با انتشار بخش‌های اصلی از کلیات حدود اختیار وزارت ارشاد و صداوسیما در تفسیر موضوعات مربوط به صوت و تصویر فراگیر، سرانجام قانونی مدون در اختیار متولیان و همچنین فعالان این حوزه قرار گرفت تا با برنامه‌ریزی بیشتری در این حوزه فعالیت و نظارت کنند. قانونی که از سوی دو طرف در جهت «اتحاد و هم‌افزایی» و همچنین «تفکیک وظایف و تقسیم کار همدلانه» تعبیر شده است.
به گزارش ایسنا، شورای عالی انقلاب فرهنگی، عصر سه‌شنبه ـ ۳۰ خردادماه ـ ماده واحده حیطه اختیارات و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی در حوزه صوت و تصویر فراگیر را تصویب کرد که بر اساس بندی از آن سیاست‌ها و ضوابط حاکم بر صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی، توسط دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و با همکاری صداوسیما و وزارت ارشاد تدوین می‌شود و پس از تایید در کمیته‌ای متشکل از: رییس صدا و سیما، وزیر ارشاد، دبیر شورای عالی فضای مجازی، نمایندگان روسای قوا در کمیسیون هماهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی، سه نفر از اعضای حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی، دو نفر صاحبنظر در حوزه رسانه به انتخاب شورای عالی انقلاب فرهنگی و به ریاست دبیر شورا، ظرف مدت ۳ ماه برای تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه می‌شود.
حالا چهار روز پس از آن اتفاق، نمایندگان ساترا و ارشاد و شورای عالی انقلاب فرهنگی در برنامه‌ای تلویزیونی کنار هم قرار گرفتند تا هر کدام از منظر سازمانی که زیرمجموعه آن قرار می‌گیرند، مصوبات اخیر را تحلیل کنند.
استفاده از مدل هیئت نظارت بر مطبوعات در صوت و تصویر فراگیر
سیدمحمد هاشمی ـ جانشین محمدمهدی اسماعیلی ـ نماینده وزارت ارشاد بود که در صحبت‌هایش تاکید کرد: مصوبه‌ شورای عالی انقلاب فرهنگی تفکیک وظایف و تقسیم کار همدلانه در حوزه صوت و تصویر فراگیر بین مجموعه وزارت فرهنگ و سازمان صداوسیما است.
او به نمایندگی از وزارت ارشاد این نکته را هم یادآور شد که «با استفاده از مدل هیئت نظارت بر مطبوعات می‌تواند در این زمینه عملکرد مطلوبی داشته باشد.»
هاشمی اظهار کرد: اگر تعریف مشخص، فنی، فناورانه و آینده‌نگرانه از صوت و تصویر فراگیر داشته باشیم و در این کمیته به جمع‌بندی برسیم، خودبه‌خود خیلی از مسائل حل خواهد شد.
وی با بیان این‌که تدابیر خوبی برای آینده‌نگری و نگاشت‌های مترقی‌تر مدیریت تولید محتوای صوتی و تصویری در این مصوبه مد نظر قرار گرفت، افزود: مصوبه‌ای که امروز پیش رو داریم علاوه بر تعریفی درست از حوزه صوت و تصویر فراگیر، تفکیک روشنی از وظایف هم در حوزه صوت و تصویر فراگیر بین دو دستگاه وزارت فرهنگ و صداوسیما مشخص کرده است.
معاون حقوقی، امور مجلس و استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: برای ارزیابی این مصوبه باید به کمی عقب‌تر برگردیم و سابقه این موضوع را بررسی کنیم. مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توجه به قوانین مصرح خودش اعم از قانون اهداف و وظایف یا قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی بصری فعالیت غیرمجاز دارند، وظایف مشخصی در حوزه صوت و تصویب و آثار سمعی بصری داشت.
چرا ۳ سال قبل وزارت ارشاد در حوزه صوت و تصویر فراگیر ورود نکرد؟
هاشمی گفت: با تعریفی که از صوت و تصویر فراگیر وجود دارد و نگاهی که دوستان باید از نظر قانونی پیگیری می‌کردند در صداوسیما طبق قانون اساسی، مقداری ایجاد اختلاف قرائتی در ماموریت‌ها و تکالیف ایجاد شد. این سیر تاریخی باعث شد ۳ یا ۴ سال پیش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دلایل مختلفی چندان در حوزه صوت و تصویر فراگیر ورود نکند. البته نکات حقوقی داشتند، اما در دولت سیزدهم و تیم جدید وزارت فرهنگ این بازتعریفِ نقش درخواست شد که مشخص شود در این حوزه چه وظایفی بر دوش بکشیم و کجاها کمک کنیم.
جانشین وزیر فرهنگ تصریح کرد: یکی از عوامل این نامعلومی ها این بود که تعریف فنی و دقیق از صوت و تصویر فراگیر ارائه نشده بود یا دست‌کم تعریفی که همه بر آن توافق داشته باشند، وجود نداشت. این وضعیت کار را پیچیده‌تر می‌کرد.
تقسیم کار بین ارشاد و صداوسیما در سریال‌های نمایش خانگی
وی با بیان این‌که نیت و اراده هر دو مجموعه اجرای همدلانه این مصوبه است، اظهار کرد: در بند ۶ همین مصوبه کمیته‌ ضوابط حاکم بر صوت و تصویر فراگیر طراحی شده که می‌تواند برای تعیین وظایف حوزه صوت و تصویر فراگیر راهگشا باشد. همه بندها به صورت مشارکتی تدوین شده تا دستگاه‌ها در کنار هم بتوانند کار را به سرانجام برسانند.
هاشمی افزود: حتی در حوزه سریال‌های خانگی و سکوهای نمایش خانگی این تقسیم کار وجود دارد. در همان جا، چه در شورای تولید و چه در شورای پخش و نمایش دو نفر از وزارت فرهنگ و ارشاد عضو هستند و حتی در بعضی از بخش‌های تخصصی وزارت فرهنگ نیز ممیزی مجددی صورت نمی‌گیرد.
خوانش نادرست رسانه‌ها از مصوبه اخیر
معاون حقوقی، امور مجلس و استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خوانش‌های اولیه از این مصوبه در رسانه‌ها و فضای مجازی را غیرشفاف و نادرست عنوان کرد و گفت: در این مصوبه به صراحت عنوان شده بُعد صوت و تصویر فراگیرِ حیطه فعالیت‌های قانونی وزارت فرهنگ مانند خبرگزاری‌ها، کتاب، سینما، تبلیغات و امثالهم همچنان با این وزارتخانه است که یک دایره بسیار وسیعی را شامل می‌شود. اما اولین قرائت‌هایی که از این مصوبه در رسانه‌ها گفته شد روشن نبود و همین نیز سبب شد شائبه‌هایی ایجاد شود.
هاشمی تصریح کرد: اگر از صوت و تصویر فراگیر تعریف فنی داشته باشیم خیلی از مسائل حل خواهد شد. تعریف کنونی ما از صوت و تصویر فراگیر که بر آن توافق داریم، دایره خیلی وسیعی را شامل می‌شود. به همین دلیل به این نتیجه رسیدیم تصمیمی بگیریم که هر کسی وظایفش را بداند و همدلانه به آن عمل کند.
معاون حقوقی، امور مجلس و استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: باید «صوت و تصویر فراگیر» با کمک گرفتن از شورای عالی فضای مجازی تعریف و توصیف شود. همچنین مدل مورد نظر ما برای این حوزه، مدل هیئت نظارت بر مطبوعات است که امروز علاوه بر مطبوعات، فضای مجازی را هم راهبری و نظارت می‌کند.
رئیس ساترا درباره مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی چه گفت؟
اما سعید مقیسه، رئیس سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر هم در این برنامه درباره مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی گفته است: این مصوبه اعلام اتحادی است به نفع مردم که به‌منظور اتحاد و هم‌افزایی بیشتر است و آنچه دیده می‌شود نتیجه کار مشترکی است بین صدا و سیما و وزارت ارشاد.
به اعتقاد وی این مصوبه در ادامه ماموریت‌ها و شرح وظایف قبلی سازمان صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و یک مقومی بوده برای شرح وظایف قبلی صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
هدف نهایی از نظارت‌ها چیست؟
مقیسه در تشریح اهداف تنظیم‌گری در حوزه صوت و تصویر فراگیر تاکید کرد: نهادهای مسئول وظیفه دارند ماموریت‌های خود که حمایت از منافع ملی است را به شکل درست و دقیق اجرا کنند. به‌عنوان نمونه از تولید محتوای سیاه‌نمایی جلوگیری به‌ عمل آورند. این موارد جزو حقوق عامه است و نهادهای تنظیم‌گر باید قوانین و مصادیق را برای کسب‌ و کارهای محتوایی خیلی دقیق و واضح مشخص کنند تا آنها بدانند چگونه باید مجوز بگیرند و چه فرایندی را بایستی طی کنند.
تقسیم کار بین ارشاد و صداوسیما چگونه است؟
تنظیم گری شبکه نمایش خانگی، برنامه‌های تلویزیونی، رسانه‌های کابرمحور یا ناشر محور و نظارت بر اجرای قوانین پخش زنده برعهده صدا و سیما است و نمایندگانی از وزارت ارشاد در جلسات شورای مجوز تولید و انتشار ساترا حضور خواهند داشت.
رییس ساترا در این زمینه توضیح داد که «طبق مصوبه اخیر، تفکیک وظایف و اتحاد و انسجام بین صداوسیما، وزارت ارشاد و شورای عالی فضای مجازی مد نظر قرار گرفته است. به‌عنوان نمونه پیش از این وظیفه صدور مجوز برای انتشار کتاب برعهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود؛ زمانی که این کتاب تبدیل به نسخه صوتی می‌شد در حوزه صوت و تصویر فراگیر قرار می‌گرفت که در محدوده ماموریتی صدا و سیما و ساترا بود. در این شرایط کسب و کارها با دو نهاد درگیر بودند که به منظور حمایت و تسهیل تمامی مراحل از ابتدا تا انتها مواردی که صدور مجوز سنتی بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود مجددا بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گذاشته شد.»
بر این اساس زین پس «دستورالعمل‌ها و ضوابط صدور مجوز در محدوده مورد توافق برای تنظیم‌گری صوت و تصویر فراگیر توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توافق صدا و سیما تنظیم می‌شود اما وزارت ارشاد آن را اجرا خواهد کرد.»