کد خبر: 10589 | صفحه ۱ | تاریخ: 24 خرداد 1402
انجمن یوزپلنگ ایرانی:
افزایش ثبت یوزهای توله و ماده در سال ۱۴۰۱
نتایج گزارش “پایش وضعیت یوزپلنگ آسیایی در زیستگاههای شمالی کشور در سال ۱۴۰۱” که توسط “انجمن یوزپلنگ ایرانی” انجام شده است، نشان میدهد که تعداد یوزهای ماده و تولهها در سال ۱۴۰۱ افزایش پیدا کرده است.یوزپلنگ آسیایی یکی از کمیابترین گربهسانان جهان است که زمانی سراسر آسیای غربی و میانه زیستگاه او بود؛ اکنون بیش از دو دهه است که وضعیت خوبی ندارد و بهدلیل عوامل مختلف انسانی و زیستمحیطی، در معرض خطر جدی انقراض قرار گرفته است. کشور ایران آخرین پناهگاه آن در دنیا محسوب میشود، به همین دلیل یوزپلنگ آسیایی، به یوزپلنگ ایرانی نیز شهرت دارد.
واژه «یوزپلنگ» یکی از واژههای اصیل پارسی میانه است که از ترکیب دو کلمه «یوز» و «پلنگ» تشکیل شده است. واژه «یوز» بن مضارع مصدر «یوزیدن» بهمعنای جَستن، جهیدن و طلب کردن است؛ بنابراین یوزپلنگ بهمعنای پلنگی است که بهدنبال شکار خود میرود و آن را با جستن و دنبال کردن بهدست میآورد. ایرانیان باستان کلمه «یوز» را بهعنوان نام این جاندار بهکار میبردند و کمتر از کلمه «یوزپلنگ» برای آن استفاده میکردند. همچنین به توله این جانور «هوبر» گفته میشد.
از دیگر ویژگیهای ظاهری یوز ایرانی میتوان به سر کوچک، دست و پای بلند و کشيده، کمر باريک، سينه بزرگ، دم بلند و کلفت و گوشهای کوچک و گرد اشاره کرد. همچنین در قسمت نوک دم، نوارهای مشکی مشاهده میشود. این پستاندار جثهای کشیده دارد، طول سر و بدن آن به ۱۱۰ تا ۱۳۰ سانتیمتر و طول دم آن به ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر میرسد که جانور را در سرعت و تعادل یاری میکند. بدن آن ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر ارتفاع دارد.
«انجمن یوزپلنگ ایرانی» بهتازگی گزارش «پایش وضعیت یوزپلنگ آسیایی در زیستگاههای شمالی کشور در سال 1401» را منتشر کرده است که در این گزارش به آخرین وضعیت جمعیت یوز در 2 زیستگاه پارک ملی توران و پناهگاه حیات وحش میاندشت در استان خراسان شمالی و همچنین اطلاعات تکمیلی، درخت تبارشناسی یوزپلنگهای توران پرداخته شده است.
افزایش ثبت تولهها و مادهها نسبت به سال 1400 مهمترین دستاورد این پایش است؛ در این گزارش آمده است که تعداد یوزهای ماده در سال 1401 از 3 فرد به 7 رسیده و تولهها نیز از 4 فرد به 8 فرد رسیدهاند.
این گزارش میافزاید؛ افزایش تعداد مادهها و بهتبع آن افزایش تعداد زادهها نتیجهای مسرتبخش است ولی جمعیت شکننده یوزپلنگ در ایران همچون چراغ خطری این نکته را یادآور میشود که این نتیجه میتواند بر اثر یک تا دو اتفاق به نقطه عکس خود برسد و جمعیت زایا را در مدت زمان کوتاهی از دست بدهیم؛ همانطور که طی دو تا سه سال شاهد چنین اتفاقی در پناهگاه حیات وحش میاندشت بودهایم و تمام جمعیت یوزپلنگ از دست رفت.همچنین مشاهده و ثبت یوزپلنگهایی که بهتازگی از مادر جدا شدهاند، در حاشیه و خارج از مناطق، خطر از دست رفتن آنها را بهشدت افزایش میدهد.
انجمن یوزپلنگ ایرانی تأکید میکند:
1. بدون نصب قلادههای ماهوارهای بهروی یوزپلنگها هیچگاه نخواهیم توانست مسیرهای حرکتی آنها را بهدرستی متوجه شویم، قطعاً بدون اطلاع از مسیرهای حرکتی، حفاظت درستی نیز صورت نخواهد گرفت.
2. افزایش حفاظت در زیستگاهها و ارتقای تجهیزات مورد استفاده، حل مسائل مرتبط با مدیریت منابع آب مانند معضل شتر، افزایش تعداد نیروهای حفاظتی و... بیشک همچنان به امن نگاه داشتن ذخیرهگاه بهعنوان زیستگاه اصلی مولد در ایران کمک خواهد کرد.
3. حفاظت از کریدورها و مناطق حاشیهای که زیستگاههای مناسبی برای حضور یوزپلنگ هستند برای حفظ یوزهای جوان بسیار ضروری است؛ همانطور که شاهد زادآوری هلیا در شمال ذخیرهگاه زیستکره توران بودهایم. مسیر حرکتی یوزها از توران به میاندشت نیز اهمیت بسیار بالایی جهت تحت حفاظت قرار گرفتن توسط سازمان حفاظت محیط زیست دارد. حضور یوزپلنگها در حاشیه پناهگاه حیات وحش میاندشت مؤید این صحبت است.