کد خبر: 5338 | صفحه ۴ | فرهنگ و هنر | تاریخ: 01 اسفند 1401
کسی چه میداند، شاید ناهید، ظریف و شهیدی دوباره باهم نواختند!
به یاد زنده یاد حسن ناهید
حسن ناهید از هنرمندان مطرح موسیقی کشورمان، پیشکسوت و صاحب سبک بود. هر از چند گاهی با او تماس میگرفتیم و گپ کوتاهی میزدیم و احوالش را جویا میشدیم. همیشه خوشبرخورد بود و با مهربانی پاسخ میداد. هر چند که این اواخر گاهی حال چندان خوشی نداشت اما اسم «نِی» و موسیقی که میآمد، سریعا دغدغههایش را میگفت و ایکاشها و امیدهایش را می گفت.
به گزارش ایسنا، حسن ناهید هم رفت. آن مردی که لبخندی بر لب داشت و در گوشه آشپزخانه منزل هوشنگ ظریف، سیگار به دست میپرسید، درباره چه باید صحبت کند؟ اکنون او هم برای همیشه به خانه ابدی خود میرود.
ناهید سالها در میان هنرمندانی مانند فرامرز پایور، هوشنگ ظریف، عبدالوهاب شهیدی در برنامه «گلها» کار کرده بود؛ نواخته بود.
اما این سالهای آخر، رفقایش یکی یکی رفته بودند و او تنها مانده بود.
سال ۹۸ اتفاقا در کوران برگزاری جشنواره موسیقی فجر بود که سه یار قدیمی ـ هوشنگ ظریف، حسن ناهید و عبدالوهاب شهیدی ـ گرد هم آمده بودند. هنوز هر سه خوشپوش، خوش برخورد و مبادی آداب بودند.
حتی هوشنگ ظریف که به علت بیماری، چندان توانایی تشخیص افراد را نداشت، همچنان با خوشرویی و لبخند خواستار پذیرایی از مهمانانش بود. با این همه، این سه رفیق و همکار قدیمی، دیگر آن سه جوان بشاش دوران طلایی موسیقی نبودند و گَرد پیری بر وجودشان نمایان شده بود. سه دوستی که سالهای متمادی را به خلق آثار موسیقایی و برگزاری کنسرتهای متعدد در سراسر کشور گذرانده بودند، پس از گذر سالها بیمهری و منع شدن از حضور در صحنه آن هم وقتی که هنوز توانایی لازم را داشتند، دیگر با پا به سن گذاشته و هنرمندان سابق نبودند؛ گویی دیگر رمقی برایشان نمانده بود.
حالا پس از رفتن هوشنگ ظریف در سال ۹۸ و عبدالوهاب شهیدی در ابتدای همین امسال، اکنون نوبت به حسن ناهید رسید. شاید که در دنیایی دیگر هر سه در کنار هم، باری دیگر دست به خلق موسیقی بزنند و همگان را از آوای خوش سازشان بهرهمند کنند.
ناهید که سالها نیز با پایور کار کرده بود، درباره او گفته بود: «من از استاد پایور بسیار آموختم و مهمترینِ آنها وقتشناسی و جدیت در کار بود.»
در همان جمع، حسن ناهید که آن زمان ۷۶ سال داشت، درباره ارتباطش با هوشنگ ظریف و عبدالوهاب شهیدی به ایسنا گفته بود: «من از سال ۳۹ به سفارش مرحوم استاد حسین دهلوی به مرحوم استاد نصرتالله گلپایگانی که در آن زمان در اداره هنرهای زیبا ارکستری داشت، معرفی شدم و از همان ساعت اولی که در ارکستر نشستم، با استاد هوشنگ ظریف همکار بودم.»
«ما سالها با هم کار کردیم و کشورهای مهم دنیا را با هم دیدهایم و در خدمت استاد عبدالوهاب شهیدی بودیم. در کنسرتهایی که با استاد شهیدی و مرحوم فرامرز پایور (موسیقیدان و آهنگساز) داشتیم، خواننده آقای شجریان یا خود استاد شهیدی بود. به هر حال سالهای زیادی است که یکدیگر را میشناسیم. الآن حدود ۶۰ سال است که من استاد ظریف را میشناسم.»
حسن ناهید از سال ۹۱ به علت مشکلی که برای فکش پیش آمده بود، دیگر نمینواخت و این مساله آزارش می داد. او قبلا هم به ایسنا گفته بود به دلیل انجام عمل ایمپلنت دیگر نمیتواند ساز بنوازد و پس از انجام این عمل تنها از راه تدریس در دانشگاه و برگزاری کلاس خصوصی امورات زندگیاش را میگذراند.
همچنین در سالهای ۹۹ و ۱۴۰۰ نیز به علت مشکلات قلبی و تنفسی به بیمارستان منتقل شد.
ناهید متولد ۱۳۲۲ بود و از ۱۰ سالگی موسیقی کار کرد. او از ۱۸ سالگی نزد حسین تهرانی آموزش دید و از شاگردان زندهیاد حسن کسایی ـ نوازنده مطرح نی ـ بود.
به همین جهت او قبلا با بیان خاطراتی از چگونگی گرایش به موسیقی و آغاز علاقهمندیاش به ساز نی گفته است: «آن زمان حسن کسایی تنها نوازنده نی بود و من وقتی یکبار از خیابان رد میشدم از مغازهای صدای نی کسایی را شنیدم و شیفته آن شدم. این در حالی بود که اصفهان تنها جایی بود که ساز نی داشت و چون استادی هم پیدا نمیشد، در آن زمان ساز را به صورت تجربی آغاز کردم و چون خیلی علاقهمند بودم، در ۱۶ سالگی میان دانش آموزان رتبه اول را کسب کردم و به کشورهای اروپایی مثل آلمان، اتریش، بلژیک، ترکیه، بلغارستان و... سفر کردم. روزگاری فقط استاد کسایی در ایران ساز نی مینواخت ولی حالا نزدیک به هزار نوازنده نی در کشور فعالیت میکنند و این جای خوشحالی دارد.»
وی افزود: پس از آشنایی با مرحوم مهدی کمالی که سهتارساز ماهری بود، با اساتید دیگری آشنا شدم که مرحوم بهاری و نورعلی خان برومند از این دست بودند. آن زمان به من گفتند، باید پیش استادی بروی که فقط دعا کن قبولت بکند. آن زمان مرا به حسین دهلوی معرفی کردند.
او ادامه داد: وقتی نزد حسین دهلوی رفتم به من گفت سرم شلوغ است و خیلی گرفتارم اما چون به ساز علاقه داری و قول دادی که کار را تمام کنی تو را میپذیرم و آن موقع مرا به تالار فارابی فرستاد که یک ارکستر بزرگ در آن جا مشغول کار بود. آن زمان هنرمندانی چون هوشنگ ظریف و محمد اسماعیلی در آنجا ساز میزدند و وقتی مرا دیدند، تعجب کردند که یک پسر شهرستانی ساز نی را از روی نت میزند.
ناهید همچنین گفت: آن زمان در تنها تلویزیون ایران اجرایی داشتیم که زنده بود و خوشبختم که مردم برای اولین بار نی را از این طریق دیدند.
حسن ناهید همچنین درباره شیوه نینوازیاش گفته است: «هر نوازندهای باید سبک خودش را داشته باشد؛ همانطور که در تارنوازی صدای تار شهناز با دیگران فرق دارد در نینوازی نیز این موضوع صدق میکند. ساز هر نوازندهای صدای خود را دارد و سبکش هم مشخص است. من هیچ وقت از زنده یاد کسایی تقلید نکردم و دنبال کار خودم رفتهام و تک نوازیهای زیادی داشتهام.»
این نوازنده که سابقه همکاری با ارکسترهای ایرانی و خارجی را در کارنامه کاری خود داشت، درباره ورود و نوازندگیاش در ارکستر، بیان کرده بود: «وقتی وارد کارهای ارکستری شدم متوجه شدم نی نقطه ضعفی دارد و آن هم این است که وقتی میخواهی از صدای بم به زیر بروی یک نت کم است. در این راستا از استاد قنبریمهر کمک خواستیم تا این خصوصیت نی را برطرف کنند اما این در حالی بود که زیبایی نوای نی در این بود که با همان شیوه شنیده شود. در حالی که کسایی هم سالها با همین نیها نواخته است. یادم میآید زمانی که با ارکستر فیلارمونیک لندن به رهبری ایرج صهبایی همکاری میکردم یک روز نوازنده فلوت ارکستر نزد من آمد و سازم را گرفت و گفت ساز سختی به نظر میرسد.»
اگر ویدیوهای قدیمی حسن ناهید را ببینید، حس و حال او در نواختن قطع به یقین شما را تحت تاثیر قرار میدهد. خود او درباره رابطه یک نوازنده با سازش گفته بود: «نوازنده نی در واقع خودش صدا را ایجاد میکند و احساس او است که در تولید نغمات شنیدنی دخالت دارد.»
این هنرمند همچنین یکبار در ارزیابی اش از وضعیت موسیقی کشور گفته بود: «در این سالهایی که به تدریس موسیقی میپردازم به آینده این جوانان امیدوار هستم حتی خانمها هم پیشرفتهای زیادی در این زمینه داشتهاند. در آینده شخصیتهای بزرگی در زمینه نینوازی خواهیم داشت؛ چرا که بعضی از این جوانان حیرتآور هستند.»