گروه جامعه - بررسی داده‌های مرکز ملی اقلیم و مدیریت خشکسالی نشان می‌دهد میزان بارندگی در ایران از ابتدای سال آبی جاری تاکنون، نسبت به میانگین بلندمدت 45 درصد کاهش داشته است. در همین حال رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به رویکرد سازگاری با محیط زیست برای مدیریت تغییر اقلیم، گفت:میزان بارش‌ها در کشور طی ۵۰ سال اخیر ۵۰ میلیمتر کاهش یافته است.
به گزارش تسنیم، بابک نگاهداری در هفتمین کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم، اظهار کرد: به نمایندگی مجلس اینجا هستم و اگر بخواهیم یک پیام منتقل کنم این است که تغییر اقلیم باید کلان پروژه کشور باشد.
وی افزود: تغییر اقلیم ماهیت بخشی ندارد و فرابخشی است. پیامد‌های جدی تغییر اقلیم روی مباحثی مانند امنیت غذایی، زیست بوم ها، امنیت انرژی و... تاثیرگذار است. در این بین دو رویکرد مطرح می‌شود؛ یکی سازگاری با تغییر اقلیم و کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای دو رویکرد در این بخش است. وی با یادآوری اینکه طی ۵ دهه اخیر گرفتار تغییر اقلیم بوده ایم، گفت: تغییرات اقلیمی تا سال ۲۰۵۰ می‌تواند باعث کاهش ۲۳ هزار میلیارد دلار در اقتصاد شود، اگر تغییرات اقلیمی نداشتیم در مدت یاد شده شاهد ۱۱ تا ۱۳ درصد رشد بیشتر در اقتصاد جهانی بودیم.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: در این شرایط چرا در ایران مهم است، چون شواهد تغییرات قابل توجه در کشور دیده می‌شود. به عنوان مثال میزان بارش‌ها در کشور طی دهه ۵۰ بالغ بر ۲۵۰ میلیمتر بود که این رقم در دهه ۹۰ به ۲۰۰ میلیمتر کاهش یافته است. نگاهداری ادامه داد: همچنین میانگین دما در پنجاه سال اخیر هر دهه با شیب ۴ درجه افزایش یافته است. در سال آبی ۱۴۰۰، ۱۴۰۱، ۶۱.۷ درصد از خاک کشور درگیر خشکسالی بوده و تنها ۱۹.۳ درصد ترسالی را تجربه می‌کند.
وی در ادامه با یادآوری در بخش بهداشت و سلامت شاهد مرگ و میر سالمندان به دلیل افزایش دما هستیم، اضافه کرد: از سوی دیگر به دلیل کم بارشی کاهش تولید برنج، سیب زمینی و گیاهان قندی را داشته ایم. همچنین گریبانگیر بسیاری از مسایل فرامرزی هستیم مانند طوفان گردوخاک که از کشور‌های دیگر می‌آید.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به چگونگی مدیریت تغییر اقلیم، گفت: در اکثر کشور‌های در حال توسعه بخش سازگاری با محیط زیست مورد توجه قرار گرفته است. باید در برنامه هفتم توسعه و آمایش سرزمین به این مسئله توجه شود. وی گفت: واقعیت این است که محیط زیست میزبان توسعه است و برنامه ریزی توسعه باید بر همین اساس تدوین شود.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید کرد: اگر قرار است مدیریت تغییر اقلیم با رویکرد کاهش گاز‌های گلخانه‌ای باشد باید ارتقای بهره وری از تولید تا مصرف گرانیگاه اصلی است و باید به آن توجه کنیم.
اترک خشک شد!
در همین حال اما خبر رسید که اترک خشک شد و اگر چه خشکسالی یکی از دلایل خشکی رودخانه اترک است، اما رشد کشاورزی هم در این سال‌ها به بحران خشکی این رودخانه دامن زده است. اترک رودی خروشان و سیل گیر با بستر گلی است و با داشتن ۶۶۹ کیلومتر طول، پنجمین رودخانه بلند ایران و طولانی‌ترین رودخانه ترکمنستان است.
به گزارش فارس، اترک از ارتفاعات نزدیک قوچان از کوه‌های سلسله جبال البرز سرچشمه گرفته و با گذر از دشت‌های قوچان، شیروان و بجنورد و ملحق شدن چند شاخه مهم به آن، وارد خاک جمهوری ترکمنستان شده و به دریای خزر می‌ریزد. این رودخانه پس از عبور از بخش اینچه برون به علت شیب کم زمین، در دشت پخش می‌شود که نتیجه آن تشکیل تالاب‌هایی نظیر آلاگل، آلماگل و تنگلی است.
رودخانه اترک پیش از این، پنجمین رود بزرگ ایران بود. از کوه‌های هزار مسجد در خراسان رضوی می‌آمد، قوچان، فاروج، شیروان و بجنورد را طی می‌کرد. جایی نزدیک به اینچه‌برون به مرز ترکمنستان می‌رسید و به این کشور می‌رفت تا در آخر به دریای خزر بریزد. حالا نزدیک به ۲۰ سال است که دیگر بیشتر وقت‌ها تا قوچان هم نمی‌رسد، یعنی به اولین شهری که سر راهش قرار دارد. سد تبارک ۲۰ کیلومتر قبل از قوچان در سال ۱۳۷۴ بر روی اترک زده شد. اگر همه شرایط نرمال باشد، اترک سالانه باید ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب داشته باشد. مخزن سد تبارک ۶۰ میلیون مترمکعب است، پس اگر رود پر باشد، این سد باید سرریز کند. تا خرداد ماه امسال حجم سد به ۱۴ درصد رسیده بود. با این حال خشکسالی یکی از دلایل خشکی این رودخانه است.
رشد کشاورزی هم در این سال‌ها به بحران خشکی این رودخانه دامن زده است. رودی که طبق توافق قبلی، ۵۰ درصد از حجم آن حقابه ترکمنستان است، اما حالا بیشتر اوقات تا مرز ایران هم نمی‌رسد.
اما به گزارش تجارت‌نیوز، سایه سنگین بی‌آبی بر سر پهنه خشک و نیمه خشک ایران سنگینی می‌کند. نقشه بارندگی‌های کشور نشان می‌دهد که بخش اعظم سرزمین ایران با کاهش بارش مواجه هستند. مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در گزارش‌ هفتگی خود از آخرین وضعیت بارش در ایران نوشت. بر اساس این گزارش بارندگی در برخی استان‌ها نسبت به میانگین در مقایسه با سال گذشته بیش از 70 درصد کاهش داشته است.
چرا کاهش بارندگی یک هشدار جدی است؟
کاهش بارندگی می‌تواند یک هشدار جدی برای ایران باشد. توضیح آن هم ساده است. ایران چهارمین سال پی‌درپی است که با خشکسالی مواجه شده. از سوی دیگر جمعیت کشور نیز افرایش داشته است. حالا در کنار این موارد وضعیت مصارف آب را در کشور در نظر بگیرد. بیش از 90 درصد مصارف آبی کشور در بخش کشاورزی است. با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان حوزه آب و محیط زیست، تاکنون تغییر چشمگیری در الگوی مصارف آب به‌ویژه کشاورزی ایجاد نشده است.  در چنین شرایط هجوم مصارف آبی به سمت آب‌های زیرزمینی می‌رود. اما وضعیت آب‌های زیرزمینی نیز چندان مناسب نیست؛ چرا‌که در سال‌های اخیر برداشت‌های بی‌رویه از این منابع نیز به اندازه‌ای پیش رفت که فرونشست زمین در گوشه و کنار کشور پدید آمد. حالا در مراکز شهرها و مناطق مسکونی نیز زمین به ناگهان زیر پای شهروندان خالی می‌شود. البته تاکنون فرونشست زمین خسارت جانی نداشته، اما کارشناسان می‌گویند با این وضعیت احتمال خسارت جانی نیز وجود دارد.
کاهش 45 درصدی بارش در ایران
آنطور که مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی گزارش داده است، میزان بارش از ابتدای سال آبی جاری تا 7 بهمن، 54 میلی‌متر بود. این میزان بارش در مقایسه با میانگین بلندمدت بیش از 45 درصد کاهش داشته است. همچنین میزان بارش از ابتدای فصل جاری نیز 20.7 میلی‌متر بود. این میزان بارندگی نیز نسبت به میانگین بلندمدت حدود 48 درصد کاهش داشته است. 
کاهش چشمگیر بارندگی در 4 استان
بررسی داده‌های مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی نشان می‌دهد که بارش در چهار استان (فارس، بوشهر، هرمزگان و کرمان) نسبت به سال گذشته بیش از 70 درصد کاهش داشته است. استان فارس  از ابتدای سال آبی جاری تا 7 بهمن، 39.6 میلی‌متر بارش را ثبت کرد. این میزان بارندگی نسبت به سال گذشته حدود 78.5 درصد و نسبت به میانگین بلندمدت حدود 74.4 درصد کاهش داشته است.
سد رودبال در استان فارس خشک شد
اخیرا نیز علی‌جان صادق‌پور، مدیرعامل شرکت آبفای فارس به خبرگزاری «تسنیم» گفت سد رودبال در استان فارس که منبع تامین آب هشت شهر و 50 روستا بود، خشک شده است. به عبارتی منبع تامین آب 325 هزار نفر جمعیت در این استان آب ندارد. بنا بر گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب، سد رودبال در استان فارس فقط یک میلیون مترمکعب آب داشت. درصد پرشدگی این سد تا اول بهمن فقط یک درصد عنوان شده بود. 
کاهش بارندگی در استان‌های درگیر با فرونشست
استان بوشهر نیز در بازه زمانی گفته شده، 65.6 میلی‌متر بود. این میزان بارش نسبت به سال گذشته 78 درصد و نسبت به میانگین بلندمدت حدود 62 کاهش داشته است. هرمزگان نیز 16.5 میلی‌متر بارش داشته که نسبت به سال گذشته 77.9 و نسبت به میانگین بلندمدت 79.6 درصد کاهش داشته است.  بنا بر اطلاعات مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، استان کرمان نیز از ابتدای سال آبی جاری تا 7 بهمن، حدود 14 میلی‌متر بارش داشته که نسبت به میانگین بلندمدت 71.6 درصد و نسبت به سال گذشته 71.5 درصد کاهش داشته است. 
استان‌های اصفهان، خراسان رضوی و تهران نیز نسبت به میانگین بلندمدت به ترتیب 57.8 درصد، 47.7 درصد و 39.1 درصد کاهش بارش داشته‌اند. ضمن آنکه بررسی داده‌های بالا نشان می‌دهد که پیشروی فرونشست زمین در این استان‌ها نیز بیشتر است.
وزیر نیرو: منابع آبی کشور محدود است
اخیرا نیز علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو درباره کمبود منابع آبی در ایران هشدار داد. محرابیان گفت: «منابع آبی کشور محدود است. صنایعی که با هزاران هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری راه‌اندازی شده‌اند، در صورت وابستگی به بارش‌ها ممکن است با چالش مواجه شوند. 
البته وزیر نیرو درباره جانمایی این صنایع توضیحی نداد. از جمله انتقادات کارشناسان حوزه آب و فعالان حوزه محیط زیست جانمایی صنایع است. به گفته آنها در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستند، فعالیت صنایع توجیهی ندارد.