کد خبر: 47482 | صفحه ۱ | تاریخ: 17 خرداد 1404
کنسرسیوم منطقه ای و راند ششم مذاکرات / امین جمشیدزاده
دور ششم مذاکرات هسته جمهوری اسلامی ایران با ایالات متحده که به گزارش آکسیوس، یحتمل شنبه و یکشنبه در خاورمیانه برگزار میگردد، در حالی آغاز میشود که پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم منطقهای غنیسازی اورانیوم بر روی خروجی تلکس خبرگزاریهای داخلی و خارجی نشسته و به گرانیگاه اصلی گمانه زنیهای رسانهای بدل شده است. در واقع این پیشنهاد که با هدف ایجاد موازنه در منافع منطقهای و کاهش سطح تنشها مطرح شده؛ فرصتها و چالشهایی را پیش روی جمهوری اسلامی ایران و دیگر کنشگران منطقهای قرار داده است. هنوز این مسئله به شکل رسمی از سوی جمهوری اسلامی ایران مطرح نیست ولی در برخی گزارشها ادعا شده که ایران با تأکید بر حفظ استقلال هستهای خویش، از پیشنهاد کنسرسیوم استقبال مشروط کرده و خواستار استقرار آن در داخل خاک خود شده است. چرا ایران خواستار استقلال آن در خاک خویش است چون که این مسئله؛ جزو خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران است که مقامات ارشد کشور، از جمله مقام معظم رهبری بارها بر آن تأکید جدی کرده اند و در سخنرانی خویش در مرقد مطهر امام راحل به مناسبت سالگرد عروج بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران بر آن قاطعانه تأکید کرد. زیرا غنیسازی خارج از ایران در واقع به معنای توقف عملی برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران تلقی میشود و بر همین اساس، آن را رد میکند و نمیپذیرد. ایران با اصل شاکله تشکیل کنسرسیوم مخالف نیست ولی تأکید دارد که محل استقلال آن باید در داخل مرزهایش باشد و این قضیه اکنون یکی از بنیادیترین محل بحث و نقاط اختلاف در مذاکرات هستهای دور ششم قلمداد میشود و همچنین جمهوری اسلامی ایران پیوسته بر همکاریهای صلحآمیز هستهای در سطح منطقه تأکید دارد و بارها اعلام کرده است که از بسط و گسترش این قبیل همکاریها حمایت میکند. در بحبوحه ای که جمهوری اسلامی ایران در دو سه دور نخست مذاکرات، ایدهای مبنی بر اصول کلی مد نظر خویش را که بایستی گرانیگاه یک توافق تازه باشد به ایالات متحده آمریکا پیشنهاد و ارائه نموده بود؛ طرف مقابل در جریان تبادل دیدگاههای شفاهی بین دو هیئت، سرانجام طرح متقابل خود را به صورت مکتوب بوسیله بدرالبوسعیدی، وزیر خارجه عمان برای جمهوری اسلامی ایران فرستاد. بر اساس شواهد و المانهایی میشود حدس زد که جمهوری اسلامی ایران در طرح خود به عنوان نخستین قدم از کاهش غنی سازی به ۳/۶۷ درصد در گرو لغو تحریم صدور نفت سخن به میان آورده باشد و آن گاه به توقف دائمی غنیسازی بالاتر از این مقدار در ازای اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و لغو و کنسل شدن اسنپ بک- مکانیسم ماشه- و سرانجام تصویب نهایی توافق بین ایران و آمریکا از طریق کنگره ایالات متحده در گرو انتقال موجودی اورانیوم غنی شده با غنای بالا به خارج از ایران در ازای لغو همه تحریمهای اولیه و ثانویه پرداخته باشد. اکنون طرح کنسرسیوم استیو ویتکاف مشاور ارشد رئیس جمهور ایالات متحده در امور خاورمیانه روی میز دو طرف قرار گرفته است؛ ظاهرا گمانه زنی حول این محور است که در طرح پیشنهادی استیو ویتکاف مذاکره کننده ارشد آمریکاییها با ایده کنسرسیوم غنی سازی موافقت شده باشد و از لزوم تعلیق کامل غنیسازی در خاک جمهوری اسلامی ایران در گرو به رسمیت شناختن حق ایران برای غنیسازی۳/۶۷ درصدی سخن به میان آمده باشد. بر این مبنا اگر طرح همزمان این مسئله درست باشد، معنای آن یحتمل این خواهد بود که از منظر طرف آمریکایی تجهیزات غنیسازی متعلق به کنسرسیوم نبایستی در خاک ایران باشد، در خصوص تعلیق غنی سازی واضح و مبرهن نیست که آیا منظور طرف آمریکایی صرفاً تعلیق تزریق گازUF6- هگزا فلوراید اورانیوم- به سانتریفیوژها و باز ایستادن آن ها از چرخیدن برای بازه زمانی مشخص و معینی میباشد و در این سیکل وچرخه زمانی آیا تجهیزات غنی سازی میتوانند در جای خود باقی بمانند یا نه؟ در این خصوص دیدگاههای پارادوکس و متناقض بسیاری مطرح میشود؛ از طرف دیگر، گمانه زنیهای حداکثری حول این قضیه است که در طرح پیشنهادی استیون ویتکاف غنی سازی صفر یا توقف کامل غنیسازی و برچیده شدن سانتریفیوژها و موافقت جمهوری اسلامی ایران با یک رژیم بازرسی تقویت شده سوای کار آژانس بینالمللی انرژی اتمی مطرح شده و در گرو آن لغو تمام تحریمها و ادغام شدن ایران در بازار جهانی وعده داده شده باشد. به باور نگارنده این نوشتار ایده کنسرسیوم منطقهای را میتوان یک بازی برد-برد برای جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا قلمداد کرد؛ چرا که به جمهوری اسلامی ایران اجازه میدهد وجهه و چهره خویش را حفظ کرده و به متحدان منطقهای و طرف آمریکایی و بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی اجازه خواهد داد مستقیماً در فعالیتهای هستهای ایران مشارکت کنند و با عنایت به اینکه عربستان سعودی پس از سفر ۴ روزه دونالد ترامپ به ریاض و دو کشور همتای عربی همسایهاش- امارات متحده عربی و قطر- دستور ساخت دو نیروگاه هستهای برای استحصال انرژی برق را به آمریکا پیشنهاد داده است و همچنین پریشانی و نگرانی ایالات متحده از یک رقابت منطقهای برای غنیسازی اورانیوم را از بین خواهد برد.