گروه سیاست خارجی: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در جریان سفر چهارروزه خود به کشورهای عربی در عربستان، قطر و امارات، اظهارنظرهای متعددی درباره ایران مطرح کرد که ترکیبی از تهدید، پیشنهاد مذاکره و انتقاد از سیاست‌های منطقه‌ای بود. در عین حال معاون سیاسی وزیر امور خارجه درباره مواضع متناقض آمریکا در فرایند گفت‌وگو با ایرنا گفت: مواضع زیگزاگی، متناقض و متضاد آمریکایی‌ها فضا را مشوش می‌کند به این معنا که هیچ‌کس نمی‌تواند اطمینان داشته باشد یا اعلام کند که این موضوع تأثیری ندارد. «مجید تخت روانچی» درباره اراده اروپایی‌ها برای بازگشت به میز مذاکره و توسل به دیپلماسی گفت: از ابتدای شروع گفتگوهای ما و آمریکا، اروپایی‌ها را کاملاً در جریان روند جاری قرار دادیم و مشورت‌های مستمری با آنها داشتیم، چه در سطوح معاونین و چه در تهران. پس از هر دور مذاکرات در سطح سفرا، آن‌ها را در جریان قرار می‌دهیم. وی ادامه داد: حتی قبل از اینکه گفتگو با آمریکا آغاز شود، با کشورهای اروپایی در نیویورک و ژنو دیدارهایی داشتیم. به هر حال، اروپا می‌تواند از روند سیاسی دیپلماتیک حمایت کند و بهترین روش همین است. معاون سیاسی وزیر امور خارجه افزود: اروپا می‌تواند حمایت سیاسی خود را بر روی مسیری که در حال حاضر در جریان است متمرکز سازد و به جای اینکه هر چند وقت یک بار اظهاراتی از طرف آن‌ها مطرح شود که شاید نیازی به بیان آن‌ها نباشد، بهتر است توجه خود را بر مسیر دیپلماسی متمرکز کنند و از این مسیر حمایت نمایند، زیرا اگر این مسیر به نتیجه برسد، همه از آن منتفع خواهند شد. تخت روانچی درباره امکان تغییر در دور پنجم مذاکرات به دلیل اظهارات مقامات آمریکایی گفت: ممکن است که ما در دور چهارم توافق کردیم که دور پنجم مذاکرات برگزار شود. زمان و مکان آن را عمانی‌ها اعلام خواهند کرد. البته مواضع زیگزاگی، متناقض و متضاد آمریکایی‌ها فضا را مشوش می‌کند به این معنا که هیچ‌کس نمی‌تواند اطمینان داشته باشد یا اعلام کند که این موضوع تأثیری ندارد. معاون وزیر امور خارجه گفت: موضوعی که برای ایران اهمیت دارد این است که در بیرون از اتاق مذاکرات، مذاکره نکنیم. برخی مواقع آنها ترجیح می‌دهند اینگونه عمل کنند. ما باید ببینیم که در عمل چه اقداماتی خواهند کرد و طبیعتاً ما نیز تصمیم لازم را اتخاذ خواهیم کرد. چیزی که بسیار قطعی است این است که موضع ما نسبت به احقاق حقوق بر اساس پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) بسیار روشن بوده و به صراحت این موضوع را درباره غنی‌سازی و دیگر حقوق خود هم به صورت علنی و هم در اتاق مذاکرات بیان کرده‌ایم. چرا ترامپ با زبان تهدید و دیپلماسی درباره ایران حرف می‌زند؟ همچنین خبرآنلاین در گزارشی می نویسد: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در جریان سفر چهار روزه خود به کشورهای عربی، که شامل بازدید از عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی بود، اظهارنظرهای متعددی درباره ایران مطرح کرد که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهانی داشت. این سفر، که اولین سفر مهم سیاست خارجی او در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش محسوب می‌شود، در مرکز کنفرانس بین‌المللی ملک عبدالعزیز در ریاض آغاز شد و با دیدارهایی در دوحه و ابوظبی پایان یافت. اظهارات ترامپ درباره ایران، که در سخنرانی‌ها، کنفرانس‌های خبری و مصاحبه‌ها بیان شد، محور اصلی تحلیل‌های رسانه‌ای شد. این محورها، که در سخنرانی‌ها، مصاحبه‌های او بازتاب یافت، ارتباطات معناداری با یکدیگر دارند و استراتژی دوگانه تهدید و دیپلماسی ترامپ را نشان می‌دهند که در ادامه به آن اشاره می کنیم. ترامپ در سخنرانی اصلی خود در اجلاس سرمایه‌گذاری آمریکا-عربستان در ریاض، ایران را «مخرب‌ترین نیروی خاورمیانه» خواند و آن را به «ایجاد رنج غیرقابل‌تصور» از طریق حمایت از گروه‌های نیابتی در یمن، لبنان و عراق متهم کرد. او گفت: «در حالی که شما شهرهای مدرن می‌سازید، تهران در ویرانه‌های ۱۹۷۹ فرو رفته است.» این اظهارات، که در حضور محمد بن سلمان و دیگر رهبران خلیج فارس بیان شد، با تشویق حضار همراه بود. ترامپ در دوحه نیز به نقش ایران در حملات حوثی‌ها به کشتی‌ها در دریای سرخ اشاره کرد و گفت: «ایران باید مسئولیت اقداماتش را بپذیرد.» او همچنین در مصاحبه‌ای با العربیه در ابوظبی مدعی شد که سیاست‌های بایدن، با آزادسازی دارایی‌های ایران، به حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲) کمک کرد. این انتقادات، بخشی از استراتژی ترامپ برای جلب حمایت کشورهای عربی و تقویت ائتلاف منطقه‌ای علیه ایران بود. با برجسته کردن «ویرانه‌های ۱۹۷۹»، او تلاش کرد ایران را در مقابل پیشرفت‌های اقتصادی کشورهای خلیج فارس تضعیف کند. اشاره به حملات ۷ اکتبر نیز، با هدف همسویی با اسرائیل و توجیه سیاست‌های سخت‌گیرانه علیه ایران مطرح شد. در همین راستا نیویورک تایمز نوشت: «انتقادات تند ترامپ از ایران، تلاشی برای جلب حمایت کشورهای عربی است، اما ممکن است مذاکرات مسقط را پیچیده‌تر کند.» العربیه نیز این اظهارات را «هشداری قاطع به تهران» خواند و آن را نشانه حمایت کامل ترامپ از امنیت خلیج فارس دانست. جروزالم پست هم گزارش داد که اسرائیل از این لحن استقبال کرده، اما نگران است که تمرکز بر دیپلماسی با ایران، فشار نظامی بر تهران را کاهش دهد. این در حالی است که الجزیره این انتقادات را «تحریک‌آمیز» توصیف کرد و هشدار داد که ممکن است به تشدید تنش‌های منطقه‌ای منجر شود. ۲- پیشنهاد مذاکره برای توافق هسته‌ای جدید ترامپ در سخنرانی ریاض با لحنی دیپلماتیک گفت: «من امروز نه برای محکوم کردن رهبران ایران، بلکه برای پیشنهاد مسیری جدید به اینجا آمده‌ام. می‌خواهم با ایران توافقی داشته باشم که جهان را امن‌تر کند.» او به مذاکرات استیو ویتکاف، فرستاده ویژه‌اش، در مسقط اشاره کرد و افزود: «این زمان انتخاب برای ایران است.» در دوحه، او در پاسخ به پرسشی درباره مذاکرات گفت: «ما با ایران پیشرفت‌های خوبی داریم و امیدوارم به‌زودی توافقی حاصل شود.» این اظهارات به تعبیر ناظران سیاسی، نشان‌دهنده تمایل او به دیپلماسی بود. در ابوظبی، او در مصاحبه با الشرق الاوسط تأکید کرد که در صورت پذیرش مذاکره، تحریم‌ها می‌تواند کاهش یابد، اما برنامه هسته‌ای ایران باید «کاملاً برچیده شود.» پیشنهاد مذاکره، تلاشی برای نمایش انعطاف دیپلماتیک در برابر کشورهای عربی و اروپا بود، اما شروط سخت‌گیرانه (برچیدن کامل برنامه هسته‌ای) نشان‌دهنده عدم انعطاف واقعی است. اشاره به مذاکرات مسقط، که در ۲۱ اردیبهشت دور چهارم آن برگزار شد، نشان می‌دهد که ترامپ می‌خواهد از فشار منطقه‌ای برای تسریع مذاکرات استفاده کند. در همین راستا سی‌ان‌ان گزارش داد: «پیشنهاد مذاکره، تلاشی برای حفظ کانال دیپلماتیک است، اما شروط غیرواقع‌بینانه، احتمال موفقیت را کاهش می‌دهد.» الشرق الاوسط هم نوشت که این پیشنهاد، نشانه‌ای از تمایل ترامپ به جلب حمایت منطقه‌ای برای دیپلماسی است، اما بدون هماهنگی با اسرائیل، ممکن است تنش‌زا باشد. این در حالی است که تایمز اسرائیل هشدار داد که مذاکرات بدون هماهنگی با تل‌آویو، نگرانی‌هایی در اسرائیل ایجاد کرده، زیرا ممکن است به توافقی منجر شود که امنیت اسرائیل را تضعیف کند. پولیتیکو نیز اشاره کرد که این اظهارات، بیشتر برای نمایش انعطاف به اروپا و جلب سرمایه‌گذاری عربی طراحی شده است. ۳- تهدید به فشار حداکثری ترامپ در ریاض هشدار داد که اگر ایران پیشنهاد مذاکره را رد کند، «فشار حداکثری عظیمی» اعمال خواهد شد، از جمله «به صفر رساندن صادرات نفت». او در دوحه نیز در پاسخ به پرسشی درباره فشار بر ایران گفت: «باید ببینیم هفته آینده چه می‌شود.» این اظهارات، که در شبکه های اجتماعی بازتاب یافت، نشان‌دهنده تداوم سیاست دوره اول او بود. او همچنین در ابوظبی به تغییر نام خلیج فارس به «خلیج عربی» اشاره کرد و گفت: «آنها می‌خواستند آن را خلیج ایران بنامند، اما ما اجازه نمی‌دهیم.» این اظهارات در ابعاد رسانه ای، واکنش تندی در ایران برانگیخت.

تهدید به فشار حداکثری، ادامه سیاست دوره اول ترامپ (۱۳۹۹-۱۳۹۷) است که با خروج از برجام و اعمال تحریم‌های شدید همراه بود. اشاره به صفر کردن صادرات نفت، با هدف فشار اقتصادی بر ایران و جلب حمایت کشورهای عربی مطرح شد. در این میان اشاره به تغییر نام خلیج فارس از سوی کارشناسان روابط بین الملل، به‌عنوان «تحریک‌آمیز اما غیرجدی» توصیف شد، تلاشی برای جلب رضایت مخاطبان عرب بود، اما به تشدید تنش با ایران منجر شد. این اظهارات، بخشی از استراتژی ایجاد فشار روانی و اقتصادی بر تهران بود.

در همین راستا فاکس نیوز نوشت: «تهدید به تحریم‌های نفتی، اقتصاد ایران را تحت فشار قرار می‌دهد، اما با توجه به وابستگی بازار جهانی به نفت ایران، اجرای آن دشوار است.» العربیه نیز این تهدیدات را «پیامی روشن به ایران» خواند و آن را نشانه تعهد ترامپ به امنیت خلیج فارس دانست. این در حالی است که جروزالم پست در ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ گزارش داد که اسرائیل از این تهدیدات استقبال کرده، اما نگران است که تمرکز بر دیپلماسی، فشار نظامی را کاهش دهد. الجزیره نیز با اشاره به تغییر نام خلیج فارس را «غیرضروری و تنش‌زا» خواند و هشدار داد که ممکن است افکار عمومی ایران را علیه مذاکرات متحد کند. واشنگتن‌پست نیز اشاره کرد که این تهدیدات، ممکن است مذاکرات مسقط را به بن‌بست بکشاند.