گروه جامعه - واردات اتوبوس‌های برقی از چین به دردسری تازه برای شهرداری تهران تبدیل شده است. هفته گذشته، انتشار متن قرارداد شهرداری با شرکت چینی، شهردار تهران را آنچنان نگران و عصبانی کرد که او در صحن علنی شورا منتشرکننده این قرارداد را تهدید به شکایت کرد. گفته می‌شود عمده فعالیت این شرکت چینی در حوزه ساختمان‌سازی است و به نظر می‌رسد در صورت بروز اختلاف راه‌حل‌های حقوقی مناسب پیش‌بینی نشده است. از سوی دیگر حوزه تخصص این شرکت نیز محل بحث است زیرا در حوزه حمل و نقل پاک تخصص کافی ندارد. در هر صورت شرکت چینی مورد نظر قرار است ۲ میلیارد یورو برای تامین وسائل حمل و نقل عمومی برقی دریافت کند. این موضوع اختلافاتی گسترده را در میان اعضای شورای شهر و شهرداری تهران ایجاد کرده‌است. کار آنقدر بالا گرفته‌ که اشک «مهدی چمران» رئیس شورای شهر تهران درآمده‌است.
پیشتر موضوع اتوبوس برای شهرداری و شورای شهر تهران دردسر ساخته بود؛ «مهدی چمران»، رئیس شورای شهر تهران سال گذشته گفته بود که «خودروسازان داخلی به وعده خود در تحویل اتوبوس عمل نکردند»، اما مدیرعامل ایران خودرو گفت «شهرداری پول آن‌ها را پرداخت نکرده است». از سوی دیگر در همان بجبوحه انتشار قرارداد، عباس علی‌آبادی وزیر صمت گفت: «در تامین کشنده و اتوبوس نیازمند خارجی‌ها نیستیم، متاسفانه با دو بهانه تامین مالی و نیاز فوری، به سمت خارجی‌ها می‌روند.» تقریبا سال گذشته بود که شهردار تهران برای خریداری ناوگان حمل و نقل عمومی به چین رفت. آن زمان گفته شد که قراردادی برای واردات اتوبوس‌های برقی منعقد شده‌است.در هر صورت حالا که جزییات این معامله در دسترس عموم قرار گرفته، شهردار و رییس شورای شهر تهران، به اتفاق، انتشار عمومی آن را افشای اطلاعات محرمانه می‌دانند. با این حال، تا امروز کسی از مدیران شهری پایتخت، به مساله اصلی، یعنی ابهامات و جزییات موجود در قرارداد منعقد شده نپرداخته است. البته به یاد داریم که در سال ۱۴۰۱ نیز موضوعی از جنس واردات اتوبوس‌های دست دوم خارجی مطرح شد که در نهایت به سرانجامی نرسید. در آبان ماه همان سال شهردار تهران از دریافت مجوز از شورای عالی امنیت ملی برای واردات اتوبوس‌های دست دوم خارجی خبر داد.
تافته‌ای جدابافته
پیشتر شهردار تهران گفته بود که در سفر خود به چین متوجه شده است که اتوبوس‌های چینی ارزان‌تر و باکیفیت‌تر از اتوبوس‌ها تولید داخل هستند. در بسیاری از حوزه‌های دیگر نیز کالاهای خارجی از کالاهای تولید داخل ارزان‌تر و باکیفیت‌تر هستند اما امکان دسترسی به آن برای مردم فراهم نیست. برای مثال اخیرا رسانه‌ای نوشته است که «لوازم خانگی ایرانی، هم از دبی گران‌تر است، هم از محصولات خارجی بی‌کیفیت‌تر» همچنین سال‌ها است که واردات خودرو به کشور ما ممنوع است و در شرایط انحصاری ایجاد شده، مردم مجبور هستند خودروی تولید داخل بی‌کیفیت را با قیمت‌های نجومی بخرند. اگر قرار است از تولید داخل حمایت شود نباید راه مسئولان و مردم از یکدیگر جدا شود. زمانی «حسن روحانی» تلاش کرد هواپیما وارد کشور کند اما رئیس سازمان بسیج مستضعفین در آن زمان خرید هواپیما از خارج را فاجعه‌ای دانستند که نیازمند واکنش عمومی است. فروردین ماه امسال بود که او در این خصوص گفت: «ایرباس حاضر بود سرمایه‌گذاری کند ما هواپیما بخریم. بعد در داخل مسائل شروع شد؛ یکی گفت ما اتوبوس می‌خواهیم، هواپیما نمی‌خواهیم. یکی گفت هواپیمای کاغذی خریده‌اند. در مجلس گفتند ما به دولت بودجه خرید هواپیما نمی‌دهیم. گفتم ما اصلاً از شما بودجه نمی‌خواهیم. هواپیمای جدید خودش پول خریدش را درمی‌آورد. ۱۰۰ فروند با شرکت ایرباس قرارداد بستیم. ۱۰۰ فروند هم با بوئینگ قرارداد بستیم. ۲۰۰ فروند هواپیما وارد این کشور می‌شد با تکنولوژی‌اش. البته ترامپ که آمد همه این‌ها به هم خورد و کلاً ۱۶ فروند هواپیما وارد کشور شد.»
اعضای نامحرم شورای شهر تهران
پس از اینکه زاکانی در صحن شورای شهر ادعا کرد قرارداد ۲ میلیارد یورویی را در اختیار جعفری تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل و نرجس سلیمانی، رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر تهران قرار داده، تشکری هاشمی با تکذیب این ادعا صحن شورای شهر تهران را به نشانه اعتراض ترک کرد. سوده نجفی، جعفر شربیانی، ناصر امانی، مهدی اقراریان، مهدی عباسی و علی‌اصغر قائمی دیگر اعضای پارلمان شهری پایتخت نیز جلسه شورای شهر را ترک کردند. به نظر می‌رسد قرارداد خرید اتوبوس از چین گم شده‌است، زیرا اعضای شورای شهر تهران می‌گویند قرارداد ۲میلیارد یورویی را ندیده‌اند و شهرداری ادعا می‌کند آن را به شورای شهر رسانده است. نرجس سلیمانی نیز از کلمه «شبه‌قرارداد» استفاده کرده است. به نظر می‌رسد شهردار تهران حتی اعضای شورای شهر را محرم ندانسته و آن‌ها از قرارداد منعقد شده با چین اطلاعات دقیق ندارند. این در حالی است که بر اساس قانون، عقد چنین قرارداد‌هایی نیازمند طرح در شورا و دریافت مصوبه از این نهاد است.به هر حال امروز رییس شورای شهر تهران با چشمانی گریان و صدای لرزان از اعضای شورا خواست تا با یکدیگر اتحاد داشته باشند و سو تفاهمات را کنار بگذارند.
دردسر تحریم
می‌دانیم که در شرایطی قرارداد‌های سری و محرمانه میان دو کشور منعقد می‌شود که تحریم‌ها اجازه عقد قرارداد علنی را ندهند. علیرضا زاکانی از شروع فعالیت خود در تلاش است که از چین اتوبوس وارد کند، اما متاسفانه تحریم‌ها هربار به نحوی دردسر ایجاد می‌کنند. این در حالی است که زاکانی در مناظرات انتخاباتی گفته بود «فقط ۲۰ درصد مشکلات مربوط به تحریم است؛ الباقی مربوط به بی عرضگی و بی غیرتی مسئولان است» در نهایت باید بپذیریم که وضعیت کنونی ناوگان حمل و نقل عمومی تهران یا با بی‌عرضگی مسئولان ارتباط دارد یا به تحریم‌ها ربط پیدا می‌کند. بار‌ها شهرداری برای نشان دادن عرضه مدیران خود در حوزه ترمیم ناوگان عمومی دست به آمارسازی زده است و در این میان تناقضات زیادی حتی در سطوح مدیریتی دیده می‌شود.
قرار محرمانه با عکس یادگاری!
اواخر سال گذشته معاون مالی شهرداری تهران از قرار خرید اتوبوس برقی شهرداری پایتخت با چینی‌ها پرده برداشت، لطف‌الله فروزنده دراین‌باره گفت که: «انعقاد قرارداد دو هزار و ۵۰۰ دستگاه اتوبوس برقی ۱۲ (متری)، ۲۷ هزار و ۵۰۰ دستگاه تاکسی انرژی نو، ۱۰ هزار ون و مینی‌بوس و ۱۵۰ هزار موتور سیکلت برقی نیز از دیگر دستاورد‌های این سفر بود». قبل‌تر مسئولان شهری در خصوص تعداد اتوبوس‌های خریده شده از کشور چین مطالبی را مطرح کردند و با یک جست و جوی ساده تخمین رقم قرارداد منعقد شده با چین امکانپذیر بود. در این شرایط، نه تنها مولفه‌های محرمانه ماندن یک قرارداد رعایت نشده‌ بلکه تصاویری از زمان عقد این قراردادها منتشر شده‌است. دردسرهایی که امروز مدیران شهری درگیر آن شده‌اند نشان می‌دهد که تحریم‌ها بالاخره راهی برای نشان دادن تاثیرات خود پیدا می‌کنند.