در حالی که گفته شده دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا قصد دارد نام رسمی «خلیج فارس» را تغییر دهد، این ادعا با واکنش‌های شدید مواجه شده و به عنوان توهینی آشکار به تاریخ، فرهنگ و هویت ملی محکوم شده است.
به گزارش ایسنا، خلیج فارس، آبراهی نیمه‌محصور است که بین جنوب ایران و شرق شبه‌جزیره عربستان قرار دارد و به دریای عمان و اقیانوس هند متصل می‌شود. این خلیج از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است؛ زیرا مسیر اصلی انتقال نفت و گاز از خاورمیانه به جهان است.
نام «خلیج فارس» سابقه‌ای بیش از دو هزار سال دارد و اولین بار در متون تاریخی و جغرافیایی فارسی و یونانی دوران باستان آمده است. «خلیج فارس» در متون یونانی باستان، مانند نوشته‌های هراکلیتس و استرابون با عنوان “Persian Gulf” یا معادل یونانی آن ذکر شده است. همچنین در آثار ایرانی، همچون نوشته‌های ابوریحان بیرونی (قرن ۱۰ میلادی) و دیگر مورخان و جغرافیدانان، همواره نام «خلیج فارس» به کار برده شده است.
بیش از هزار نقشه تاریخی که از قرون وسطی تا قرن بیستم منتشر شده‌اند، خلیج فارس را با همین نام نشان داده‌اند. این نقشه‌ها توسط جغرافیدانان اروپایی، عرب و ایرانی رسم شده‌اند.
نمونه‌ای از نقشه‌های معتبر جهانی که نام خلیج فارس را تایید می‌کنند:
- نقشه‌های طهماسبی (قرن ۱۶ میلادی) و نقشه‌های سازمان‌های معتبر جغرافیایی مانند National Geographic .
- نقشه‌های کلمبوس و دیگر جغرافیدانان اروپایی قرون وسطی و اوایل دوران مدرن که عبارت Persian Gulf را به کار برده‌اند.
- نقشه‌های اداره ملی جغرافیایی آمریکا (National Geographic Maps)
- نقشه‌های رسمی و منتشر شده در دهه‌های اخیر که همچنان از نام Persian Gulf استفاده می‌کنند.
- مجموعه نقشه‌های British Admiralty Charts از قرن ۱۹ به بعد، که نام Persian Gulf را ثبت کرده‌اند.
همچنین منابع تاریخی و کتب مرجع شاهدی بر قدمت نام خلیج فارس است:
- کتاب آثار الباقیه عن القرون الخالیه اثر طبری (تاریخ ۹ میلادی) به منافع ایران و جغرافیای منطقه خلیج فارس اشاره کرده است.
- کتاب آثارالباقیه، جغرافیای ایران در دوره اسلامی، نوشته ابوریحان بیرونی (قرن ۱۰ میلادی) شرح مفصلی از جغرافیای ایران و خلیج فارس با نام مشخص آن را ارائه می‌دهد.
- کتاب تاریخ گرانقدر طبری، به خصوص بخش جغرافیایی آن به مکان‌های مهم ایران می‌پردازد و از خلیج فارس در آن یاد شده است.
- کتاب جغرافیای استرابون (Strabo) (قرن اول قبل از میلاد) به «Persian Gulf» به عنوان خلیجی در جنوب ایران اشاره دارد.
- کتاب Geography of Ptolemy (قرن دوم میلادی) شامل نقشه و توضیحاتی درباره منطقه خلیج فارس با استفاده از نام Persian Gulf است.
از اواسط قرن بیستم، به ویژه پس از تشکیل برخی کشورهای عربی منطقه و با گسترش اختلافات منطقه‌ای، تلاش‌هایی برای ارایه نام جایگزین به جای «خلیج فارس» صورت گرفته است. این تلاش عمدتاً سیاسی و با هدف کاهش نفوذ تاریخی ایران در منطقه بوده است. این مساله از سوی ایران همواره به عنوان یک موضوع حیاتی و حساس ملی و هویتی مطرح شده و مقامات ایرانی بارها خواستار حفظ نام خلیج فارس شده‌اند.
اخیرا ادعا شده است که دونالد ترامپ در تلاش است تا حقایق تاریخی را تحریف کند و با به‌کارگیری اسامی جعلی برای خلیج‌فارس، قصد دارد همزمان رضایت برخی کشورهای عربی را جلب نماید؛ اقدامی که نافی واقعیت تاریخی و هویت این منطقه است.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «از کتابخانه مجلس خواستم چند نقشهٔ تاریخی خلیج فارس را که در بایگانی موجود است منتشر کنند. گفتند اینقدر زیاد است که به هر کدام از سیاستمداران متوهم چند نسخه میرسد.
شاید کفش و لباس با دلار و درهم خریدنی باشد ولی تاریخ و جغرافیا خریدنی نیست. عِرض خود میبری و زحمت مامی داری...»
عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران در واکنش به این ادعا نوشت: «مطمئنم که رئیس جمهور آمریکا می‌داند که نام خلیج فارس قرن‌ها قدمت دارد و توسط همه نقشه‌نگاران و نهادهای بین‌المللی به رسمیت شناخته شده است.»
سیدحسن خمینی تولیت حرم بنیانگذار انقلاب اسلامی هم در بخشی از یک سخنرانی گفت: «خلیج فارس همیشه خلیج فارس بوده و کسانی که بخواهند نام آن را تغییر دهند خود را مضحکه کرده‌اند.»