گروه بین الملل- در آستانه سفر سوم نتانیاهو به واشنگتن در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال اعلام آتش‌بس در غزه، پیوستن سوریه به توافقات ابراهیم و مجوز حمله جدید به ایران بالا گرفته است. ترامپ با اهرم کمک‌های نظامی، بر نتانیاهو و دستگاه قضایی اسرائیل فشار می‌آورد. بحران انسانی غزه و سیاسی‌کاری در روند کمک‌رسانی ادامه دارد و تحرکات دیپلماتیک فعلی، بدون فشار واقعی آمریکا، چشم‌انداز روشنی برای حل بحران‌ها ترسیم نمی‌کند.
اولین سفر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به واشنگتن پس از حملات ١٢روزه به ایران که با حمایت آمریکا انجام شد، در رسانه‌های آمریکایی، اسرائیلی و اروپایی بازتاب گسترده‌ای داشته است.
خبرآنلاین می نویسد: اهمیت سفر نتانیاهو در بستر تنش‌های منطقه‌ای سفر بنیامین نتانیاهو به واشنگتن، که سومین دیدار او با دونالد ترامپ در شش ماه گذشته است، در پی حملات هماهنگ اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای کشورمان، از اهمیت ژئوپلیتیکی بالایی برخوردار است.
جلوگیری از بازسازی برنامه هسته‌ای ایران: اولویت استراتژیک اسرائیل
نتانیاهو در سفر به واشنگتن بر جلوگیری از بازسازی برنامه هسته‌ای ایران تمرکز دارد. او در ۳۰ ژوئن ۲۰۲۵ اعلام کرد که عملیات حمله به ایران درهای «امکانات گسترده منطقه‌ای» را گشوده و هدف آن نابودی تأسیسات هسته‌ای ایران، به‌ویژه در فردو و نطنز، بوده است. از این رو تایمز آو اسرائیل معتقد است که نتانیاهو در دیدار با ترامپ، بر لزوم نظارت سخت‌گیرانه بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران و جلوگیری از احیای این برنامه تأکید خواهد کرد.
یسرائیل کاتس، وزیر جنگ اسرائیل هم به شبکه عبری هیوم گفت که اسرائیل آماده عملیات نظامی جدید علیه ایران است، در صورتی که تهران برنامه هسته‌ای خود را بازسازی کند.
از سوی دیگر نیز نتانیاهو به دنبال جلب حمایت آمریکا برای اعمال تحریم‌های جدید و نظارت نظامی بر ایران است. بنابراین هدف نتانیاهو حفظ برتری استراتژیک اسرائیل در منطقه از طریق تضعیف ایران است. حملات اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران، اگرچه خسارات قابل‌توجهی به همراه داشت، اما گزارش لوموند نشان می‌دهد که ایران بخش عمده اورانیوم غنی‌شده خود را به مکان‌های امن منتقل کرده و توانایی بازسازی برنامه خود را حفظ کرده است. این امر نگرانی اسرائیل را تشدید کرده، زیرا ایران می‌تواند با تصمیم سیاسی، برنامه هسته‌ای خود را تسریع کند.
اظهارات نتانیاهو درباره «نابودی کامل» برنامه هسته‌ای ایران هم بیش از آنکه واقعی باشد، تلاشی برای توجیه حملات و جلب حمایت آمریکا و متحدان عربی است. پیشنهاد نتانیاهو برای نظارت مشترک با آمریکا بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران، نشان‌دهنده تلاش برای ایجاد جبهه‌ای متحد علیه تهران است. بنابراین تمرکز نتانیاهو بر برنامه هسته‌ای ایران، ریشه در نگرانی‌های امنیتی اسرائیل و تلاش برای حفظ هژمونی منطقه‌ای دارد. با این حال، این استراتژی با چالش‌هایی مواجه است.
چرا که کشورمان با تکیه بر NPT، غنی‌سازی را حق قانونی خود می‌داند و هرگونه نظارت نظامی را رد می‌کند. همچنین، حمایت آمریکا از حملات جدید می‌تواند به تشدید تنش‌ها و افزایش قیمت نفت منجر شود، که برای اقتصاد جهانی، به‌ویژه اروپا، زیان‌بار است. نتانیاهو در این سفر به دنبال تضمین حمایت نظامی و دیپلماتیک آمریکا برای جلوگیری از احیای برنامه هسته‌ای ایران است، اما این هدف با مقاومت ایران و انتقادات بین‌المللی، از جمله از سوی روسیه، مواجه خواهد شد.
فشار برای آتش‌بس در غزه: تلاش برای کاهش فشارهای داخلی و بین‌المللی
نتانیاهو در دیدار با ترامپ، موضوع آتش‌بس در غزه را در اولویت قرار داده است. تایمز آو اسرائیل گزارش داد که نتانیاهو به دنبال توافقی موقت برای آزادی ۵۰ گروگان باقی‌مانده در غزه است، اما تأکید دارد که حماس باید از قدرت در غزه کنار برود. دونالد ترامپ نیز خواستار «انعقاد قرارداد غزه» شد و بر خلع سلاح حماس تأکید کرد.
اسرائیل هیوم هم گزارش داد که نتانیاهو در برابر برخی شروط حماس عقب‌نشینی کرده تا زمینه برای آتش‌بس فراهم شود، اما همچنان بر «حفظ دستاوردهای نظامی» اصرار دارد.
در همین حال، آمریکا تسلیحات بیشتری به اسرائیل فروخته تا فشار نظامی بر حماس را حفظ کند. چرا که فشار برای آتش‌بس در غزه نتیجه ترکیب فشارهای داخلی در اسرائیل و درخواست‌های بین‌المللی، به‌ویژه از سوی آمریکا، است. این در حالی است که نظرسنجی کانال ۱۲ اسرائیل نشان داد که محبوبیت نتانیاهو پس از آتش‌بس موقت با ایران افزایش یافته، اما اعتراضات داخلی به دلیل ناکامی در آزادی گروگان‌ها همچنان ادامه دارد. از منظر نظریه بازی‌ها، نتانیاهو در غزه با معادله‌ای پیچیده مواجه است: از یک سو، باید فشار نظامی را حفظ کند تا حماس را تضعیف کند؛ از سوی دیگر، نیاز به آتش‌بس برای کاهش انتقادات داخلی و بین‌المللی دارد. حمایت آمریکا از آتش‌بس مشروط، نشان‌دهنده تلاش واشنگتن برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای و تمرکز بر مهار ایران است.
آتش‌بس نیز در غزه برای نتانیاهو یک ضرورت سیاسی است تا از فشارهای داخلی، به‌ویژه از سوی اپوزیسیون، و انتقادات بین‌المللی بکاهد. با این حال، اصرار او بر خلع سلاح حماس و حفظ دستاوردهای نظامی، مذاکرات را پیچیده کرده است. ایران، به‌عنوان حامی حماس، می‌تواند با حمایت لجستیکی از این گروه، آتش‌بس را به خطر بیندازد، به‌ویژه اگر احساس کند که آمریکا و اسرائیل در حال تشدید فشارها هستند. از این رو موفقیت نتانیاهو در این محور به توانایی او در جلب حمایت آمریکا برای اعمال فشار بر حماس، بدون تحریک واکنش ایران، بستگی دارد.
پشت پرده سفر نتانیاهو به واشنگتن
به گزارش فرارو به نقل از نشریه ریسپانسیبل استیت کرفت، روز دوشنبه، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای سومین بار طی دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ عازم واشنگتن خواهد شد؛ سفری که هم‌زمان با گذشت بیست‌ویک ماه از جنگ بی‌پایان اسرائیل علیه غزه انجام می‌شود. هنوز جزئیات این سفر در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها به اوج خود رسیده است: آیا قرار است ترامپ و نتانیاهو بالاخره خبر از یک آتش‌بس واقعی در غزه بدهند؟ آیا ممکن است سوریه نیز به قطار توافقات ابراهیم بپیوندد؟ یا شاید این سفر به منزله صدور مجوز آمریکا برای عملیات گسترده‌تر اسرائیل علیه ایران باشد؟
شرط شوم ترامپ: کمک‌های نظامی در ازای توقف پرونده‌های فساد نتانیاهو
پیش از سفر بنیامین نتانیاهو به واشنگتن، دونالد ترامپ با انتشار پیامی هشدارآمیز در شبکه اجتماعی «تروث سوشال»، اعلام کرد اسرائیل با یک آتش‌بس ۶۰ روزه موافقت کرده است. او خطاب به حماس تأکید کرد که باید این شرایط را بپذیرد و هشدار داد در غیر این صورت «اوضاع وخیم‌تر خواهد شد.»
ترامپ در واقع تلاش کرد با این اظهارات، حماس را تحت فشار قرار دهد و بار دیگر بر روایت همیشگی خود مبنی بر اینکه این گروه سد راه صلح است، پافشاری کرد. این در حالی است که حماس بارها تصریح کرده تنها در صورتی حاضر به آتش‌بس خواهد شد که این توافق به روندی برای پایان همیشگی جنگ و خروج کامل نیروهای اسرائیلی از غزه منجر شود. در مقابل، نتانیاهو همچنان بر تداوم جنگ تا نابودی کامل حماس اصرار می‌ورزد؛ هدفی که حتی فرماندهان ارتش اسرائیل نیز دستیابی به آن را از نظر نظامی غیرواقع بینانه می‌دانند.
دونالد ترامپ با گره‌زدن آشکار کمک‌های نظامی آمریکا به پرونده‌های قضایی نتانیاهو، بی‌سابقه‌ترین نوع دخالت در امور داخلی اسرائیل را رقم زده و عملاً قوه قضائیه این کشور را تحت فشار قرار داده است؛ اقدامی که آشکارا به سود نخست‌وزیر اسرائیل تمام می‌شود. چنین موضع‌گیری‌هایی نه تنها برای تاثیرگذاری بر تصمیمات نتانیاهو طراحی شده، بلکه با معطوف‌کردن توجه رسانه‌ها و افکار عمومی جهان به مطالبات ترامپ، عرصه بازی را مطابق میل او شکل می‌دهد.
لغو تحریم‌های سوریه در ازای عادی‌سازی با اسرائیل؛ بازی جدید ترامپ در خاورمیانه
دونالد ترامپ همچنین نشان داده که قصد دارد دامنه توافقات ابراهیم را گسترش دهد. کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید، اعلام کرد رئیس‌جمهور آمریکا در جریان دیدار اخیر خود با احمد الشرع، رئیس‌جمهور جدید سوریه در عربستان سعودی، از این رهبر اسلام‌گرای سابق خواسته تا مسیر عادی‌سازی روابط با اسرائیل را در پیش گیرد؛ اقدامی که بلافاصله با لغو برخی تحریم‌های هدفمند واشنگتن علیه دمشق همراه شد. در همین حال، گیدئون سعر، وزیر خارجه اسرائیل نیز با استقبال از گسترش توافقات ابراهیم به سوریه و لبنان، بار دیگر بر موضع تل‌آویو درخصوص بلندی‌های جولان تأکید کرد.
دولت سوریه تأیید کرده است که گفت‌وگوهای مستقیم و غیرمستقیم، با میانجی‌گری امارات، میان دمشق و تل‌آویو در جریان است. با این حال، همانند بحث آتش‌بس در غزه، تلاش‌ها برای ورود سوریه به قطار عادی‌سازی بیشتر رنگ‌وبوی یک مانور سیاسی به خود گرفته؛ چراکه تا زمانی که پیشرفت ملموسی در خصوص حقوق فلسطینی‌ها یا رفع محاصره غزه حاصل نشود، هر توافقی تنها جنبه تبلیغاتی برای ترامپ و نتانیاهو خواهد داشت و هیچ تأثیری بر ریشه‌های بحران نخواهد گذاشت.
در شرایطی که بازیگران منطقه‌ای خصوصاً کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با نگرانی تحولات شکننده میان تهران و تل‌آویو را رصد می‌کنند، برخی رسانه‌های اسرائیلی گزارش داده‌اند که نتانیاهو تلاش می کند در این سفر از ترامپ مجوز حمله مجدد به ایران را بگیرد. تقابل ۱۲روزه اخیر با ایران، موقعیت سیاسی نتانیاهو را تقویت کرده و او را در قامت رهبری جسور که مقابل ایران ایستاد، به تصویر کشیده است؛ نه نخست‌وزیری ناکام که نتوانست مانع حمله ۷ اکتبر حماس یا آزادسازی گروگان‌ها شود.
پس از آنکه نتانیاهو در ۱۱ ژوئن به سختی توانست از سد رأی عدم اعتماد عبور کند و ضعف سیاسی‌اش آشکار شد، جنگ با ایران بار دیگر موقعیت خود را تقویت کند. برخی ناظران بر این باورند که افزایش قدرت و استقلال سیاسی نتانیاهو شاید او را به سمت پایان دادن به جنگ غزه سوق دهد؛ چرا که اکنون کمتر از گذشته ناگزیر به جلب رضایت افراطی‌ترین اعضای ائتلاف خود است. با این حال، گروهی دیگر هشدار می‌دهند که همین اعتماد به نفس جدید، ممکن است نخست‌وزیر اسرائیل را به سمت سیاست‌های تهاجمی‌تر در سطح منطقه سوق دهد و در نهایت، بی‌ثباتی بیشتری برای خاورمیانه رقم بزند.
در نهایت، ممکن است دیدار روز دوشنبه چیزی فراتر از یک شوی سیاسی پر سر و صدا و بی‌محتوا نباشد؛ آن هم در شرایطی که اسرائیل با تکیه بر تسلیحات آمریکایی، همچنان مردم غزه را در محاصره و زیر بمباران نگه می‌دارد. تا زمانی که ایالات متحده فشار واقعی و ملموسی برای توقف عملیات نظامی غیرقانونی، پایان دادن به جنایات و حرکت به‌سوی صلح و تحقق حقوق فلسطینیان وارد نکند، این دیپلماسی پرهیاهو نه‌تنها گره‌ای از بحران‌ها باز نخواهد کرد، بلکه صرفاً بر تنش‌ها و بن‌بست‌های موجود خواهد افزود.