کد خبر: 45775 | صفحه ۱ | تاریخ: 14 اردیبهشت 1404
تعویق مذاکرات ایران و آمریکا در رم و چشم‌انداز آینده
مذاکرات ایران و آمریکا در رم، به‌رغم امیدهای اولیه برای کاهش تنش‌ها، متوقف شد. این توقف نه‌تنها به دلیل تضادهای مستقیم میان دو کشور، بلکه به‌واسطه عوامل بین‌المللی و منطقه‌ای رخ داد. این سطورعلاوه بر دلایل اصلی تعویق مذاکرات، به نقش اروپا، اسرائیل، چین و روسیه در این روند پرداخته و تلاش می‌کند این پرسش را بررسی کند که آیا مذاکرات ادامه خواهد یافت یا به بن‌بست می‌رسد.
گلناز پناهی در برنا می نویسد: ایران تأکید دارد که لغو کامل تحریم‌ها پیش‌شرط هرگونه توافق است، در حالی که آمریکا خواهان تعهدات گسترده‌تر ایران در زمینه برنامه موشکی و مسائل منطقه‌ای است. این اختلافات اساسی، امکان دستیابی به توافق را دشوار کرده است.
برکناری مایک والتز
تغییرات در تیم مذاکره‌کننده آمریکا نشانه‌ای از نبود انسجام داخلی در دولت بایدن بود. این مسئله، ایران را نسبت به تعهدات واشنگتن بدبین‌تر کرد.
افشای مباحث محرمانه یمن
انتشار اطلاعات محرمانه درباره بحران یمن، فضای مذاکرات را مسموم کرد. ایران این افشاگری را نشانه‌ای از بی‌اعتمادی طرف آمریکایی دانست و آمریکا نیز ایران را به بهره‌برداری از مسائل منطقه‌ای برای افزایش فشار متهم کرد.
از سویی بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله اتحادیه اروپا به‌عنوان میانجی سنتی در مذاکرات هسته‌ای، خواهان تداوم گفت‌وگوها و دستیابی به توافقی است که هم امنیت منطقه را تأمین کند و هم از گسترش تنش‌ها جلوگیری کند. با این وجود، اروپا توانایی اعمال فشار مستقل بر آمریکا یا ایران را ندارد و اغلب در این روند، وابسته به سیاست‌های واشنگتن است.
از طرفی اسرائیل نیز که از مخالفین سرسخت هرگونه توافقی است می خواهد برنامه هسته‌ای ایران را بدون محدودیت‌های شدیدتر باقی بگذارد. این کشور، با اعمال فشار دیپلماتیک و تهدید به اقدام نظامی، تلاش می‌کند مذاکرات را به مسیر دلخواه خود هدایت کند. نقش اسرائیل در افزایش تنش‌ها و کارشکنی در روند مذاکرات، غیرقابل انکار است.
با این حال پکن به دلیل روابط اقتصادی قوی با ایران و نیاز به نفت این کشور، از لغو تحریم‌ها و ثبات در منطقه حمایت می‌کند. چین همچنین تلاش دارد نقش میانجی را ایفا کرده و به‌عنوان بازیگری مستقل در این مذاکرات ظاهر شود. و اما روسیه نیز از توافقی حمایت می‌کند که نفوذ ایران در منطقه را حفظ کند و در عین حال، روابط اقتصادی و نظامی خود با تهران را تقویت کند. با این حال، جنگ اوکراین و کاهش تعامل روسیه با غرب، تأثیرگذاری آن در این مذاکرات را محدود کرده است.
چشم‌انداز آینده: مذاکره یا شکست؟
با توجه به شرایط کنونی، چند سناریو قابل پیش‌بینی است:
1. ادامه مذاکرات: فشارهای داخلی و بین‌المللی: مشکلات اقتصادی در ایران و آمریکا، همراه با فشار کشورهای اروپایی، چین و روسیه، ممکن است دو طرف را به سمت بازگشت به میز مذاکره سوق دهد. تغییر در سیاست‌ها: اگر دولت‌های ایران و آمریکا تمایل به انعطاف بیشتری نشان دهند، احتمال دستیابی به توافق وجود دارد.
2. شکست کامل مذاکرات: بی‌اعتمادی عمیق: اختلافات اساسی بر سر موضوعات کلیدی مانند تحریم‌ها، برنامه موشکی و مسائل منطقه‌ای، ممکن است مانع هرگونه توافق شود. نقش مخرب بازیگران منطقه‌ای: فشارهای اسرائیل و کشورهای مخالف توافق، می‌تواند روند مذاکرات را بیش از پیش به بن‌بست بکشاند.
شکست مذاکرات در رم نشان داد که مسیر دیپلماسی میان ایران و آمریکا همچنان دشوار و پرچالش است. با این حال، فشارهای بین‌المللی و نیاز به کاهش تنش‌ها، احتمال بازگشت دو طرف به مذاکره را زنده نگه می‌دارد. آینده این مذاکرات به تصمیمات راهبردی دو کشور، نقش بازیگران بین‌المللی و توانایی آنها در غلبه بر بی‌اعتمادی متقابل بستگی دارد. در صورت تداوم اختلافات کنونی، شکست کامل مذاکرات و افزایش تنش‌ها در منطقه محتمل خواهد بود.
