به‌رغم تکذیب‌های اعلانی اما خوشبختانه نشانه‌ها حکایت از حرکت ایران و آمریکا به سوی تفاهم بر مسائل هسته‌ای و فراهسته‌ای می‌کند. پیش از این نوشتم که مجموعه تحولات منطقه‌ای و فرامنطقه در حال شکل دادن پلتفرم جدیدی برای ایران است. مطابق این پلتفرم مجبور به انتخاب رویکرد تعامل به جای تقابل می‌باشیم. همواره عامل مهم رویکرد تقابلی ایران مواضع خصمانه آمریکا بود. اگر رابطه ایران با آمریکا اصلاح گردد تحول بزرگی در رابطه ایران با دیگر کشورها رخ خواهد داد. از طرفی تحولات حوزه فناوری ازجمله وحشت ناشی از سایه هوش مصنوعی برحیات بشر بی‌تاثیر در اتخاذ رویکردهای جدید نیست. مشخص نیست با اوج‌گیری فناوری‌های جدید معادلات جدید سیاست به چه سمتی برود. اواخر حیات مرحوم آیت الله هاشمی خدمتشان رسیدم. ضمن اینکه شاهد گلایه‌های او از آقای روحانی بودم فرمودند در انتهای عمر امام چند موضوع محوری ازجمله مسئله جنگ و اصلاح قانون اساسی را حل کردم و اگر عجل مهلت میداد موضوع رابطه ایران و آمریکا را هم در آن زمان حل می کردم. او معتقد بود یکی از انگیزه هایی که باعث ورودش به انتخابات ۸۴ و ۹۲ شد این بود که شاید بتواند مسئله معوق ایران و آمریکا را حل نماید. معتقدم تشخیص ایشان درست بود. مسئله آمریکا استخوان لای زخم جمهوری اسلامی است. حل نشدن این مسئله، سلسله ای از چالش های بزرگ را آفریده است. ما باید یکجایی تکلیف این موضوع را روشن می‌کردیم. برجام آغاز راه حلی بود که می‌توانست در انتها این مسئله را حل نماید. اما شد آنچه شد. اکنون که زمام صحنه سیاست ایران دردست آرمانگرایان دیروز می‌باشد امکان رسیدن به راه حل بیشتر است. هفته گذشته برخی رسانه های غربی و عبری خبر از توافق هسته‌ای قریب الوقوع فیمابین ایران و آمریکا دادند. خبری که با توافقات ایران و آژانس و تحرکات میانجی‌ها تقویت شده است. سکوت تقریبی ایران و آمریکا نیز از تایید تلویحی این توافق خبر می‌دهد. البته در این یکی دو روز طی اظهارات رسمی این مذاکرات تایید هم شد. اما سوال این است که ماهیت توافق احتمالی چیست؟ برجام دارای پاره ای محدودیت‌های زمانی بود. مواعید برخی تحریم‌ها و برخی محدودیت فعالیت هسته‌ای در حال پایان می باشد. از طرف دیگر فعالیت هسته‌ای ایران افزایش یافته و با توجه به نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا احتمال رفتن به سمت مدلی از توافق که وضعیت بدتر نشود وجود دارد. توافق هسته ای با ایران یکی از وعده های بایدن بود و باید برای وضعی که دارد بدتر و بی چشم اندازتر می‌شود برنامه‌ای داشته باشد. توافق موقت می‌تواند تا حدی وضعیت را تغییر دهد. بنابراین طبیعتاً به چنین سناریویی تمایل دارد. توافق در این سناریو البته نامش برجام نیست؛ چیزی شبیه و در سطح پایین تری از برجام است. در این مدل دو طرف به دنبال فریز کردن بخشی از اقدامات هستند. احتمالاً ایران غنی سازی بالاتر از شصت درصد را متوقف می کند و آمریکا نیز بخشی از تحریم ها را فریز می کند. به عبارتی در راهبرد توافق پیش رو، از رویکرد تقابلی و تنش‌ها که رو به گرم شدن می نهاد کاسته می شود و طرفین به یک جنگ سرد قناعت می کنند. این توافق به کمتر در برابر کمتر معروف است و در آن سطح تنش‌ها مدیریت می‌شود و نمی‌گذارد وضع از این بدتر شود و طرفین از هم دورتر شوند؛ به عبارتی وضعیت در لحظه اکنون فریز می شود. این توافق قطعاً مزیت‌ها و محاسن برجام را ندارد اما حرکت مثبتی است و می تواند دستاوردهای خوبی داشته باشد. این توافق می تواند از خطرات محتمل کنونی از جمله فعال شدن مکانیزم ماشه توسط اروپایی ها و همچنین رفتن ایران به سمت غنی سازی نود درصد جلوگیری کند. در چنین فرضی انتظار گشایشی بیش از آزادسازی پول‌های بلوکه شده را نباید داشت ولی سایه جنگ و تحریم بیشتر را از سر اقتصاد کم می‌کند و مقداری مجال تنفس به اقتصاد می دهد.