۱- حافظه تاریخی ایرانیان نسبت به روس ها هیچ گاه خوب نبوده است. فراز و فرودها در سیاست های این همسایه نتوانست این ذهنیت را اصلاح کند. این قضاوت منفی البته بی دلیل نبوده است. در بزنگاه های مختلف روس ها کم خیانت و بدعهدی نکرده اند. سیاست سوداگری و استفاده ابزاری مهمترین ویژگی دستگاه دیپلماسی روس ها در ارتباط با ایران می باشد.
۲- البته این استفاده ابزاری منحصر به روسیه نبوده است. روس ها و چینی ها از رهگذر تحریم های غرب علیه ایران بیشترین بهره را برده اند و با کارت ایران بازی های مختلفی را مقابل غرب انجام داده اند و امتیازات بی شماری گرفته اند. البته کره گیری از تحریم ها فقط مختص قدرت های بزرگی چون چین و روسیه هم نیست؛ حتی کشورهای کم قدرت تر نیز به بهانه تحریم باج های اقتصادی زیادی از ما گرفته اند. رفتار عراق و ترکیه را ملاحظه کنید.
۳- این رفتاری که با ما می شود فقط مخصوص ایران نیست. هرکشوری که سیاست و متحدانش را تکرنگ انتخاب کند گرفتار چنین دامی می‌شود. چرا اعراب در راهبردهای امنیتی خود تجدیدنظر کردند؟ چرا انحصار شراکت با غرب را شکستند و رقیبان غرب را نیز به شرکای خود اضافه کردند؟ چون آسیب های روابط انحصاری با یک بلوک را چشیدند. لذا این منطق مناسبات قدرت در جهان است؛ روابط محدود قدرت را محدود می کند.
۴- روابط حسنه با روسیه و چین البته برای ما بی دستاورد نبود و به هیچ وجه نباید این روابط تیره شود. اما سخن این است که این رابطه می تواند متوازن تر باشد و امتیازات بیشتری برای ما داشته باشد. بیانیه اخیر وزرای خارجی شورای همکاری خلیج فارس در خصوص جزایر سه گانه کلیشه ای، تکراری و قابل انتظار بود. بدعهدی روس ها نیز چیز عجیب و خارج از انتظار نبود. ولی در شرایطی که ایران به بهانه کمک های نجاتبخش به روس ها در جنگ اوکراین زیر شدیدترین فشارهاست، همراهی آنان با بیانیه ضدایرانی خود بزرگترین سند بر غیرقابل اعتماد بودن روس ها و شکست راهبرد تکیه بر شرق است.
۵- این قبیل اقدامات اعتمادعمومی نسبت به شرق و راهبرد نگاه به شرق را بیش از پیش ازبین می برد و این بسیار خطرناک است. چراکه به بدبینی مفرط نسبت به شرق دامن میزند و در دل خود ایده نگاه به غرب را تقویت می کند و ما را در پاندول غرب گرایی مفرط و شرق گرای مفرط گرفتار می کند. درحالی که سیاست نجاتبخش نگاه متوازن به غرب و شرق است. نه شرق گرایی و نه غرب گرایی؛ نه شرق ستیزی و نه غرب ستیزی.
۶- واضح است که چرا اینچنین دور می خوریم و ریشه این خیانت ها در چیست؟ اصلاً به طرف مقابل برنمی گردد؛ هرکشوری جای ایران بود نیز به چنین بلایی دچار می شد. ما خود در موقعیت بدی ایستاده ایم. نتیجه گذاشتن تمام تخم مرغ ها در سبد روس ها و چینی ها چیزی جز این نخواهد بود. چرا همه به نفع عرب ها گردش می کنند؟ چون تمام تخم مرغ هایشان دیگر در یک سبد نیست. سیاست عرب ها در رعایت توازن میان شرق و غرب موجب مسابقه شرق و غرب در امتیازدادن به آنان شده است. حتی وقتی عرب ها کاملاً غرب گرا بودند به اندازه اکنون توسط غربی ها مورد اعتنا قرار نمی گرفتند. توازن عرب ها، نه تنها آنان را از امتیازات غربی ها محروم نکرد بلکه باعث شد امتیازات بیشتری از غرب هم بگیرند. بنابراین بازگشت ایران به سیاست توازن مثبت بین شرق و غرب تنها راه حفظ منافع ملّی است.