دور جدید مسدودسازی میسرهای دیپلماتیک، از بامداد ۲۴ آبان ماه و با خبر تدوین پیش‌نویس قطعنامه‌ای از سوی سه کشور اروپایی علیه ایران آغاز شد. این پیش‌نویس هشت بندی قرار است در نشست آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روزهای ۲۸ تا ۳۰ آبان ماه ارائه شده و به رای گذاشته شود. در این پیش‌نویس هم به سنت قطعنامه‌های پیشین از ایران خواسته شده که فعالیت‌های هسته‌ای خود را به شمول غنی‌سازی و بازفرآوری از جمله تحقیق و توسعه و پروژه‌های مربوط به آب سنگین تعلیق کند.
سه کشور اروپایی از ایران خواسته‌اند که به پروتکل‌ الحاقی عمل کرده و اطلاعات هسته‌ای خود را در اختیار آژانس قرار دهد. همچنین پیش‌نویس این قطعنامه مدعی شده است که ایران به توافق پادمان طبق معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای پایبند نیست.
در همین رابطه و به گزارش ایرنا، چرایی صدور این پیش‌نویس و تبعات آن در مقطع زمانی کنونی که ایران بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازگشت اعتماد به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است، از مهمترین پرسش‌هایی است که برای بررسی آن‌ها با «حسن بهشتی‌پور» کارشناس روابط بین‌الملل و تحلیلگر مسائل هسته‌ای گفت و گو شده است.
وی در خصوص این مساله معتقد است: در کل دنیا کشورها می‌توانند پروتکل الحاقی را بپذیرند یا نپذیرند؛ در حال حاضر حدود ۷۰ کشور این پروتکل را امضا کرده‌اند و اجرا هم می‌کنند. بعضی‌ کشورها هم پذیرفته‌اند ولی هنوز اجرا نکرده‌اند و یا تصویب نهایی مجلس را انجام نداده‌اند.
نکته مهم در رابطه بین برجام و پروتکل الحاقی این است که بدانیم ایران در برجام حتی نظارت‌ها و کنترل‌های بیشتری نسبت به الزامات پروتکل پذیرفت، به این معنا که ایران به منظور ایجاد اعتماد برخی تعهداتی را هم که در پروتکل الحاقی وجود نداشت هم پذیرفت. در حال حاضر هم در واکنش به اینکه آژانس اجرای پروتکل را از ایران خواسته است باید یک رویکرد کلی داشته باشیم و بر این مهم تاکید کنیم که وقتی امنیت سایت‌های هسته‌ای ایران که تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند تامین نشود، ایران چگونه و چرا باید پروتکل الحاقی را اجرا کند؟
وی در ادامه می‌افزاید: این نکته خیلی مهم است و باید ببینیم شورای حکام چه تصمیمی می‌گیرد. طرف ایران، روسیه و چین رسماً طی نامه‌ای رسمی به آژانس گفته‌اند که چون قطعنامه ۲۲۳۱ پایان یافته و دوره ۱۰ ساله به اتمام رسیده است، بنابراین گزارش‌های آژانس در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران باید به سمت عادی‌شدن وضعیت برود و مدیرکل باید طبق NPT گزارش دهد. در چنین شرایطی ما با دو تا نکته مهم روبه‌رو هستیم. یک؛ تصمیم‌گیری در مورد این موضوع بر عهده شورای حکام است، نه فقط ایران. یعنی به صرف اعلام ایران و روسیه و چین؛ اگرچه حق می‌گویند و کاملاً هم درست می‌گویند اما تصمیم‌گیری درباره این موضوع بر عهده شورای حکام و این ۳۵ کشوری که عضو این نهاد هستند، قرار دارد.
این مساله هم به دلیل فعال‌سازی اسنپ‌بک از سوی تروییکای اروپا متوقف شده است. همچنین تصمیم به بررسی پرونده هسته‌ای ایران خارج از چارچوب برجام تصمیم خیلی مهمی است که مشخص خواهد کرد آیا می‌خواهند راهکاری برای همکاری‌های جدید ایران و آژانس ارائه شود یا نه؟ اگر این اتفاق روی دهد می‌تواند نقطه مطلوبی هم برای آژانس و هم برای ایران به منظور شروع یک دوره جدید همکاری باشد. از سوی دیگر اما ممکن است آن‌ها با توجه به شرایط پیش‌آمده باز همچنان خواسته‌هایی مطرح کنند که عملاً غیرقابل اجراست؛ از جمله همین اجرای پروتکل الحاقی که اصلاً منطقی ندارد. تکلیف این تصمیم‌گیری در چهارشنبه تا جمعه هفته پیش رو روشن می‌شود.
به گفته بهشتی‌پور، به نظر من در حال حاضر روابط به صفر نرسیده است؛ برای مثال ایران اعلام کرده که یک مرکز جدیدی راه‌اندازی کرده است، آژانس معتقد است ایران این موضوع را به اطلاع ما رسانده، ولی هنوز شرایط برای بازدید از این مرکز فراهم نشده است. یا برای مثال ایران اعلام کرده که در جاهای غیر از آن سه تا سایت آسیب‌دیده، آژانس می‌تواند بازدید و بازرسی داشته باشد؛ از جمله مثلاً سوخت‌گیری در بوشهر که تحت نظارت آژانس انجام شد. بنابراین همکاری ایران با آژانس به صفر نرسیده اما تمایل دارد به صفر برسد. از این رو و در حال حاضر منطق ایجاب می‌کند که هر دو طرف یعنی ایران و آژانس از رسیدن به این نقطه جلوگیری کنند. شورای حکام می‌تواند با یک مصوبه درست مسیر راه‌حل‌ها و راهکارهای جدید برای همکاری را با ایران باز کند.
اگر چنین اتفاقی نیافتد، هر دو ضرر می‌کنند. هم طرف ایرانی ضرر می‌کند، به این دلیل که بار دیگر فشارهای زیادی از طرف کشورهای سلطه‌جو مثل آمریکا و آلمان و انگلیس و فرانسه افزایش پیدا خواهد کرد و بهانه های جدیدی به وجود می‌آید. از آن طرف هم بهانه‌های جدیدی مانند همیشه از طرف آژانس مطرح خواهد شد از آن رو که دیگر نمی‌تواند مانند قبل نظارت و کنترل عادی بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران داشته و هر سه ماه یک‌بار گزارش دهد.