گروه سیاست خارجی- اجلاس فرماندهان نیروی دریایی کشور‌های ساحلی خزر نقطه عطفی در همکاری‌های امنیتی منطقه‌ای است. سند راهبردی جدید، همگرایی امنیتی و مخالفت با مداخلات خارجی را تثبیت و مسیر دیپلماسی امنیت محور و توسعه همه‌جانبه در منطقه را هموار می‌سازد.
برگزاری اجلاس فرماندهان نیروی دریایی کشور‌های ساحلی دریای خزر با حضور ایران، روسیه، قزاقستان و آذربایجان نشان‌دهنده اراده مشترک برای تحکیم امنیت منطقه‌ای است. امضای سند همکاری‌های جامع راهبردی، بیانگر پیگیری مستمر برای تقویت مناسبات همه‌جانبه در خزر است. این رویداد، نه تنها به منزله تحقق یک توافق نظامی بلکه گامی مهم در جهت تثبیت چارچوب همکاری‌های بلندمدت و مقابله با بحران‌های احتمالی محسوب می‌شود.
دیپلماسی امنیت محور ایران
نور نیوز می نویسد: سیاست خارجی ایران همواره بر پایه امنیت منطقه‌ای شکل گرفته است؛ چرا که تهران امنیت ملی خود را با امنیت همسایگان گره زده است. اجلاس اخیر تجسم عملی این رویکرد است. سفر فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به مسکو و اجرای رزمایش‌های مشترک، بیانگر استفاده ایران از ظرفیت‌های بومی نظامی برای تقویت دیپلماسی امنیتی است. این ظرفیت‌ها در کنار تجارب موفق ایران در مقابله با فشارهای خارجی، فرصت بی‌سابقه‌ای برای ارتقای نفوذ منطقه‌ای فراهم کرده است.
همگرایی امنیتی؛ بستری برای توسعه
امنیت پایدار پیش‌شرط توسعه همه‌جانبه است. کشورهای ساحلی خزر با هدف توسعه روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، نیازمند هماهنگی امنیتی هستند. افزایش تهدیدات تروریستی و تحریم‌های بین‌المللی، ضرورت چنین همگرایی را دوچندان کرده است. اجلاس اخیر، علاوه بر ایجاد بستر همکاری نظامی، امکان رفع سوء تفاهمات امنیتی را فراهم کرده و با اعلام آمادگی ایران برای ایفای نقش میانجی، راه را برای توسعه همکاری‌ها در عرصه‌های دیگر از جمله اقتصاد دریا محور باز کرده است.
مقابله با مداخلات خارجی
تحولات اخیر قفقاز و خزر نشان می‌دهد که رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای غربی تلاش دارند از طریق نفوذ اقتصادی و میانجی‌گری، حضور خود را در این منطقه تثبیت کنند. سند پایانی اجلاس فرماندهان نیروی دریایی تأکید می‌کند که امنیت و مسائل مرتبط با خزر باید صرفاً توسط کشورهای ساحلی تعیین شود. این موضع مشترک، همگرایی منطقه‌ای را تقویت کرده و نقش کشورهای ساحلی را در تعیین سرنوشت دریای خزر برجسته می‌کند.
پیشنهاد روسیه برای برگزاری رزمایش مشترک با ایران در دریای خزر
روسیه در نشست مشترک هیات‌های نیروهای دریایی ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان و قزاقستان در سن‌پترزبورگ پیشنهاد برگزاری رزمایش دریایی مشترک در سال ۲۰۲۶ در دریای خزر را ارائه کرد.
به گزارش ایسنا، وزارت دفاع روسیه امروز، چهارشنبه اعلام کرد که این کشور به ایران، قزاقستان و جمهوری آذربایجان پیشنهاد برگزاری رزمایش نظامی در ۲۰۲۶ به منظور «تمرین تضمین امنیت کشتیرانی و تاسیسات اقتصادی دریانوردی» را ارائه داده است.
طبق گزارش ریانووستی، امروز فرماندهان نیروی دریایی روسیه، ایران، قزاقستان و آذربایجان در سن‌پترزبورگ دیدار و گفت‌وگو کردند. هیات نیروی دریایی روسیه به ریاست دریادار «الکساندز موسی‌یف» فرمانده کل ناوگان دریایی شمال روسیه در این دیدار مشارکت کرد.
در بیانیه وزارت دفاع روسیه مطرح شد: طرف روس در این دیدار پیشنهاد مشارکت نیروی دریایی کشورهای دریای خزر در یک رزمایش دریایی چندجانبه در سال ۲۰۲۶ را به منظور تمرین تضمین امنیت کشتیرانی و تاسیسات اقتصادی دریانوردی ارائه کرد.
همچنین قرار است این رزمایش همکاری در زمینه عملیات‌های جست‌وجو و امداد و نجات در دریای خزر را نیز تمرین کند.
موسی‌یف گفت: اصل اساسی‌ که ما آن را سرلوحه کارمان قرار می‌دهیم فهم دقیق و روشناین است که دریای خزر یک آب‌راه بسته است که تنها فعالیت‌های دریانوردی پنج کشور کرانه ساحلی در آن مجاز است. ما معتقدیم که نیروهای دریایی کشورهای ما دارای صلاحیت، قدرت و منابع لازم برای حل مسائل پیش‌آمده، همچنین مقابله با تمامی چالش‌ها و تهدیدها بدون مشارکت بازیگران فرامنطقه‌ای در فرایندهای درون‌خزری هستند.
طرف روس طی این مذاکرات پیشنهاد کرد که که کار گروه‌های متخصص دریایی برای نهایی‌سازی و آماده‌سازی امضای یک تفاهمنامه همکاری پنج‌جانبه در حوزه دریایی در دریای خزر از سرگرفته شود.
مذاکرات دوجانبه امیر دریادار ایرانی با فرماندهان نیروی دریایی آذربایجان و قزاقستان
فرمانده نیروی دریایی ارتش در حاشیه اجلاس کشورهای ساحلی دریای خزر، با همتایان خود از کشورهای جمهوری آذربایجان و قزاقستان به صورت دوجانبه دیدار و گفت‌وگو کرد.
به گزارش ایسنا، امیر دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در جریان سومین روز سفر خود به سن‌پترزبورگ، با «ناخدایکم قلی محمدوف» فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری آذربایجان و «ناخدایکم قانات نیازبکوف»، فرمانده نیروی دریایی قزاقستان دیدار و گفت‌وگو کرد.
فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری آذربایجان پس از این دیدار، روابط میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان دوستانه و برادرانه توصیف و اظهار کرد: ایران و آذربایجان همکاری تنگاتنگی در همه زمینه‌ها با یکدیگر دارند و درباره مسائل مرتبط با دریای خزر نیز هماهنگی بسیار خوبی بین دو کشور وجود دارد.
امیر دریادار شهرام ایرانی همچنین در جریان دیدار خود با فرمانده نیروی دریایی قزاقستان، بر لزوم ارتقا سطح کیفی همکاری‌های موجود میان دو کشور تاکید کرد.
فرمانده نیروی دریایی قزاقستان نیز پس از ملاقات با همتای ایرانی خود، بیان کرد: مذاکرات بسیار خوبی با فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران داشتیم و درباره نقشه راه همکاری‌های آینده میان ۲ کشور به توافقات مهمی دست یافتیم.
امضای سند همکاری بین نیروی دریایی چهار کشور ساحلی خزر
اجلاس فرماندهان نیروی دریایی ارتش کشورهای ساحلی دریای خزر با امضای سند همکاری‌های جامع راهبردی در این پهنه آبی پایان یافت.
به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی ارتش، نیروی دریایی چهار کشور ساحلی خزر سند همکاری راهبردی امضاء کردند. این سند امروز (چهارشنبه) به امضای فرماندهان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه، قزاقستان و جمهوری آذربایجان رسید.
امیر دریادار «شهرام ایرانی» فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که برای شرکت در این اجلاس به سن‌پترزبورگ سفر کرده است، به نمایندگی از کشورمان این سند را امضاء کرد.
این سند در راستای اراده مقامات عالی کشورهای ساحلی دریای خزر مبنی بر تحکیم و تقویت مناسبات همه‌جانبه به‌ویژه در زمینه امنیت پایدار در این پهنه آبی به امضاء رسید.
براساس مفاد این سند، هیچ کشور بیگانه یا قدرت فرامنطقه‌ای اجازه مداخله در امور داخلی دریای خزر را نخواهد داشت.
فرماندهان نیروی دریایی ارتش کشورهای ساحلی خزر تاکید کردند: این دریا متعلق به پنج کشور ساحلی است و بر این اساس، تأمین امنیت و مسائل مرتبط با دریای خزر، تنها با تصمیم کشورهای ساحلی انجام می‌شود.
امیر دریادار ایرانی که شامگاه یکشنبه وارد سن‌پترزبورگ شده است، روز دوشنبه از دو موزه نیروی دریایی ارتش روسیه در سن‌پترزبورگ بازدید و روز سه‌شنبه در اجلاس فرماندهان نیروی دریایی ارتش کشورهای ساحلی خزر حضور پیدا کرد. دیدار و مذاکره با فرماندهان نیروی دریایی ارتش روسیه، جمهوری آذربایجان و قزاقستان از دیگر برنامه‌های وی در سن‌پترزبورگ بود.
فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در ادامه برنامه‌های این سفر از چند پایگاه نظامی دریایی در خلیج فنلاند بازدید خواهد کرد.