کد خبر: 53144 | صفحه ۸ | بازار و سرمایه | تاریخ: 06 مهر 1404
مکانیسم ماشه و راهکارهای مقابله ایران
دکتر معینی، در مورد مفهوم "مکانیسم ماشه" در مناسبات بینالمللی که چه مفهومی دارد و درخصوص چگونگی مواجه ایران با آن بیان کرد: مکانیسم ماشه به ابزارهای سیاسی، نظامی یا اقتصادی اطلاق میشود که توسط قدرتها (بهویژه غرب) برای فعالسازی تحریمها، تهدیدهای نظامی یا انزوای دیپلماتیک علیه کشورها بهکار گرفته میشود. در مورد ایران، این مکانیسمها اغلب حول سه محور فعالسازی تحریمهای فوری (مثل ماشههای تعبیهشده در برجام)، تهدید نظامی مستقیم (مانند حرکت ناوگانهای نظامی به خلیج فارس) و فشارهای حقوقی بینالمللی (پروندهسازی در آژانس بینالمللی انرژی اتمی) طراحی میشوند.
ایران با این تهدیدات از طریق راهبرد مقاومت فعال مواجه میشود که بر چهار ستون، بازدارندگی همهجانبه (تقویت توان موشکی و پهپادی برای ایجاد توازن ترس)؛ دیپلماسی چندوجهی (توسعه روابط با شرق آسیا و اوراسیا برای شکست تحریمها)؛ مقاومت اقتصادی (خودکفایی در حوزههای استراتژیک (انرژی، دارو، فناوری) و مقاومت فرامرزی( حمایت از جبهههای مقاومت منطقهای برای افزایش هزینههای دشمن) استوار است.
این مدرس دانشگاه در مورد مهمترین "ماشههای امنیتی" علیه ایران و راهکار مقابله بیان نمود: سه ماشه امنیتی کلیدی عبارتند از: ماشه هستهای :تهدید به خروج از برجام یا فعالسازی مکانیسم ماشه (Snapback) در صورت غنیسازی بالای ۶۰٪.
• راهکار ایران: پیشبرد استراتژی غنیسازی متوازن (تولید اورانیوم ۶۰٪ همزمان با مذاکرات) و تقویت بازدارندگی منطقهای از طریق متحدان.
• ماشه دریایی: تهدید به بستن تنگه هرمز یا حمله به کشتیهای ایرانی.
• راهکار ایران: توسعه توان دریایی نامتقارن (قایقهای تندرو، موشکهای ساحلی) و سیاست بازدارندگی فعال (مانند رزمایشهای دفاعی)
ماشه سایبری: حملات به زیرساختهای حیاتی (مانند برق، بانکها) از طریق گروههای هکری.
• راهکار ایران: ایجاد دیوار دفاعی سایبری لایهای (شامل فایروالهای بومی و پایش هوشمند) و توانمندی تهاجمی متقابل (مانند عملیات طوفان سایبری)
وی در مورد چگونگی نقش "اقتصاد مقاومتی" در خنثیسازی مکانیسم ماشه بیان نمود: اقتصاد مقاومتی ستون فقرات مقابله با ماشههای اقتصادی است. ایران از طریق چهار مکانیسم این تهدیدات را خنثی میکند:
۱ -حلقههای زنجیره ارزش: ایجاد شبکههای تولید داخلی (مثل خودروسازیهای داخلی) برای کاهش وابستگی به واردات.
۲- پرداختهای جایگزین: توسعه سیستمهای مالی غیردلاری (مانند سواپ با روسیه یا استفاده از یوآن در تجارت با چین).
۳ -اقتصاد دیجیتال: رشد استارتآپهای فناوری (مانند دیجیکالا و اسنپ) برای ایجاد درآمدهای ارزی غیرنفتی.
۴-اتکا به ذخایر استراتژیک: مدیریت ذخایر ارزی و طلایی برای عبور از دورههای تحریمی (هماکنون ذخایر طلای ایران به ۱۵۰ تن رسیده است).
این پژوهشگر در مورد اینکه آیا ایران میتواند از مکانیسم ماشه بهعنوان "ابزار بازدارنده" استفاده کند یا خیر؟
پاسخ داد بله! ایران با هوشمندی از ماشههای معکوس بهعنوان ابزار بازدارنده بهره میبرد:
• ماشه انرژی: تهدید به قطع گاز به اروپا در صورت تحریمهای شدید (همانطور که در بحران اوکراین انجام شد)؛ ماشه امنیتی: توانایی هدفقرار دادن پایگاههای آمریکا در منطقه (مانند عینالاسد در عراق) در صورت حمله؛ ماشه دیپلماتیک: تهدید به خروج از NPT در صورت فشارهای بیحدوحصر (این گزینه هماکنون روی میز است).
نتیجهگیری این پژوهشگر از مواجهه ایران با مکانیسم ماشه این بود که ایران با ترکیب هوشمندی استراتژیک، انعطافپذیری اقتصادی و قدرت بازدارندگی موفق شده مکانیسم ماشه را از "تهدید" به "فرصت" تبدیل کند. امروزه:
• تحریمها بهجای فلجکردن اقتصاد، به خودکفایی منجر شده است؛ تهدیدات نظامی بهجای ایجاد رعب، توان دفاعی ایران را تقویت کرده است؛ فشارهای دیپلماتیک بهجای انزوا، اتحادهای راهبردی با شرق را شکل داده است.
نکته نهایی این که مکانیسم ماشه تنها زمانی مؤثر است که کشور هدف فاقد راهکار مقابله باشد. ایران با تبدیل تهدیدها به فرصت، این معادله را برهم زده است.