سرمقاله
صفحات روزنامه
اخبار آنلاین
۱۴ آبان ماه در تقویم ایرانی روز فرهنگ عمومی است. نامگذاری یک روز خاص برای این مناسبت، نشان از اهمیت آن و لزوم تعیین اهداف و سیاستگذاریهای کلی و کلان دارد. فرهنگ عمومی عناصری از فرهنگ را شامل میشود که اثرات آن همهگیر باشد و بیشتر مردم یک جامعه در چگونگی آن نقش داشته باشند و در سبکهای رفتار عمومی افراد جامعه یا عرف و عادات و رسوم و زبان آن جامعه ریشه دارد و اغلب ابعاد زندگی مردم را زیر نفوذ خود دارد و مردم نسبت به آنها حساسیت دارند. برای ارائه تعریفی از مفهوم فرهنگ عمومی تلاشهای زیادی شده است. با وجود این، هنوز هم بسیاری از اندیشمندان و صاحبنظران با پیچیدگیهای زیادی درباره مفهوم، مصداق و مسائل فرهنگ عمومی رو به رو هستند، به طور کلی در تعریف این عبارت به ظاهر ساده اما گسترده گفته میشود که فرهنگ عمومی؛ فرهنگ غالب و گستردهای است که در میان عموم جامعه رواج دارد و حوزهای از عقاید، ارزشها، جلوههای احساسی و هنجارهاست که اجبار اجتماعی غیر رسمی از آن حمایت میکند. در مدلی که شورای فرهنگ عمومی ارائه کرده است، فرهنگ شامل دو حوزه کلی فرهنگ نظری و فرهنگ عمومی است . فرهنگ عمومی شامل امور فرهنگی ، فعالیتها و امکانات میشود. فرهنگ عمومی مانند کل نظام فرهنگی و فرهنگ، در چهار وجه ظاهر میشود: درونی، روانی، نمادی، نهادی و آثار. از این رو میتوان رگههای فرهنگ عمومی را در همه این جلوهها یافت. فرهنگ عمومی در کنار فرهنگ رسمی در همه حوزههای زندگی اجتماعی، خانواده، حکومت، اقتصاد و آموزش و پرورش و نظایر اینها حضور دارد. از این رو نمیتوان آن را به حوزه مشخصی محدود ساخت. و باید پذیرفت فرهنگ عمومی، سازندگان و عاملان خاص خودش را دارد که بر بخشی از آنها دولت نظارت میکند. نزدیک شدن به فرهنگ عمومی و اصلاح آن از طریق بخشنامه میسر نیست. در این میان اصلاح فرهنگ عمومی برای رسیدن به سطح بالاتر و مترقی تر و همچنین مطلوب تر، خواسته و ضرورتی مهم برای تمام کشورهاست. اصلاح فرهنگ عمومی به چند دلیل ضروری است: 1- نسلهای جدید باید راه و رسم زندگی را فرا گیرند و این امر از طریق «انتقال» فرهنگ رخ میدهد؛ 2- انتظار پذیرش بدون تفکر تجربه گذشتگان توسط نسلهای جدید، خارج از طبیعت آدمی است و ارزیابی فرهنگ برای پذیرش آن باعث پی بردن به کاستیهای آن میشود؛ 3- مسائل و نیازهای زندگی، اموری متغیر هستند و پاسخگویی به تغییرات نیز ضرورت دارد؛ اما برای اصلاح فرهنگ عمومی باید اصول مهمی رعایت شود که بی توجهی به آن ها می تواند آسیب های جبران ناپذیری به فرهنگ عمومی جامعه وارد کند اصولی همچون: 1- تغییر در باورها و دیدگاههای مردم و مسئولان نسبت به اصلاح فرهنگی به این صورت که اصلاح فرهنگ عمومی امری پیچیده، تدریجی، کم جلوه و پنهانی و همگانی است؛ 2- دخالت دادن مردم برای تغییر؛ 3- توجه و اهمیت به قدرت فرهنگ در جریان تحول و تکامل جامعه؛ 4- ادراک و احساس ایجاد تغییر در فرهنگ عمومی جامعه به شکل سیستماتیک و منظم. اما پرسش های اساسی که به مناسبت روز فرهنگ عمومی مطرح می شود آن است که به راستی در سالیان اخیر چه میزان به فرهنگ عمومی و اصلاح صحیح آن توجه شده است؟ برای این که تمام اقشار جامعه بتوانند به طور استاندارد و عادلانه از خدمات مناسب فرهنگی و همچنین کالاهای فرهنگی بهره ببرند، چه اقداماتی انجام شده است؟ و آیا سطح کیفی فرهنگ عمومی با وجود سازمان ها و نهاد های متعدد و فراوان فرهنگی که در کشور فعالیت دارند، همخوانی و تطابق دارد؟