گروه اقتصاد - یکی از مشکلات بزرگ اقتصاد ایران به‌زعم اغلب اقتصاددانان، ساختار غیررقابتی است؛ این ساختار غیررقابتی ناشی از سیطره شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی بر اقتصاد است. این موضوع در عین حال به افزایش مخارج دولت منجر شده است؛ به‌گونه‌ای که سالانه هزینه‌های سنگینی بر دوش دولت تحمیل می‌شود. این هزینه‌های سنگین در نهایت به کسری بودجه سنگین و در نهایت خلق تورم منجر می‌شود. از این جهت به‌نظر می‌رسد دولت نیز دیگر به نگهداری شرکت‌های دولتی تمایلی ندارد.
در چنین شرایطی نمایندگان مجلس در جریان بررسی مفاد لایحه برنامه هفتم توسعه بندی را به تصویب رساندند که درصورت اجرا، می‌تواند زمینه خصوصی‌سازی‌ گسترده و افزایش رقابت پذیری را در اقتصاد ایران فراهم کند. با این حال مشخص نیست آیا این قانون قابلیت اجرا دارد یا خیر؟
در همین حال استاد سابق دانشگاه علامه طباطبایی اخیرا گفته است که: استراتژی توسعه اقتصادی دولت مشخص نیست .
در واقع برنامه هفتم توسعه در شرایطی در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است که بسیاری از کارشناسان معتقدند این برنامه مختصات یک برنامه توسعه‌ای را دارا نیست.
فرشاد مومنی پیش از این با حضور در کافه خبر خبرآنلاین بر این نکته تاکید کرد که برنامه هفتم فاقد مشخصات یک برنامه توسعه‌ای است چرا که اسناد پیشتیبان ندارد و حالا مهدی پازوکی که پیش از این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی بوده است نیز بر این اعتقاد است که این برنامه در حد و اندازه‌ی یک برنامه توسعه‌ای ظاهر نشده است.
یکی از مهمترین مشکلات این است که این برنامه فاقد جهت‌گیری مشخص و اولویت‌بندی دقیق است.
نبود اسناد پشتیبان نیز نشان از آن دارد که نقشه راه برای تحقق اهداف پیش‌بینی شده در این برنامه روشن نیست.
مهدی پازوکی با تاکید بر این نکته که این برنامه با ضعف‌های ساختاری متعددی مواجه است، حوزه انتقاد خود را متوجه استراتژی‌های دولت سیزدهم کرد و گفت: اگر این برنامه شبیه برنامه توسعه‌ای نیست به این دلیل است که توسط دولتی فاقد استراتژی توسعه تدوین شده است.
هفت صفحه برنامه از دولت ندیدیم
وی تاکید کرد: آقای رییسی در تبلیغات انتخاباتی می‌گفت هفت هزار صفحه برنامه دارد اما ما هفت صفحه برنامه از او ندیدیم. این دولت تمام تلاش خود را کرده تا بگوید هر آنچه از دولت پیشین مانده بد است، خوب اگر این طور است چرا این قدر دیر برنامه هفتم را تدوین کردید؟ چرا بودجه ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ را بر اساس برنامه‌ی ششمی دادید که دولت پیشین تدوین کرده بود؟
او در توضیح این مطلب ادامه داد: همه‌ این موارد نشان می‌دهد که این دولت اصلا استراتژی ندارد و نمی‌داند چه می‌خواهد چرا که اگر به خواسته‌هایش آگاه بود، در شرایطی که همه ارکان کشور با او هماهنگ هستند، کار خود را پیش می‌برد و کشور را آماده توسعه می‌کرد اما متاسفانه هیچ سیگنالی دال بر اینکه ما در مسیر توسعه قرار داریم ، به جامعه و نخبگان مخابره نمی‌شود.
وی گفت: برنامه هفتم درگیر روزمره‌گی‌های شدید است، به جای آن‌که مسیر توسعه و سیاست‌های توسعه‌ای روشن شود، مسیر دخالت دولت در زندگی مردم مشخص شده است.
پازوکی افزود: یکی از ویژگی‌های یک برنامه توسعه‌ای این است که باعث ایجاد عزم ملی برای حل بحران شود. ما ابرچالش‌هایی که با ابربحران تبدیل شده‌اند روبرو هستیم. مساله آب، صندوق‌های بازنشستگی، محیط زیست ، تورم و ... هر کدام بحران‌های بزرگی هستند، در این برنامه کدام بحران قرار است حل شود؟ پاسخ من این است که هیچ کدام چون جهت‌گیری و اولویت اصلا روشن نیست در عوض دولت روشن کرده که قصد دارد در ریزترین امور زندگی مردم دخالت کند.
او گفت: ماهیت دولت‌ها را باید از اهدافشان شناخت، دولت توسعه‌گرا کاری به زندگی مردم ندارد. یک دولت توسعه گرا به جای دخالت در سبک زندگی مردم، اهداف و استراتژی مالی و پولی و سیاست خارجی و فرهنگی و ... را تدوین می‌کند تا بر اساس ان سبک زندگی مطلوب در جامعه را شکل دهد نه اینکه وظایف خود در این حوزه را فراموش کند و بعد بگوید مردم چنین کنند و چنان کنند.
او تاکید کرد: با تفکر سنتی نمی‌توان جامعه را صنعتی کرد. هرقدر ابزارها مدرن باشد، تا وقتی تفکر مدرن نشود، این بازارها در خدمت تفکر سنتی قرار می‌گیرد و امکان حرکت را از جامعه سلب می‌کند.
ما عقب رفته‌ایم
اینکه ما در این سال‌ها عقب رفته‌ایم واقعی است، متاسفانه مدیریت میانی و مدیریت کلان ما قبیله‌ای شده است. اگر کسی در این قبیله باشد، خوب می‌تواند پست بگیرد و اگر در این قبیله نباشد، قادر به استفاده از علم و دانش خود نیست. یکی از اشکالات دولت رییسی دلبستگی به مدیریت قبیله‌ای است به عنوان مثال کسی که از دانشگاه امام صادق فارغ‌التحصیل شده باشد، در این قبیله است اما کسی که در این گروه نباشد، قادر به استفاده از تخصصش برای خدمت به کشور نیست.
پازوکی در توضیح این مطلب ادامه داد: مثلا سی و پنج سال قبل مسعود نیلی که فازغ التحصیل دانشگاه منچستر بود و عضو هیات‌علمی دانشگاه شریف رییس دفتر اقتصاد کلان بود اما امروز جوانی فارغ‌التحصیل دانشگاه امام صادق بر این مسند تکیه زده که حرف‌های غیرعلمی می‌زند و معتقد است با اقدامات امنیتی باید مشکل تورم را حل کرد.
فرصت استثنایی برای دولت رییسی
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: هیچ رییس‌جمهوری اندازه احمدی‌نژاد و رییسی از همراهی مجلس و قوه قضاییه و حتی صدا و سیما برخوردار نیست اما چون استراتژی توسعه ندارند و قصدشان توسعه نیست و تنها به رشد اندک اقتصادی فکر می‌کنند نتیجه می‌شود وضعیتی که درگیر آن هستیم . او گفت: می‌خواهمد با دستور و فرمان اقتصاد را کنترل کنند، حرف‌های یغرعلمی می‌زنند و از وضعیت فعلی درس هم نمی گیرند . همین نگرانی جامعه دانشگاهی را بیش از پیش افزایش می‌دهد.