کد خبر: 10209 | صفحه ۲ | | تاریخ: 18 خرداد 1402
اگر برجام خیانت است چرا آن را دور نمیاندازید؟!
سکوتشکنی ظریف
وزیر خارجه سابق کشورمان گفت: در مذاکرات افغانستان اگر کمک شهید سلیمانی در پشت پرده نبود ایران نقش زیادی نمیتواند داشته باشد. درباره جنگ عراق سه دور با آمریکا مذاکره کردم که دو بار قبل از جنگ بود که همه آن با اجازه صورت گرفت. در همه این موارد بحثهایی که با آمریکا داشتیم، با سردار سلیمانی هماهنگ بودیم و رفاقت من با ایشان در این دو مذاکره افغانستان و عراق شکل گرفت.
محمدجواد ظریف وزیر خارجه سابق کشورمان در کلاب هاوس حضور یافته و به سوالات متعدد درباره برجام پاسخ گفت.
وی در بخشی از صحبتهای خود یادآور شد: چه شد که بوش گفت محور شرارت؟ در ژانویه ۲۰۰۲، دو هفته قبل از سخنرانی بوش، یک کشتی حامل سلاح برای عرفات در کرانه باختری توسط اسرائیل کشف شد؛ این کشتی «کارن ای» نام داشت، این واقعه باعث امنیتیسازی مجدد از سوی اسرائیل شد.
ظریف گفت: در پایان دوره آقای خاتمی توانسته بودیم اجماع امنیتی علیه ایران را با مشکل مواجه کنیم اما آمدن احمدینژاد همهچیز را تغییر داد.
ظریف در پاسخ به این سوال که چقدر مطرح کردن بحث هولوکاست در آغاز اجماعسازی علیه ایران نقش داشت، گفت: سخنرانی هلوکاست بسیار مهم بود زمانی که آقای عراقچی در آن جلسه حضور داشت و آقای احمدینژاد در آن جلسه موضوع هولوکاست را مطرح کرد من به آقای عراقچی گفتم بیچاره شدیم. قبل از آن جلسه همیشه جلسات مربوط به اسرائیل در ضدیت با آن بود اما بعد از سخنرانی احمدینژاد در جلسات فضای همبستگی با اسرائیل ایجاد شد. لذا این موضوع بسیار تاثیر گذاشت.
وی افزود: نکته بعدی اینکه وزارت خارجه در همه دنیا مجری است و فقط ممکن است در بخشهایی از تصمیمسازی نقش داشته باشد در ایران رهبری تمصمیمگیر است و آمریکا این مورد بر عهده رئیسجمهوری است. در دوران احمدینژاد در هیچ موضوعی مورد مشورت قرار نمیگرفتم. رهبری به نظرات من علاقه داشتند و سعه صدر بیشتری داشتند.
ظریف عنوان کرد: تمام مذاکرات و صورت جلسات را برای رهبری میفرستادیم؛ ایشان هر وقت میخواستند نظر میدادند و هر موقع میخواستند نظر نمی دادند. این موضوع نیز مطرح شد که در متن برجام به این صورت نبود که کلمه به کلمه آن را موافقت کنند نه به این صورت نبود در آنجا که نیاز نبود با دانش خود مذاکره را پیش میبردیم و در آنجا که نیاز به مشورت و اجازه بود از رهبری اجازه میگرفتیم.
وی در بخش دیگری از صحبتهای خود با بیان اینکه مذاکره محلی برای قانع کردن طرف نیست، گفت: مذاکره برای گوش دادن و بررسی نقاط حساس طرف مقابل است که بر اساس نیازهای خود محور توافق را برجسته کنید. مذاکره برای اقناع طرف مقابل به وجود نیامده است. مذاکرهکنندهای موفق است که بیشتر گوش دهد تا نقاط حساس را به وجود بیاورد و بعد بر اساس آن توافق کند. خیلی زمان طول میکشید که مکان و زمان مذاکره به توافق برسند و بعد مذاکرهکنندگان 5 دقیقه درباره مسائل هستهای صحبت کنند. در مذاکره باید محکم صحبت کنید و توقع نداشته باشید که طرف را قانع کنید. شما اگر هم بخواهید پیشدستی کنید که هر زمان حرف بزنید و آن نقاط را جمع کنید باید گوش کنید تا پیچیدگی را برطرف کنید.
به گزارش ایلنا، ظریف در بخش دیگری گفت: آشنایی من با علیرضا اکبری در سال 1988 و در سالهای پایان جنگ بود. در سال 78 سیتیبیتی که در حوزه هستهای بود، ایجاد شد که فضاسازی علیه این موضوع را آقای اکبری در محور وزارت دفاع آن زمان شکل داد و گسترش پیدا کرد که علیرغم نظر شخص رهبری بود. به هر حال این بازی از آن زمان شروع شد. علیرغم آنکه اعدام هیچ کس را دوست ندارم و اعدام ایشان را هم دوست ندارم اختلاف من و اکبری از CTBT شروع شد؛ او به شدت در وزارت دفاع آن زمان علیه CTBT صحبت و فضاسازی کرد. اکبری گفت من سردمدار مخالفت با CTBT بودم؛ پایه ریزی دعوای هستهای از همین موضوع شروع شد.
وزیر خارجه پیشین کشورمان در بخش دیگری خاطرنشان کرد: اگر میخواهید مبنای فکری برجام را ببینید که ما نوشتیم یا گروه بحران آمریکا به طرح من که در سال 2005 در فرانسه بود، رجوع کنید. اگر آقای احمدینژاد رئیسجمهور نبود میتوانست آن طرح به نتیجه برسد اما با تغییر شرایط و تاخیر زمانی دوباره شروع به مذاکره کردیم. آن زمان ما تحریم نبودیم و رشد ما 7 درصد بود اما رشد ما زمان آغاز مذاکرات منفی 7 درصد بود. آن هشت سال اعتقاد دارم شرایط بدی را بر کشور تحمیل کرد.
وی در بخش دیگری از صحبتهای خود گفت: ما مذاکرات را در مسقط ادامه دادیم و چند دور مذاکره با آمریکاییها داشتیم و در کنار آن مذاکرات با 5+1 را شروع کردیم. اولین شرط من برای موگرینی این بود که طرف مقابل من باید وزیر باشد. مذاکره به سطح وزرا رسید. طولانیترین حضور وزیر خارجه آمریکا در خارج از کشور مربوط به دوره جان کری درباره مذاکره هستهای بود. معاونین هم مذاکره میکردند که راهکار مذاکراتی داشته باشند. این حرکت اول بود که صورت گرفت.
ظریف در ادامه گفت: ما کل روند مذاکره را در همان جلسه اول پیریزی کردیم. در دور اول مذاکراتی تصویر آینده مذاکره را طراحی کردیم. در دور دوم مذاکرات در جریان متنی که با ما توافق کردند فرانسه از کوره در رفت و گفت این توافق بدبختها است که ما با تلاش دوستان در نوامبر یعنی آذرماه 92 به توافق رسیدیم. تحت هیچ فشار زمانی نبودیم اما توافق صورت گرفت. ما در این مذاکرات اجازه غنیسازی را گرفتیم. از ماه فوریه یعنی دی ماه و بهمن ماه مذاکرات برای رسیدن به برجام شکل گرفت که اولین ضربه را از روسیه خوردیم که روسیه به آمریکا گفت تمام نیاز نیروگاه بوشهر برای حیات را تضمین کردیم و آن را انجام خواهیم داد. اما طراحی ما این بود که بر اساس نیازهای ما باید انجام شود. این ضربه اول را خوردیم و متاسفانه حل این مشکل دشوار بود. من اعتقاد دارم ما باید با روسیه روابط راهبردی داشته باشیم. معتقدم وارد جهان پساقطبی شدیم و قطبی قرار نیست شکل بگیرد و چین تصمیم ندارد قطب شود و برنامههای خود را به شکل ماهرانه انجام داده است و میتواند مورد توجه و نمونه قرار بگیرد.
وی گفت: خیلیها میگویند چرا درباره موارد دیگر مذاکره نکردید. در پاسخ باید بگویم سیاست علم امکانات است نه علم آرزوها. من علاقه داشتم درباره مسائل دیگر مذاکره میکردم اما امکانات همین بود. بنده با یک رای بودم. تصمیمیگیری در نهاد بالاتری صورت گرفته است، قرار نیست وزیر خارجه همه تصمیمات را بگیرد و همانطور که قرار نیست میدان همه تصمیمگیری است. من این انتخاب را نداشتم راجع به همه موضوعات مذاکره کنم و فقط میتوانستم راجع به مسائل هستهای مذاکره کنم. من نظر خودم را داشتم اما سیاست، علم شدنیهاست و نه علم آرزوها. برخی در این دو روز به من حمله کردند که میگویم آرمان نداشته باشید که خیلی حرف بچگانهای است.
ظریف در ادامه گفت: الحمدلله مداحها و امثال حاج محمود کریمی اینقدر انگلیسیشان خوب شده که میتوانند بگویند ظریف زبان انگلیسی بلد نیست. هرکس بگوید در روابط بینالملل میتوان تضمین گرفت، عوام است. اگر برجام خیانتی بدتر از ترکمنچای است، چرا آن را دور نمیاندازید؟ پاره کنید و دفنش کنید. ما دو سال است کارهای نیستیم، هنوز دوستان به دنبال همان برجام هستند. میگویند یک دیوانهای یک سنگی انداخته در چاه که صد عاقل نمیتوانند درش بیاورند. اگر اینطور است چرا این عاقلهای شما همچنان دنبال همان برجام هستند؟
ظریف در ادامه گفت: سعودی و اسرائیل در امنیتی کردن و ایجاد اجماع جهانی و ترساندن دنیا از ایران به خطر افتاده بود و نمیخواستند برجام به نتیجه برسد و آن موقع سعودیها در وین به کری گفت قول دادند قیمت نفت را آنقدر پایین میآورند که ایران را مجبور به پذیرش موارد سخت خواهد کرد اما آن چیزی که دست پیدا کردیم تفاوت چندانی پیدا نکرد و حتی به نفع ما شد. من معتقدم با توافقی که آن وقت انجام شود قول سعودیها برای فشار نفتی کاملا رد شد.
وی تصریح کرد: نکته بعدی اینکه در واقع این واقعیت وجود داشت که برجام زنجیر را از پای ما باز کرد و قرار نبود به ما دویدن یاد بدهد. امارات و سعودیها در بانکها شرکتهای دانشبنیان سهام عمده خریداری کردند. قرار نبود برجام ما را وارد بازار جهانی کند اما با توافق برجام دو سال تورم پایین و رشد بالای اقتصادی را شاهد بودیم و متاسفانه بیشترین نقش را در برهم زدن برجام صدا و سیما ایفا کرد و حملات بسیار بدی انجام داد. بروید ببینید که امید را چه کسی شکاند که گاندو پرهزینه و کوچکترین آن بود.
ظریف تصریح کرد: من از چین گلهای ندارم چینیها بر اساس منافع خودشان کار میکنند. من به شدت از برقراری با روابط سعودی حمایت میکنم اما با چشمانی باز. ما جلسه شورای عالی امنیت ملی را در همان زمان حمله به سفارت عربستان داشتیم. یکی از موارد نادری که بود آقای جلیلی مخالف حمله به سفارت بود و اجماع و موافقت آقای جلیلی باعث شد که این موضوع را کنترل کنیم. به جد یقین دارم اگر این اتفاق نمیافتاد، در شرایط بسیار بهتر میتوانستیم روابط با عربستان را بهبود دهیم.
ظریف در ادامه گفت: ترامپ میخواست من را در فرانسه ببیند، اما من اجازه ملاقات نداشتم. سناتور نزدیک به ترامپ گفت آقای ترامپ شما را به oval Office (دفتر رئیس جمهور آمریکا) دعوت کرد. در یکی از دیدارهایی که داشتیم جان کری گفت آقای ترامپ از شما دعوت کرده که دیداری با ایشان در اتاق لوزی داشته باشید. من میدانستم دیدار با ترامپ برای من میتوانست یک خودکشی سیاسی باشد. اما من حاضر بودم این کار را انجام بدهم ولی باید هماهنگ میکردم. بعدها فهمیدم که درخواست من به سطوح بالاتر نرسید و در همان سطوح پایین مورد پذیرش قرار نگرفت. تحلیل من این بود که دیدار وزیر امور خارجه ایران با رئیسجمهوری آمریکا در این سطح طوری نیست که کسر شأن برای کشور باشد. چون رئیسجمهور که دیدار نکرده و وزیر امور خارجه شرکت کرده است. من گفتم حاضر هستم این کار را انجام بدهم اگر موفق شدم که شانسی برای کشور خواهد بود و اگر هم که موفقیت حاصل نشد، باز هم حاضر بودم که توبیخ شوم.
وزیر خارجه پیشین کشورمان افزود: به هر حال در این وضعیت قرار بود که در اجلاس پنج به علاوه یک بیانیه بدهیم. تاریخ هم مشخص شده بود. البته طرفهای مذاکره اصرار داشتند که مباحث منطقهای هم مطرح شود ولی ما نپذیرفتیم. اقدامات فعلی که برای مذاکره انجام میشود، بسیار خوب است. اما این اقدامات برخلاف مصوبات مجلس است. این مذاکرات دفع شر میکند. اما اگر همان موقع مذاکرات انجام میشد، میتوانستیم ما به ازا هم بگیریم.
ظریف تصریح کرد: هیچ اطلاعاتی از پشت پرده مذاکرات ندارم لذا من نمیخواهم قضاوتی کرده باشم اما آنچه از بیرون میبینم تصویر زیبایی نیست. به نظر من امکان رسیدن به توافق بهتر از برجام وجود ندارد. بر اساس چیزی که میگویند امروز امکانات بیشتری داریم و اگر میتوانند بروند توافق جدیدی امضا کنند و امتیاز بیشتری بگیرند. توجیه کافی هم دارند چون آمریکا و اروپا به تعهدات خود عمل نکردند.
وی افزود: شروط رهبری درباره برجام ۹ مورد بود. رهبری این شروط را در نامهای مرقوم فرمودند. ادعا داریم که همه این شروط را انجام دادهایم. اکثر شروط مربوط به این بود که آمریکا زودتر از ما اقداماتش را انجام بدهد. ما همه اقدامات را به رهبری منعکس کردیم و حتی مشکلات مربوط به چینیها را منعکس کردیم. جایگزین را هم در این پروژه معرفی کردیم. رهبری فرمودند که هیچ تحریمی نباید در هیچ حوزهای برقرار بماند. خب بهدلیل اینکه مذاکره ما در حوزه حقوق بشر و موضوع تروریسم نبود، در موضوع برجام یک شرط گذاشتیم که هیچ تحریمی که با توجه به مذاکرات برجام رفع شده دیگر نمیتواند برگردد. برداشت بنده و آقایان روحانی و صالحی به عنوان سه مسئول که باید این شرایط را اجرا میکردیم این بود که همه شرطها را اجرا کردیم. اما ممکن است برخی موارد از نظر ایشان در حد ایدهآل نباشد.
وزیر خارجه پیشین کشورمان تصریح کرد: در رابطه با ماجرای سقوط هواپیمای اوکراینی که گفتم به من بگویید من علاج کنم به این توجه کنید که من اعلام نکردم هواپیما نقص فنی داشته است. به من میگفتند مرعوب هستی و تحت تاثیر غربیها قرار گرفتی اما من مقاومت کردم. اصرار کردم حقیقت باید اعلام شود. علاج من عذرخواهی از دنیا بود. توئیت من موجود است که گفتم مسببین باید مشخص شوند و مورد محاکمه قرار بگیرند. من آن زمان از همه قربانیان این واقعه عذرخواهی کردم و امشب یک بار دیگر از همه خانوادههای جان باختگان عذرخواهی میکنم.
ظریف در پایان گفت: من گفتم هیچکس را به جرم سیاسی در ایران محاکمه نمیکنند چون جرم این افراد امنیتی است. من به عنوان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی وقتی این سوال مطرح میشود باید چه پاسخی بدهم؟ از این سند برای بهبود اوضاع استفاده نمیشود. بهبود اوضاع در کشور است. وضعیت کنونی من نشاندهنده این است که از هر چیزی دفاع نکردم و اگر از هرچیزی دفاع میکردم بعد از ۴۰ سال یک دانشیار ساده در دانشگاه نبودم. وی همچنین در پایان تصریح کرد: خودم انتخاب کردم که در کلابهاوس صحبت کنم، اما با توجه به پوشش برنامه در رسانهها و انتشار آنلاین گفتههایم، باید بگویم: خدا به من رحم کند.