کد خبر: 7633 | صفحه ۸ | بازار و سرمایه | تاریخ: 30 فروردین 1402
اوضاع آشفته انرژی در ایران و راهکار عبور از چالش
بسوز و بساز بنزین
ادعای واردات گران بنزین از مسکو تبدیل به یک سوال اساسی شده است که چرا باید چند میلیون دلار به روسیهای که خودش در تحریم است و باید به قیمت ارزان بنزین بفروشد بخاطر جبران ناترازی سوخت پرداخت کنیم؟ از سوی دیگر مصرف بالای ماشینهای کم کیفیت داخل و عدم ورود خودروهای کم مصرف به بحران بنزین دامن زده است و دولت هنوز تصمیمی برای تغییر نوع ماشینها و واردات ندارد.
به گزارش انتخاب ، خطیبی طباطبایی، نماینده سابق ایران در اوپک، درباره چالشهای ناترازی بنزین و واردات بنزین گران قیمت از روسیه به «انتخاب» گفت: واردات دقیقا بخاطر ناترازی است و قبلا چنین تجربهای نداشتیم. ما مدتی واردات انجام دادیم، اما بعد از آن با پالایشگاه ستاره خلیج فارس به صادرکننده تبدیل شدیم. اکنون با افزایش مصرف بنزین که در برخی روزها از تولید پیشی گرفته است ناچار به واردات شدیم. کشور آن نیز مهم نیست و از هر جا که بشود باید بنزین وارد کرد تا به نیاز داخل پاسخ داد.
وی اضافه کرد: بر اساس آمارها تولید حدود ۱۱۵ میلیون لیتر در بهترین شرایط است، اما مصرف در بعضی از روزها به ۱۳۰ میلیون لیتر رسیده است. این وضعیت نشان میدهد حدود ۱۰ میلیون لیتر ناترازی بنزین داریم. اگر چارهای اندیشیده نشود سال بعد وضعیت بدتر میشود.
وی در ادامه درباره تاثیر عدم واردات خودروهای باکیفیت در افزایش مصرف افزود: قطعا این روند مصرف باید متوقف شود و قابل قبول نیست. این میزان مصرف اصلا برای کشور ما زیاد است. برای حل این بحران دو راه حل وجود دارد. یک راه حل فوری، واردات است، اما یک سری راه حلهای بلند مدتی وجود دارد و آن واردات خودرو است. خودروهای داخل دو برابر استاندارد جهانی بنزین مصرف میکنند مثلا اگر در دنیا استاندارد ۵ لیتر در هر صد کیلومتر است در کشور ما بین ۱۰ تا ۱۵ است. اگر خودروهای ما با استانداردها بنزین مصرف کنند مسلما مصرف ما نصف میشود. راه حل آن تولید بهتر خودرو و واردات خودرو است. البته این روند بلند مدت است و در یک شب نمیتوان کشور را متحول کرد.
خطیبی طباطبایی درباره ادعای قیمت بالای بنزین فروخته شده روسیه به ایران گفت: باید ببینیم که اطلاعاتی که ارائه میشود از کجاست و چقدر درست است؟ در شرایط فعلی کسی نمیتواند بالاتر از قیمت جهانی بنزین بفروشد و معاملات بصورت لحظهای دنبال میشود. در این وضعیت که دسترسی به اطلاعات راحت است کسی نمیتواند گران فروشی کند و کسی گران بخرد. ممکن است روسیه این بنزین را با هزینه حمل و بیمه به ما فروخته باشد. من بعید میدانم روسیه گران فروشی کرده باشد. دستگاههای نظارتی نیز حساس هستند. در شرایط فعلی بنظر نمیرسد دولت چنین کاری بکند.
هیچ گرانی در کار نیست
اما در همین حال رئیس کمیته گاز و پتروشیمی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، به مسائل مطروحه در خصوص افزایش قیمت بنزین واکنش نشان داد. رمضانعلی سنگدوینی با اشاره به شایعات مربوط به گرانی بنزین به ایسنا اظهار کرد: گرانی بنزین بارها در فضای مجازی مطرح شده اما دولت قصد افزایش قیمت بنزین را نداشت و وزیر نفت و معاونان وی نیز اعلام کردند که بنزین گران نمیشود. وی افزود: اگر قرار بر گرانی بنزین باشد منابعی از اجرای این طرح حاصل میشود و دولت در صورت اجرای این طرح، باید منابع حاصل از گرانی بنزین را لحاظ میکرد و مصارف این منابع را در لایحه بودجه پیشنهاد میداد اما بررسیها نشان میدهد دولت هیچ برنامهای برای افزایش قیمت بنزین ندارد. رئیس کمیته گاز و پتروشیمی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه گرانی بنزین حتی از سوی دولت مطرح هم نشده است، متذکر شد: گرانی بنزین شایعهای بیش نیست و از مردم درخواست میکنیم به هیچ عنوان به این شایعات توجه نکنند. نماینده مردم گرگان و آققلا در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه شایعه گرانی بنزین از سوی دشمنان و معاندین نظام مقدس جمهوری اسلامی مطرح میشود، خاطرنشان کرد: متأسفانه دشمنان و بدخواهان با انتشار این خبرها به دنبال تزریق ناامیدی در جامعه هستند.
دست به سهمیه بندی نزنید
در همین حال اما رئیس اسبق ستاد سوخت نیز اخیرا گفته است که : کارت انرژی و تغییر سهمیهبندی وقتی جا دارد که مردم بپذیرند و همراهی کنند، مردم در شرایط کنونی باتوجه به مشکلاتی که دارند روحیه و انگیزه طرح جدید را ندارند و در صورت عدم همراهی مردم هزینهها سنگین و طرحها ناموفق خواهند بود. محمد رویانیان در گفتوگو با ایلنا، درباره راهکارهای مدیریت مصرف سوخت در کشور اظهار داشت: آنچه مسلم است مدیریت مصرف سوخت باید با جدیت انجام شود تا مصرف سرمایه کشور به صورت لجام گسیختهای بالا نرود، ضمن اینکه تولید در کشور مشخص است و سقفی دارد و مصرف هم نباید از این میزان بالاتر برود.
راهکار مخلوط کردن بنزین ها
وی با بیان اینکه اگر مصرف بیش از تولید شود باید واردات بنزین داشته باشیم، افزود: اگر بنا داریم کیفیت بنزین بالا بماند باید بنزین با اکتان بالا را وارد و با بنزین داخل مخلوط کنیم، بنابراین راهکاری جز مدیریت مصرف سوخت نداریم. یکی از این راهها نیز مدیریت قیمتی است، مثلا قیمتها به گونهای تعیین شود که مردم مصرف را کنترل کنند ولی روش قیمت وقتی جواب میدهد که سایر مولفهها درست باشند یعنی زیرساخت کنترل بازار و قیمتها برنامهریزی شده و فراهم باشد. تا زمانی که بنزین گران میشود قیمت سایر کالاها هم به صورت زنجیرهای بالا نرود. مثلا در حال حاضر وقتی کالایی گران میشود فروشنده مدعی است که دلار گران شده است، در حالی که برای مردم شکافته نشده که تاثیر دلار روی چه چیزهایی است، بنابراین بنزین هم به این شکل است اگر قرار باشد قیمت بنزین بالا برود برای سایر اقلام مصرفی مردم مشکلآفرین میشود، در نتیجه اکنون به مصلحت نیست که قیمت افزایش پیدا کند و هم بهترین روش برای کاهش مصرف نیست.
رئیس اسبق ستاد سوخت درباره استفاده از کارت سوخت برای مدیریت مصرف گفت: کارت سوخت ابزار و وسیلهای برای کنترل مصرف و توزیع درست سوخت است، اگر کارت سوخت نبود، بخش زیادی از سوخت کشور با قیمت چند برابر از کشور خارج و قاچاق میشد، اکنون کارت سوخت تراکنش مصرف بنزین را به نمایش گذاشته و مصرف قابل کنترل میشود، بنابراین بهترین شیوه توزیع بنزین فعلا کارت سوخت است. وی تاکید کرد: زمانی که قیمت سوخت با فوب خلیجفارس یکی شده و با نرخ بینالمللی عرضه شود هر قدر که مصرف شود تفاوتی نمیکند هرکس به میزان پولی که پرداخت میکند بنزین دریافت و مصرف میکند، وقتی قیمت کلا آزاد میشود که زیرساختها فراهم بوده و مثل بقیه کشورها قیمت تمام شده کالا را پرداخت میکنیم، نیازی هم به کارت سوخت نیست ولی اکنون بهترین شیوه توزیع و کنترل مصرف بنزین و جلوگیری از چالشها استفاده از کارت هوشمند سوخت است.
هر تصمیمی درباره تغییر شرایط بنزین اشتباه است
رویانیان درباره تغییر شیوه توزیع و سهمیهبندی بنزین بیان داشت: بنده با کمک دولت کارت سوخت را طراحی کردم و موسس هدفمندی و سهمیهبندی بودم، قانون پنجساله پنجم هم که در مجلس تصویب شد به دولت تکلیف کرده و کمیسیونها هم به این نتیجه رسیده بودند، اکنون به نظر میرسد روش دیگری غیر از شیوه کنونی ضرورتی ندارد. در شرایطی که مشکلات متعدد اقتصادی داریم، در کنترل نرخ ارز هنوز موفق نشدهایم، در کنترل اجاره خانه مستاجرین کاری نکردهایم، در کنترل بازار کالاهای اساسی زندگی مردم دچار مشکل هستیم؛ هر تصمیمی راجع به نحوه سهمیهبندی و مصرف سوخت گرفته شود اشتباه است چون اولویت حل مشکل کالاهای اساسی و مسکن البته نه خرید بلکه اجاره آن است، بنابراین با تغییر نحوه سهمیهبندی بنزین اتفاق خاصی در زندگی و معیشت مردم نمیافتد.
وی در ارزیابی استفاده از کارت انرژی نیز گفت: قبلا با پیشنهاد کارت انرژی بنا بر این بود که تمام مصارف انرژی از جمله آب و برق و گاز و بنزین را در یک کارت متمرکز کنیم، طرح خوبی است، اما طرحهای جدید در بستر مناسبی باید اجرا شوند، پیچیده کردن زندگی مردم با مسائل اینچنینی آنها را سردرگم میکند و مشکلات را نه تنها کم نمیکند بلکه بیشتر میکند، اکنون مردم درگیر مباحثی همچون سهام عدالت، یارانه و مسکن هستند. کارت انرژی و تغییر سهمیهبندی وقتی جا دارد که مردم بپذیرند و همراهی کنند، مردم در شرایط کنونی باتوجه به مشکلاتی که دارند روحیه و انگیزه طرح جدید را ندارند و در صورت عدم همراهی مردم هزینهها سنگین و طرحها ناموفق خواهند بود.