سرمقاله
بدنهای یخ زده از وعدههای پوچ
ژوبین صفاری
دادخواست رسمی تهران علیه دولت ایالات متحده آمریکا را نماینده رابط جمهوری اسلامی ایران، عصر روز چهارشنبه گذشته در دیوان دادگستری بین‌المللی در لاهه (هلند) ثبت کرد. رییس‌جمهوری، اردیبهشت ماه امسال و در سفر به استان کرمان اطمینان داد که ایران از هیچ اقدامی برای مقابله با رفتار غیر قانونی آمریکا در مصادره و ضبط قریب 2 میلیارد دلار اموال ایران در آمریکا فرو گذار نمی کند و برای برگرداندن این پول، در مراجع قضایی بین‌المللی علیه آمریکا شکایت خواهد کرد. روحانی در مراسم چهارشنبه شب در جمع خانواده‌های شهدا و جانبازان، از این مصاف حقوقی خبر داد و حراست از حقوق مردم و بیت‌المال در صحنه جهانی را ادامه راه شهدا و ایثارگران برشمرد. روابط عمومی مرکز امور حقوقی بین المللی نهاد ریاست جمهوری تایید کرد که این دادخواست بر اساس تجارب حاصله از چند بار حضور ایران در دیوان بین‌المللی و با مشورت اساتید و حقوقدانان مجرب داخلی و خارجی در حوزه حقوق بین‌الملل و همچنین با نظر کارشناسان بانک مرکزی و وزارت امور خارجه تهیه و تدوین شده است. در این دادخواست دولت جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده است که اقدامات دولت آمریکا و دادگاه‌های آن کشور با تعهدات ایالات متحده که در سال 1334 بین دو کشور منعقد و امضا شده و هنوز فسخ نشده و معتبر است، و همچنین با موازین ذی‌ربط در حقوق بین الملل مغایر است. به موجب این دادخواست ایران اعلام کرده که ایالات متحده در چندین مورد از تعهدات بین‌المللی خود در معاهده مذکور تخلف کرده است.
«نقض استقلال شخصیت حقوقی شرکت‌ها و موسسات و نهادهای وابسته به دولت ایران به ویژه بانک مرکزی و نیز نقض مصونیت بانک مرکزی و نقض حق دسترسی و دفاع آنها برخلاف ماده (2) (1)3 معاهده مذکور» ، «رفتار تبعیض‌آمیز و غیر منطقی با شرکت‌ها و نهادهای مستقل دولتی ایرانی از جمله بانک مرکزی و نادیده گرفتن حقوق و منافع مکتسبه و حقوق قراردادی آنها و توقیف و مصادره اموال آنها در مغایرت با ماده (1)4 و (2)4 معاهده فیمابین»، «اعمال محدودیت در پرداخت و انتقال وجوه و آزادی تجارت بین دو کشور به خلاف مواد (1)7 و (1)10 معاهده» و «نقض مصونیت دولت ایران و شرکت‌ها و نهادهای مستقل دولتی به ویژه بانک مرکزی بر خلاف مواد (1)3 و (4)11 معاهده و نیز بر خلاف الزامات حقوق بین‌الملل»، از جمله مواردی است که در این دادخواست به آنها اشاره شده است.
ایران از دیوان دادگستری بین‌المللی درخواست کرده که ایالات متحده به خاطر اقداماتی که بر خلاف تعهدات خود انجام داده، در مقابل ایران مسئولیت دارد و باید خسارات وارده را بپردازد. براساس مطالبه ایران در این دادخواست، آمریکا باید به خاطر نادیده گرفتن استقلال شخصیت حقوقی موسسات و نهادهای دولتی ایرانی و بانک مرکزی از دولت، وضع و اجرای قوانین خاص علیه دولت و اموال دولت و موسسات و نهادهای دولتی ایرانی از جمله بانک مرکزی، رفتار ناعادلانه و تبعیض آمیز با این موسسات و نهادها و با اموال انها در آمریکا، محروم کردن ایران و بانک مرکزی از حق دفاع واقعی نزد دادگاه‌های ایالات متحده، نقض مصونیت آنها و دولت جمهوری اسلامی و سرانجام به خاطر نقض آزادی تجارت بین دو کشور، مسوول شناخته شده و محکوم شود.
بنا به گزارش مرکز امور حقوقی بین‌المللی نهاد ریاست جمهوری، از دیوان خواسته شده که ایالات متحده باید ملزم شود که از هرگونه اقدام بر اساس قوانین و مقررات اجرایی و احکام قضایی مغایر با تعهدات آن کشور خودداری کند، و مصونیت دولت ایران و نهادهای وابسته به دولت و اموال آنها را تا حدی که در معاهده فیمابین و حقوق بین‌الملل به رسمیت شناخته شده، محترم شمارد و حق دسترسی آزادانه به دادگاه‌های ایالات متحده و حق دفاع شایسته از حقوق و منافع مکتسبه را تضمین کرده و از هر گونه اقدام بر اساس قوانین و مقررات داخلی و احکام قضایی مغایر با معاهده از جمله اجرای احکام علیه اموال و منافع ایران، نهادها و اشخاص ایرانی اجتناب کند. در دادخواست ایران تاکید شده که ایالات متحده باید خسارات وارده به جمهوری اسلامی ایران ناشی از نقض این تعهدات بین المللی را جبران کند.
محسن محبی رییس مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری نیز در مورد صلاحیت دیوان برای رسیدگی به این دعوی گفت: ماده 21(1) این معاهده تصریح دارد که چنانچه اختلافات طرفین در مورد تفسیر و اجرای آن از طریق دیپلماسی حل نشود، در صلاحیت دیوان بین‌المللی دادگستری است. وی تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران خود را به اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری که جزئی از منشور است، ملتزم می‌داند و به تعهدات بین‌المللی خود نیز پایبند و وفادار است، در مورد مداخله و اقدامات جانبدارانه دولت آمریکا در دعاوی مطروحه علیه ایران در محاکم آن کشور و حتی محروم کردن ایران و بانک مرکزی از حق دفاع با وضع یک قانون خاص برای توقیف و سپس مصادره قریب 2 میلیارد دلار اوراق بهادار بانک مرکزی ایران به نفع عده‌ای آمریکایی و حتی غیر آمریکایی که در استخدام دولت آمریکا بوده‌اند، به دیوان بین‌المللی دادگستری مراجعه کرده است و انتظار دارد که مطابق اصول و موازین حقوق بین الملل و تعهدات عهدنامه‌ای آمریکا به این شکایت رسیدگی شود. محبی اضافه کرد که صرف‌نظر از الزامات و تعهدات آمریکا در معاهده دوجانبه، این رفتار آمریکا در نقض مصونیت قضایی و اجرایی دولت‌های خارجی ازجمله ایران به بهانه‌های واهی، در حقوق بین‌الملل بی سابقه است و آشکارا یک عمل متخلفانه بین‌المللی است. رییس مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری افزود: یکی از ارکان مسلم حقوق بین‌الملل تساوی حاکمیت دولت‌ها و احترام به این حاکمیت است. مصونیت قضایی و اجرایی دولت در دادگاه‌های خارجی ثمره همین اصول پایه است و دیوان بین‌المللی دادگستری، چند سال قبل حساسیت خود را در برابر این نوع اقدامات هنجارشکن بر ضد اصل مصونیت دولت‌ها، نشان داده است.
ارسال ديدگاه