شاید زمانی که کارخانه خودروسازی ایران ناسیونال شکل گرفت و ایجاد شد کمتر کسی تصور می کرد این مهم ترین خودروساز خاورمیانه روزی چنان در مقابل رقبای جهانی خاک شود که نتیجه اش واردات خودرو باشد.
البته که اما شرکت فیات، اولین شرکت خودروساز در ایران بود که در سال ۱۳۳۲ تاسیس شد. اما ۴ سال بعد در ۹ کیلومتری جاده مخصوص با راه‌اندازی شرکت جیپ ایران (پارس خودرو) عملا سنگ بنای تولید اولین خودرو در ایران گذاشته شد و این شرکت تنها ۲ سال پس از افتتاح اولین محصول خود را روانه بازار کرد.
بعدتر و پس از انقلاب ایران بود که سایپا و ایران خودرو متولد شدند و حالا عجیب است این که سایپا و ایران خودرو که روزگاری حداقل در خاورمیانه مدعی محسوب می‌شدند، سرگرم مهیا کردن شرایط واردات ماشین چینی به کشور هستند و محصولات جدیدشان عاری از خلاقیت و نوآوری به‌نظر می‌رسد کیا چند روز پیش نسخه جدیدی از اسپورتیج را به‌مناسبت ۳۰ ساله شدن این خودرو رونمایی کرد. اولین نسل کیا اسپورتیج سال ۱۹۹۳ میلادی به بازار آمد و در طول ۳۰ سال گذشته به‌طور مداوم ارتقا پیدا کرد.
این شرایط البته در حالی است که بنا به ادعاهای مطرح شده صنعت خودروسازی ایران پس از صنعت نفت، بزرگ‌ترین صنعت در ایران است. هم‌اکنون ایران با ساخت ۱٬۳۹۵٬۴۲۱ دستگاه خودرو و ۳۵٬۹۰۱ دستگاه خودروی تجاری (در سال ۲۰۰۹) هیجدهمین خودروساز جهان و بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه است.
به‌گزارش فرارو؛ خودروسازی در ایران خیلی سال قبل پا گرفت و از نظر قدمت تقریبا با شکل‌گیری صنعت خودروسازی کره‌جنوبی برابری می‌کند. با این حال در طول سال‌های بعد، اوضاع طوری رقم خورده که انگار خودروسازان ایران و کره‌جنوبی در دو اتوبان خلاف جهت حرکت می‌کنند. به‌عنوان مثال در همان روز‌هایی که کیا از نسخه ویژه ۳۰ سالگی اسپورتیج رونمایی کرده، مدیرعامل ایرانخودرو با چهره‌ای خندان و احتمالا سری پرغرور پارچه‌ای را کنار زد تا حاضران در سالن، برای واردات یک ماشین چینی جدید ذوق کنند. اگر به حافظه‌تان فشار وارد کنید، حتما موفق می‌شوید تصاویر سیاه دیگری در تاریخ صنعت خودروسازی به یاد بیاورید.
شماره یک، خودروسازان پرادعا واردکننده می‌شوند
رونمایی از خودرو شاین مکس برای ایرانخودرو آنقدر اهمیت داشت که مدیرعامل شخصا در سالن حاضر شد و پارچه را کنار زد تا ماشین جدید چینی در معرض دید حاضران قرار بگیرد. انگار نه انگار ایرانخودرو زمانی ادعا داشته بزرگترین خودروساز خاورمیانه است.
شاین مکس محصولی از شرکت خودروسازی دانگ‌فنگ است که پیش از این H30 کراس را در ایران عرضه کرده بود. شاین مکس با موتور بنزینی تا نیمه اول سال به بازار می‌آید و قرار است یک نمونه با موتور هیبریدی هم رونمایی شود.
سایپا وضعیتی مشابه دارد و به‌عنوان تولیدکننده‌ای پرادعا، فعلا مشغول مهیا کردن شرایط فروش خودرو‌های وارداتی چینی مثل چانگان CS35 پلاس است.
شماره دو ، آتش گرفتن شاهین در ابتدای عرضه
خودرو شاهین در آخرین روز‌های سال ۱۳۹۹ تحویل داده شد، اما در همان اول فروردین یک دستگاه از آن جلوی نمایندگی آتش گرفت. سایپا اعلام کرد این خودرو تحویل مشتری نشده بوده و دلیل آتش‌سوزی را عاملی جانبی و خارج از سیستم‌های خودرو دانست. قرار بود علت قطعی حادثه پس از بررسی‌های کارشناسی به اطلاع عموم برسد، اما ظاهرا فرصت نشد.
شاهین در ماه‌های بعدی هم پرحاشیه بود و چندین و چند مرتبه توسط خود کارخانه برای رفع یک‌سری ایراد‌ها به نمایندگی فراخوانده شد. موتور هشت سوپاپ و قدیمی شاهین هنوز پاشنه آشیل آن به‌حساب می‌آید که از تیبا به امانت گرفته شده است. سایپا حداقل دو نوبت به‌شکل جدی به تعویض موتور شاهین فکر کرده، اما حداقل تا الان اتفاق عملی را شاهد نبوده‌ایم.
شماره سه ، اصرار بر ادامه تولید پراید
پراید اوایل دهه ۷۰ به ایران آمد و تولید آن به‌شکل رسمی تا سال ۱۳۹۸ ادامه پیدا کرد. برای پراید مراسم پرسوز و گدازی برگزار شد و سایپا اعلام کرد آن را از خط تولید خارج خواهد کرد، اما پراید همچنان در قالب وانت به حیات خود ادامه می‌دهد و در کنارش روح خود را در کالبد تمام محصولات تولید سایپا، از ساینا و کوییک گرفته تا شاهین دمیده است.
شماره چهار ، تولید ۲۰۷ با داشبورد ۲۰۶ و موتور TU3
ایرانخودرو به‌منظور کاهش هزینه‌های تولید پژو ۲۰۷ تصمیم گرفت آن را با داشبورد ۲۰۶ عرضه کند. کمی بعد متوجه شد با استفاده از موتور TU3 که به ۲۰۶ تعلق دارد، باز می‌توان قیمت تمام شده را کاهش داد. همان‌قدر که آرزو داریم روند فعلی تنزل ۲۰۷، به خلق فرانکشتاین منجر نشود، از صمیم قلب امیدواریم با وجود تمام این تمهیدات لاقل ۲۰۷ با قیمتی ارزان‌تر دست مشتری برسد.
شاین مکس هم آنقدر برای ایرانخودرو اهمیت داشت که مدیرعامل شخصا مراسم رونمایی را انجام داد
سایپا هم در سال‌های قبل سراغ چنین ریاضت‌هایی رفته بود. به‌عنوان مثال سعی کرد با حذف زه روی در، هزینه‌های تولید پراید را کاهش دهد. هرچند حداقل بین در و همسایه طوری رفتار کردند که انگار این کار برای ایجاد هارمونی بیشتر در نمای جانبی انجام شده است.
خودروسازان پرمدعا، چند سال پیش، چون توان تامین دستگاه پخش خودرو را نداشتند، ماشین را همراه کارت هدیه تحویل می‌دادند تا مشتری خودش از بازار دستگاه پخش بخرد.
شماره پنج ، ادامه تولید وانت زامیاد و بنز ۱۰ تن
نیسان آبی با نام اصلی نیسان جونیور بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۲ تولید شده، اما خط تولید آن در ایران همچنان فعال است و تازه قرار شده با صادرات نیسان آبی به کنیا گوشت قرمز وارد کنیم. محاسبه‌ها نشان می‌دهد برای موفقیت در ماموریت خطیر باید حدود ۱۱ هزار وانت نیسان آبی در کنیا فروخته شود که شاید با آمار‌های مربوط به توان تولید همخوانی نداشته باشد.
کامیون بنز ۱۰ تن، معروف به ۱۹۲۴ نیز از جمله خودرو‌هایی است که به اکسیر حیات و راز و مرز جاودانگی دست پیدا کرده است. خود آلمانی‌ها این کامیون را سال ۱۹۵۹ ساختند و تا سال ۱۹۹۵ خط تولیدش را حفظ کردند، اما ایرانخودرو دیزل هنوز دست‌بردار نیست و با معرفی مدلی جدید، این کامیون را به توربوشارژ، استاندارد آلایندگی یورو ۴، ترمز جلو و عقب کاسه‌ای ABS و... مجهز کرده است. سومین محصولی که اصرار دارند تولیدش هم‌پای وانت نیسان و کامیون ۱۰ تن به سبک و سیاق قدیمی ادامه داشته باشد، کولر آبی است.
شماره شش ، معرفی فیس‌لیفت‌های زشت
پژو پارس آخرین قربانی بی‌سلیقگی خودروسازان داخلی است. اگرچه ظاهرا این تصمیم بنابر استاندارد‌های اجباری گرفته شده و ایرانخودرو ناچار به اضافه کردن چراغ روز بوده، اما می‌توانستند عوض سپر وانت آریسان، دست به طراحی جدید بزنند. با توجه به جنس سپر بعید بود این کار خرج زیادی روی دست ایرانخودرو بگذارد.
ساینا S تجربه‌ای مشابه را در سایپا از سر گذرانده با این تفاوت که ساینا اصلی (که خودش فیست‌لیفتی از تیبا است) هم آنقدر‌ها جذاب نیست، اما ساینا S را طوری طراحی کرده‌اند که عمدا زشت باشد و یاد و خاطره ماشین‌های دهه ۹۰ میلادی را زنده کند.
شماره هفت ، ادامه تولید خودرو‌ها با اسم جدید
پیکان برای سال‌های طولانی با همین نام در ایران تولید شد. پراید هم با وجود بدنامی بین عوام مثل مرد سرش را بالا گرفت، اما در دور جدید تولید خودرو، شاهد بدعت ناپسندی هستیم. کوییک را می‌توان فیس‌لیفت تیبا ۲ دانست. همین رویه را در معرفی و عرضه اطلس شاهد هستیم و به‌زودی تیبا صندوق‌دار پس از یک مرتبه تغییر نام به ساینا، با عنوان سهند به بازار برمی‌گردد. ایرانخودرو وقتی تصمیم به کنار گذاشتن سمند گرفت، سراغ دنا (نسل اول) رفت و به نوعی رانا را جایگزین پژو ۲۰۶ صندوق‌دار کرد. همه این خودرو‌ها با اینکه نام جدید دارند، بسیاری قطعات مثل در و جلو پنجره و چراغ و صندلی، فرمان، دسته‌دنده و... را از هم عاریه گرفته اند.