قطعی آب در پایتخت شروع شد. سه روز از قطعی آب در برخی مناطق تهران می‌گذرد؛ بدون آنکه به آنها اطلاع‌رسانی شود. ساکنان این مناطق می‌گویند بی‌آبی و بلاتکلیفی امانشان را بریده است و از ضروری‌ترین کارهای خود مانده‌اند.
سه روز است که آب ندارند. غافلگیر شدند. بی‌آنکه در پرداخت قبض آب تاخیر داشته باشند یا حتی به آنها اطلاع‌رسانی شود، شیر آب را باز کردند و اثری از آب ندیدند. حتی چکه‌ای! بی‌آبی به قلب پایتخت رسیده است، امیرآباد، مطهری، مرزداران و… . در حالی‌که در شرق ایران گلوی سیستان‌وبلوچستان خشک شده و خراسان هم با بی‌آبی دست به گریبان است، منابع آبی تهران هم ته کشید.
آغاز قطعی آب در تهران
فروردین‌ماه سال جاری احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی درباره تنش آبی در ایران هشدار داد.
او به تجارت‌نیوز گفت: «بارش‌های فصل بهار، کمبود بارندگی در کشور را جبران نمی‌کند. نیمه شمالی و شرقی کشور با کمبود شدید بارندگی مواجه هستند. ذخایر برخی سدها نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است و برخی از شهرها از جمله تهران و البرز با تنش آبی مواجه می‌شوند.»حالا هنوز فصل بهار تمام نشده، قطعی آب در شهرها از جمله تهران شروع شد. سه روز پیاپی بلاتکلیف مانده‌اند. آب چه زمانی وصل می‌شود؟ نمی‌دانند. آبفای منطقه یا تماس‌هایشان را جواب نمی‌دهد یا هم کسی آن سوی خط می‌گوید: «بی‌خبریم!»
استفاده از سرویس بهداشتی اورژانس بیمارستان
گرمای خرداد هم امان آنها را بریده است. محل کار ندا، امیرآباد نزدیک بیمارستان قلب تهران است. می‌گوید: «کاش آب وصل شود. عذاب می‌کشیم. بوی تعفن ساختمان را برداشته است. مدیر شرکت هم با اکراه چند بطری آب معدنی برای رفع تشنگی‌مان خرید. روزها آب قطع است. شنیده‌ایم شب‌ها آب با فشار ضعیف وصل می‌شود اما ما که شب اینجا نیستیم.»
ندا که از گرمای محل کارش بی‌حال مانده، می‌گوید: «برای سرویس بهداشتی هم مجبوریم به اورژانس بیمارستان قلب برویم.» البته تنها آنها نیستند که راهی اورژانس بیمارستان می‌شوند. از ساختمان‌های همجوار با این بیمارستان کم نیستند کسانی که برای استفاده از سرویس به بیمارستان قلب پناه می‌برند.
ساکنان ساختمان‌های مسکونی شانس چند ساعت دسترسی به آب را دارند، اما آنها هم به ستوه آمده‌اند. فشار آب آنقدر ضعیف است که به زحمت می‌توانند دوش بگیرند یا هر کار دیگری انجام دهند. فقط چند بطری آب برای استفاده ضروری ذخیره می‌کنند. برای آشامیدنی هم از فروشگاه آب معدنی تهیه می‌کنند.
یکی از نگهبانان ورودی اورژانس بیمارستان قلب هم می‌گوید که در این چند روز بسیاری از افراد از ساختمان‌های مجاور برای استفاده از سرویس بهداشتی اینجا می‌آیند. آنطور که خودش می‌گوید اتوبوسی هم می‌آیند. (کنایه از اینکه تعدادشان زیاد است)
آن یکی هم می‌گوید فشار آب اینجا هم ضعیف شده است. بالاخره منبع آب است دیگر، تا یک جایی کشش دارد.
ناقوس بی‌آبی در مناطق مختلف پایتخت
اما تنها لوله‌های منطقه امیرآباد نیست که به سرفه افتاده و آبی ندارد. از شرق گرفته تا غرب، مناطق دیگر تهران هم با قطعی آب مواجه هستند. به نظر می‌رسد الگوی خاصی هم ندارد.
مهتاب یکی از ساکنان مرزداران است. می‌گوید: «دو روز است که آب محله قطع است. با سازمان‌های مربوط هم تماس گرفته‌ایم. به ما گفتند که فشار آب ضعیف است مجبوریم که فشار آب هم منطقه را کم کنیم. حتی نمی‌پذیرند که آب قطع می‌شود، می‌گویند فشار آب ضعیف است.»
او می‌گوید: «مگر با آب معدنی می‌توانیم همه کارهایمان را انجام دهیم؟ حتی نمی‌دانیم چه زمانی وصل می‌شود.»آزاده هم ساکن خیابان مطهری است و از بی‌آبی و بلاتکلیفی این روزها کلافه است: «کل روز آب نداریم. ضروری‌ترین کارها را هم نمی‌توانیم انجام دهیم. برای کارهای ضروری آب معدنی می‌گیریم.
سعی می‌کنیم کمتر از سرویس بهداشتی استفاده کنیم، رسما از زندگی مانده‌ایم.»
گزارش‌های رسیده به تجارت‌نیوز نشان می‌دهد، مناطق مختلف تهران درگیر قطعی آب شده‌اند. ناقوس بی‌آبی در تهران به صدا درآمده و تاکنون مسئولان مرتبط پاسخ روشنی برای این وضعیت نداده‌اند.
کاهش جدی ذخایر سدهای تهران
مدت‌هاست که آمارهای رسمی نشان از کاهش جدی منابع سطحی و زیرزمینی آب در ایران می‌دهند. کارشناسان هم بارها برای بحران آب هشدار داده‌اند. اما به نظر می‌رسد نه پیام این آمارها به گوش مسئولان رسیده نه صدای کارشناسان. این یعنی که در آستانه ورود به تابستان و گذر از ماه‌های پربارش فصل بهار، همچنان ذخایر برخی از سدها خالی است. حجم خالی بودن سدها می‌تواند یکی از نشانه‌های جدی بحران آب در کشور باشد.
به گزارش تجارت نیوز، دفتر اطلاعات و داده‌های شرکت مدیریت منابع آب ایران در تازه‌ترین گزارش خود به وضعیت بارندگی و ذخایر سدها در کشور پرداخت. آنطور که این گزارش نشان می‌دهد ۶۵ درصد ذخایر سدهای ایران پر شده است، اما همچنان برخی سدها وضعیت خوبی ندارند. از سوی دیگر بارندگی‌ها در برخی مناطق نسبت به سال گذشته و میانگین درازمدت همچنان با کاهش چشمگیر مواجه است.
ایران درگیر سه سال خشکسالی پیاپی
اکنون سومین سالی‌ست که ایران با خشکسالی مواجه است. بنا بر گزارش‌های رسمی منابع آب کشور نیز با کاهش جدی روبه‌روست. با این حال تغییر شاخصی در سیاستگذاری‌های مصارف آب کشور هم مشاهده نمی‌شود. کارشناسان حوزه آب نیز بر این باورند که حکمرانی آب در اقلیم خشک ایران ضعیف بوده و به بحران آب در کشور دامن زده است. از جمله انتقاداتی که آنها دارند، جایگاه آب در برنامه‌های توسعه کشور است که متناسب با اقلیم، منابع آب و دیگر شرایط تنظیم نشده است.بعید نیست که مسئولان کشور برای بهبود وضعیت آب نیز به انتظار بارش ابرها نشسته باشند، همانطور که برای پدیده گرد و خاک، منتظر وزش باد می‌مانند تا سنگینی هوای آلوده از سینه مردم کم شود. اما آیا ریزش‌های جوی، زمین تشنه ایران را سیراب کرده است؟
بررسی داده‌های دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور نشان می‌دهد که موجودی مخازن مجموع پنج سد تهران ۵۸۵ میلیون مترمکعب است. در حالی‌که سال گذشته در همین مقطع زمانی، ذخایر سدهای تهران ۶۳۲ میلیون مترمکعب گزارش شد.
به عبارتی ذخایر سدهای تهران در حال حاضر و پس از بارش‌های بهاری نسب به سال گذشته بیش از هفت درصد کاهش داشته است. درحالی‌که همان سال گذشته هم کارشناسان آن میزان موجودی مخازن را برای تامین آب تهران ناکافی اعلام کرده بودند. حالا وضعیت از سال گذشته بدتر هم شده است.
آمارهایی که می‌گویند: «گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله ماست، البته آنچه به جایی نرسد فریاد است» خطاب به چه کسانی؟ خطاب به مسئولان مدیریت آب و آنها که حکمرانی آب در ایران را رقم می‌زنند.ساعاتی پیش آبفای تهران اعلام کرد که علت این قطعی آب، رانش زمین در حوالی جاده چالوس و مسدود شدن مسیر انتقال آب از سد امیرکبیر به تاسیسات آبرسانی تهران است. اما آمارها از تنش آبی در ایران، از جمله تهران حکایت می‌کنند.
۶ استانی که کمترین بارندگی را دارند
در همین حال اما نگاهی به وضعیت بارندگی در کشور نیز نشان می‌دهد که بارش‌های آنقدر نبوده که زمین تشنه ایران را سیراب کند. ضمن اینکه برخی از استان‌ها با کاهش بارندگی بیشتری مواجه هستند. همانطور که گفته شد یکی از این استان‌ها خراسان رضوی است. اما وضعیت بارندگی سایر استان‌های کشور چگونه است؟بررسی داده‌های دفتر اطلاعات و داده‌های مدیریت منابع آب نشان می‌دهد که تا روز ۱۳ خردادماه، ارتفاع کل ریزش‌های جوی کشور معادل ۱۹۹.۶ میلی‌متر است. این مقدار بارش نسبت به میانگین دوره‌های مشابه دراز مدت ۱۴ درصد کاهش داشته است. در این میان ۶ استان بیشترین کاهش بارندگی را نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت داشتند. استان‌های خراسان رضوی، هرمزگان، سیستان‌وبلوچستان، قزوین، قم و تهران در این لیست قرار دارند.
بر اساس گزارش داده‌های دفتر اطلاعات مدیریت منابع آب، ۱۳ استان دیگر هم بین ۱۲ درصد تا ۲۸ درصد نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت کاهش بارندگی دارند.اگرچه در روزهای اخیر برخی از مناطق کشور با بارندگی و سیلاب مواجه بودند، اما باز هم در لیست استان‌های کم‌بارش قرار دارند. از این جمله می‌توان به تهران اشاره کرد. مازیار غلامی، مدیرکل اداره هواشناسی استان تهران نیز به ایسنا گفت که با وجود بارندگی‌های اخیر تهران به عنوان چهارمین استان کشور با بیشترین کاهش بارش و خشکسالی مواجه است.
۱۸ سد کشور با کاهش ۲۵ تا ۷۵ درصدی موجودی آب
به طور کلی حجم موجودی آب ۱۸ سد کشور از ابتدای سال آبی جاری تاکنون نسبت به مدت مشابه سال قبل بین ۲۵ تا ۷۵ درصد کاهش داشته است.علاوه بر سدهایی که گفته شد، سدهای ساوه در استان مرکزی، سرنی، شمیل و استقلال در استان هرمزگان، بارون در استان آذربایجان غربی، تنگوئیه و نسا در کرمان، شهید رجایی در مازندران، ستارخان در آذربایجان شرقی، شیرین‌دره در خراسان شمالی و یامچی و سبلان در اردبیل نسبت به سال گذشته بین ۲۵ تا ۷۵ درصد کاهش حجم موجودی دارند. گفتنی است آمارهای گفته شده از ذخایر سدها تا روز ۱۳ خردادماه محاسبه و بررسی شده است.
البته باید توجه داشت که بحران آب در ایران صرفا به کاهش ذخایر سدها محدود نمی‌شود. با کاهش آب‌های سطحی، مصارف آب سمت آب‌های زیرمینی می‌رود. همین حالا هم نیمی از مصارف آب کشور از طریق آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود. اما این منابع هم همیشگی نامحدود نیستند. اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی نیز در حوزه فرونشست زمین بحران‌زا شده است.