گروه اقتصاد - بورس اوراق بهادار زمستان را با روندی منفی آغاز کرد. این در حالی است که این بازار در فصل پاییز بالاترین بازدهی را در مقایسه با بازار‌های موازی داشته است.معاملات بازار سهام در بازار روز یکشنبه نزولی شد و به نظر می‌رسد کمبود نقدینگی به عنوان زخمی که از ابتدای سال دامن بازار را گرفته بار دیگر سر باز کرده و آن طور که «احمید اشتیاقی» تحلیلگر بازار سهام می‌گوید بازار به سمت تعادلی اندکی منفی و اندکی مثبت حرکت می‌کند. شاخص کل با کاهش ۸ هزار و ۲۳۰ واحدی که معادل ۰.۳۷ درصد این شاخص است روبه‌رو شد. بر این اساس شاخص کل در پایان معاملات امروز در سطح دو میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی ایستاد و میانگین هم‌وزن بازار به سطح ۷۶۱ هزار و ۲۳۵ واحدی رسید. همچنین حجم معاملات این روز ۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون برگه سهم و ارزش معاملات خرد (سهام، حق تقدم و صندوق‌های سهامی) ۵ هزار و ۲۳۲ میلیارد تومان برآورد شد.
در این میان برخی از کارشناسان، عقبگرد عجیب و غریب شاخص کل و نزول قیمتی در این بازار را به ثبات نرخ دلار نسبت دادند و عده‏‏‌‏‏‌‏‏‌ای دیگر برخورداری برخی حقوقی‏‏‌ها از رانت‏‏ اطلاعاتی در خصوص «بخشنامه پرحاشیه نرخ خوراک پتروشیمی‏‏‌ها» را مطرح کردند.
 فارغ از دلایلی که می‌تواند افت ۱۳،۲درصدی شاخص کل طی این مدت را توجیه کند، موضوع مهم دیگری وجود دارد و این است که قرار گرفتن شاخص‌ها در اصلاحی هفت‌ماه و نیمه از هر جهت توجیه‌ناپذیر است. طبیعتا با توجه به اینکه رشد بازار از ابتدای سال زیربنای هیجانی نداشته و بعد از بحران سه‌ساله محقق شده بود، سرمایه گذاران انتظار توقف زودهنگام بورس تا نیمه‌های اردیبهشت را نداشتند؛ بنابراین در آن روز‌ها حتی کارشناسان بازار سرمایه نیز با اتکا به جاماندگی بورس از انتظارات تورمی معتقد بودند جهش شکل‌گرفته در این بازار پشتوانه هیجانی و حباب‌وار ندارد، بنابراین روز‌های صعودی می‌تواند با قدرت تداوم یابد. اما این سناریو به‌رغم پرطرفدار بودن رنگ واقعیت به خود نگرفت و بازار سهام حالا از ترس ریزش بیشتر قیمت‌ها، ریسک‌پذیری سهامداران را به حداقل رسانده است.
از این‌ رو در ماه‌های گذشته خبری از عطش معاملاتی و وسوسه کسب سود بیشتر، در میان سرمایه‌گذاران مشاهده نشده است. اصرار معامله‌گران بر استراتژی احتیاط نیز وضعیتی را به وجود آورده که طی آن نقدینگی قابل توجهی جذب بازار نشده و این مهم چالش بزرگی را به وجود آورده است. اما امسال بورس یک‌تفاوت اساسی با سال‌های قبل داشته است، به این صورت که اگرچه طی سال‌های ۹۹ تا ۱۴۰۱ بازار سهام عملکرد درخشانی را به ثبت نرسانده بود، اما در آن‌سوی این بازار رقبا به تاخت و تاز قیمتی ادامه می‌دادند.
در این خصوص، محسن افشارمنش، تحلیلگر بازار سرمایه، با بیان اینکه رسیدن شاخص کل به قله اردیبهشت یک سناریوی غیرواقعی در این مقطع برای بورس محسوب می‌شود، اظهار کرد: با توجه به اینکه رشد محدود هفته‌های قبل به دنبال خبر «تجدید ارزیابی شرکت‌ها» صورت گرفته بود، اکنون که با سرد شدن این خبر بازار مواجه شده مجددا در مدار نزولی قرار گرفته است. افزون بر این مساله، از روز شنبه حواشی پیرامون خبر «حقوق معادن» بازار را با نااطمینانی روبه‌رو کرد. این خبر برای بازار سیگنال منفی در پی داشت. به این ترتیب خبر افزایش حقوق دولتی معادن همراه با عملیاتی نشدن تجدید ارزیابی شرکت‌ها دست به دست هم دادند تا بازار، زمستان را نزولی آغاز کند.او با اشاره به وضعیت متغیر‌های اثرگذار بر بازار سرمایه بیان کرد: شواهد حاکی از این است که سناریوی دستیابی به قله اردیبهشت منوط به ایجاد تغییرات مثبت در وضعیت متغیر‌های اثرگذار است، اما با توجه به اینکه در این بخش شاهد تغییرات مثبتی نیستیم، می‌توان اینطور استنباط کرد که قله ۲،۵میلیون واحدی در کوتاه‌مدت محقق نخواهد شد.
تزریق پول به بازار متوقف شد
احمد اشتیاقی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ به بررسی عملکرد بازار در سومین روز دی ماه پرداخته و می‌گوید: بازار نشان می‌دهد که پول جدیدی از بیرون به بازار تزریق نمی‌شود. به همین دلیل بعد از یک روند یک روزه و دو روزه صعودی، چون پول جدیدی وارد نمی‌شود و افرادی هم که مبادرت به خرید کردند از پارک پول‌های خود بازار است، دیگر حاضر نیستند رو به بالا بخرند؛ بنابراین فضایی حاکم است که آنچنان پتانسیل برای ورود پول نقد در یک روند مستمر وجود ندارد و بازار به سمت تعادلی اندکی منفی و اندکی مثبت حرکت می‌کند.به گفته او در این فضا خبری مثل تجدید ارزیابی دارایی‌ها صرفا محرکی برای پول‌های پارک شده است. وقتی خبر اثرش را به دلیل عدم وجود نقدینگی کافی از دست می‌دهد بازار به شرایط تعادلی می‌رود؛ و از طرف دیگر به دلیل اینکه سهام‌ها ارزنده است، فروشندگان نیز حاضر نیستند با رنج‌های منفی خیلی زیاد سهام خود را بفروشند؛ بنابراین به نظر می‌رسد که کلیت معاملات بازار به همین شکل بود.
او در ادامه یادآور می‌شود: در بازار یکشنبه تمام گروه‌ها وضعیت تعادلی داشتند و سهام‌های بزرگی هم که مورد اقبال قرار گرفته بودند به خاطر تجدید ارزیابی دارایی‌ها دیگر پتانسیل رشد را نداشتند و چه بسا برخی کسانی هم که خرید کرده بودند داشتند با یکی دو درصد سود از آن سهام‌ها خارج می‌شدند.
سرریز پول‌ها به سمت صندوق‌های با درآمد ثابت
براساس گفته‌های اشتیاقی در شرایط کنونی، چون دلار هم توانسته در نقطه ۵۰ هزار تومان تثبیت شود، انتظارات تورمی کاهش پیدا کرده و در نبود انتظارات تورمی پول آنچنانی متوجه بازار نمی‌شود چرا که شاید ترجیح دهند پول‌هایشان در صندوق‌های با درآمد ثابت باشد تا نشانه‌هایی از افزایش واقعی سودآوری شرکت‌ها را ملاحظه کنند.
اما بازار برای رشد پایدار نیازمند چیست؟ سوالی که این کارشناس بورسی در پاسخ به آن می‌گوید: آن چیزی که می‌تواند منجر به رشد بازار شود افزایش تدریجی دلار نیمایی است که به صورت بنیادی بازار را تحریک می‌کند. در حال حاضر این نوع دلار فاصله معناداری با دلار آزاد دارد که باید به حداکثر ده درصد کاهش پیدا کند. این گپ باید پر شود و البته نشانه‌هایی هم در سیاست‌های بانک مرکزی هست که اجازه داده دلار نیمایی از کانال ۳۸ به ۳۹ هزار تومان برسد.به گفته وی با توجه به شرایط P/E که بازار دارد که اغلب سهام‌ها زیر ۶ واحد هستند به نظرم این پتانسیل در بازار وجود دارد که بازار از نگاه افزایش سودآوری از محل رشد نرخ دلار نیمایی حرکت کند. علاوه بر این گزارش‌های ۹ ماهه هم مورد دیگری است که می‌تواند تا حدی ذائقه بازار را برای یک روند صعودی آهسته فراهم کند.
چه ریسک‌هایی بر سر راه بازار در زمستان وجود دارد؟
اشتیاقی در ادامه خاطر‌نشان می‌کند که همیشه ریسک‌هایی در بازار وجود دارد. از جمله ریسک‌هایی که بازار می‌تواند در سه ماهه باقی‌‍مانده سال داشته باشد، یکی تثبیت نرخ دلار نیمایی است؛ یعنی ادامه سیاست فعلی. این خودش ریسک اساسی برای بازار سهام است چرا که با وجود اینکه ما تورم بالای ۳۰ درصدی داریم، از این ناحیه قیمت تمام شده شرکت‌های ما تحت فشار قرار می‌گیرند و اگر با افزایش نرخ محصولات مواجه نشوند، سودآوریشان را ممکن است کاهش دهد.
او با اشاره به درگیری سیاسی در غزه به عنوان یکی از تهدید‌های بازار سهام می‌افزاید: جنگ غزه نیز اگرچه کمرنگ شده، اما هنوز برای بازار سهام ریسک به شمار می‌آید و سایه‌اش روی بازار است. اما ریسک بزرگ دیگر افزایش نرخ سود سپرده است، یعنی ممکن است در سه ماه آتی تا پایان سال به دلیل کسری بودجه دولت و سیاست‌های بانک مرکزی برای عدم اضافه برداشت، منجر به انتشار اوراق بیشتری شود و نرخ اوراق روند صعودی بگیرد. این هم محتمل است و به نظرم بازار از این ناحیه می‌تواند آسیب پذیر باشد. قطعی گاز نیز مورد دیگری است که در چند سال اخیر با سرد شدن هوا بازار سرمایه را دستخوش تغییراتی می‌کند. اما آنطور که از گفته احمد اشتیاقی بر می‌آید قطعی گاز اگرچه به دلیل تجربیات سال‌های قبل قابل پیش بینی است و بازار نمی‌تواند آن را ریسک خیلی جدی قلمداد کند، اما با تشدید شدن آن بورس تحت تاثیر قرار خواهد گرفت، به خصوص در بهمن ماه که با افزایش مصرف خانگی روبه‌رو هستیم.این کارشناس بازار سرمایه در پایان به پیش‌بینی بازار پرداخت و افزود: پیش بینی من برای هفته جاری با توجه به فضای بی پولی و نبود اخبارمثبت موثر بر بازار سهام، متعادل اندکی منفی است.