودی به علت اینکه نشان داده اراده مستقلی در مسائل مختلف بین‌المللی ندارد و در دوره بایدن برخلاف ترامپ که در تلاش بود تا ناتوی عربی را ایجاد کند و در موضوع یمن وارد باتلاق شده است؛ امروز علیرغم اینکه میل دارد ایران‌هراسی را افزایش دهد اما به دلیل نداشتن ابزار کافی چاره را در این می‌بیند که در شرایط کنونی دست از شیطنت‌ها علیه ایران بردارد. امروز عربستان برای حفظ تاج و تخت چشم به حمایت اسرائیل دوخته است.
وی ادامه داد: خود ترکیه هم امروز در شرایطی نیست که بدون چون و چرا گوش به فرمان عربستان سعودی آن هم در موضوع مقابله با ایران باشد. با این حال اسرائیل پروژه‌هایی را در منطقه آغاز کرده که بن سلمان و اردوغان هم یکی از بازوهای این پروژه‌ها در منطقه علیه ایران هستند اما با توجه به مشکلات داخلی و منطقه‌ای قطعا بازوهای قدرتمندی نخواهند بود.
ارسال ديدگاه