یک کارشناس حوزه خودرو می‌گوید: ما از رفتار تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران در صنعت و بازار خودرو این سیگنال را دریافت می‌کنیم که صنعت و بازار به صورت کامل رها هستند؛ بدین معنا که علیرغم وجود نهاد‌های مختلف متولی هیچ حکمرانی را بالای سر این صنعت نمی‌بینیم. نکته دوم این است که در بازار خودروی ما به دلیل فضای رها و افسار گسیخته‌ای که وجود دارد و هیچ متولی ندارد، یک سری شرکت‌هایی که صرفا بازرگانی بودند و تا دیروز قطعه می‌آوردند، الان ادعا دارند می‌توانند خودرو وارد کنند ولی هیچکدام نماینده رسمی نیستند.
به گزارش اقتصاد۲۴، بازار خودرو در ایران طی سال‌های اخیر تغییرات چشمگیری را تجربه کرده است. این بازار که تا چند سال پیش عمدتا در اختیار تولیدکنندگان داخلی بود، اکنون شاهد ورود گسترده شرکت‌های واردکننده خودرو است؛ به طوری که در حال حاضر بیش از ۵۵ شرکت فعال در زمینه واردات خودرو به بازار ایران حضور دارند. افزایش سریع تعداد واردکنندگان خودرو، مسائل و چالش‌هایی را نیز به همراه داشته است. یکی از مهم‌ترین موضوعات مطرح در این زمینه، وضعیت خدمات پس از فروش و تأمین قطعات یدکی خودرو‌های وارداتی است. برخی از واردکنندگان تنها به واردات خودرو اکتفا کرده‌اند و در زمینه ایجاد شبکه خدمات پس از فروش، تأمین قطعات و پشتیبانی فنی به صورت گسترده فعالیتی انجام نمی‌دهند. از سوی دیگر، تعدد زیاد شرکت‌های واردکننده خودرو، پرسش‌هایی را در خصوص کیفیت خدمات، استانداردسازی و توانایی این شرکت‌ها برای ارائه خدمات پس از فروش بلندمدت به وجود آورده است. فقدان هماهنگی و زیرساخت‌های لازم در بسیاری از این شرکت‌ها، می‌تواند موجب مشکلاتی مانند کمبود قطعات یدکی، نبود نمایندگی‌های مجاز و نبود نیروی متخصص فنی شود. همچنین، هزینه‌های بالای تعمیرات و استفاده از قطعات غیر اصل، مواردی هستند که خریداران خودرو‌های وارداتی ممکن است با آن مواجه شوند. بنابراین، شرایط فعلی بازار خودرو در ایران به نوعی با یک تضاد میان تنوع گسترده خودرو‌های وارداتی و چالش‌های موجود در ارائه خدمات پس از فروش همراه است. این تضاد، فرصت‌ها و تهدید‌هایی را برای تمام ذی‌نفعان بازار به وجود آورده است. مرتضی مصطفوی، کارشناس بازار خودرو در پاسخ به اینکه با وجود بیش از ۵۵ شرکت واردکننده خودرو در بازار ایران، این حجم زیاد واردکننده چه تأثیری بر کیفیت خدمات پس از فروش و تأمین قطعات دارد؟ به اقتصاد ۲۴ گفت: «دو نکته را باید در نظر داشت؛ یک آنکه ما از رفتار تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران در صنعت و بازار خودرو این سیگنال را دریافت می‌کنیم که صنعت و بازار به صورت کامل رها هستند؛ بدین معنا که علیرغم وجود نهاد‌های مختلف متولی هیچ حکمرانی را بالای سر این صنعت نمی‌بینیم. نکته دوم این است که در بازار خودروی ما به دلیل فضای رها و افسار گسیخته‌ای که وجود دارد و هیچ متولی ندارد، یک سری شرکت‌هایی که صرفا بازرگانی بودند و تا دیروز قطعه می‌آوردند، الان ادعا دارند می‌توانند خودرو وارد کنند ولی هیچکدام نماینده رسمی نیستند.» وی ادامه داد: «این موضوع باعث می‌شود خریدار خودرو‌های وارداتی در زمینه گارانتی به شدت به مشکل بخورد، چراکه شرکت‌های غول پیکر رسمی که سال‌های قبل نماینده داشتند، وقتی خودرو به مشکل می‌خورد زیربار نمی‌رفتند یا در حوزه قطعات همین الان مونتاژکاران آن را نمی‌پذیرند چه رسد به شرکت‌های بازرگانی که صرفا به دنبال سود هستند و هیچ مسئولیتی در قبال گارانتی و مسائل دیگر برعهده نمی‌گیرند.»
این کارشناس صنعت خودرو ضمن بیان اینکه به دلیل فضایی که در بازار و صنعت خودرو حاکم است، هرکسی هرکاری بخواهد و بتواند که منافعش بیشتر شود را انجام می‌دهد، افزود: «چه تولیدکنندگان که در اصل مونتاژکار خودرو هستند و چه واردکننده، همه از این بازار و صنعت رها حداکثر استفاده را می‌کنند و از خلاء یک حکمران قدرتمند برای خود منفعت کسب می‌کنند. من همیشه به دیگران پیشنهاد می‌دهم یا خودروی وارداتی نخرید یا اگر هم خریداری می‌کنید از شرکت معتبری بخرید که محصول خود را ضمانت می‌کند.»
مصطفوی در پاسخ به این پرسش که در شرایط فعلی، مزیت رقابتی مونتاژکنندگان داخلی در زمینه خدمات پس از فروش تا چه حد می‌تواند در مقابل جذابیت برند‌های وارداتی مقاومت کند؟ گفت: «ما خودروساز نداریم؛ چیزی که در صنعت خودرو می‌بینم بیشتر مونتاژکارانی هستند که از چین قطعه می‌آورند. به دلیل پایین بودن تعرفه واردات قطعات خودرو، به هر حال این بازار جذابیت دارد، اما هیچ سامانی هم به این بازار نمی‌دهند تا رفتار مونتاژکار سبب توسعه صنعت خودرو شود.»
این کارشناس حوزه خودرو خاطرنشان کرد: «پایین بودن تعرفه واردات قطعات خودرو باعث شده است که واردکننده و مونتاژکننده در حقیقت یک کاری را انجام دهند و از این رو رقابتی رخ نمی‌دهد. در هر دو حالت خدمات پس از فروش به ارز و واردات وابسته هستند؛ لذا در شرایط کمبود ارز، تحریم و مشکلات دیگر رقابت بین واردکننده‌های اصلی و مونتاژ کاران هیچ اثری در کیفیت خدمات پس از فروش نمی‌گذارد چراکه صنعت ما کاملا رها شده است.»
مصطفوی همچنین در پاسخ به اینکه در مقایسه با تولیدکنندگان داخلی، واردکنندگان جدید چقدر در زمینه تأمین قطعات یدکی در شرایط تحریمی آسیب‌پذیرتر هستند؟ بیان کرد: «اقتصاد و صنعت ایران به ویژه در حوزه خودروسازی، به دلیل پایین بودن تعرفه واردات قطعات خودرو هیچگاه سراغ تولید نرفته و سراغ مونتاژ رفته‌ایم. طبیعی هم هست چراکه مونتاژ کاری سود داشته و واحد‌های بازرگانی و حتی تولیدی هم سراغ مونتاژ خودرو رفته‌اند و این موضوع تبعات خود را الان نشان می‌دهد؛ لذا چه واردکننده و چه مونتاژکاران که شبه وارداتی هستند، هر دو آسیب می‌بیند. با این شرایط هیچ امیدی به بهبود خدمات پس از فروش نیست.»