با آغاز سومین سال تشکیل دولت سیزدهم، رکورد تاریخی خروج وزرا و معاونین از کابینه یک دولت مستقر در ایران به نام ابراهیم رئیسی ثبت شده است.این تغییرات که محصول منازعه‌ای پنهان در جدال بازی سازان حزبی حامی رئیسی است، دولت را از هدف اصلی یعنی اقتصاد و بهبود معیشت بازداشته است.نمایشی از عدم انسجام و هماهنگی در کابینه برای حرکت به سمت هدف مشترک.
به گزارش خبرآنلاین، «تغییرات» در دولت سیزدهم روی دور تند افتاده است. تا به امروز یک چهارم وزرای کابینه با تغییر شش وزیر، تغییر کرده و با در نظر گرفتن تغییر چهار معاون رئیس جمهور و چهار رئیس سازمان، دولت سیزدهم رکورددار تغییراتی شده که بی سابقه بوده است.
تغییرات با این هدف انجام شده تا کابینه از چابکی بیشتری برای رسیدن به اهدافش بهره مند شود اما در عمل، تغییرات در دولت که غالبا محصول مجادله ی چندین ماهه بین دولت و مجلس یا قوه قضاییه برای تغییر افراد ناکارآمد بود، استعفای چهارده عضو کلیدی دولت را به دنبال داشته که بیشترین آنها درتیم اقتصادی شامل وزرا و معاونین بوده است. افرادی که یا در معرض استیضاح قرار داشتند و یا با طرح پرونده در قوه قضاییه، حضور آنها در دولت خلاف قانون بوده است.
در چنین شرایطی، منازعه ای پنهان از سوی جریان های سیاسی و نهادهای اثرگذار بر تغییرات کابینه نیز در جریان است. در صدر این منازعات، جبهه پایداری که اقلیت مجلس را در اختیار دارد در ستیز با افراد با نفوذ شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی یا شانا که در راس آن غلامعلی حدادعادل است، کوشش می کنند، مهره چینی در دولت و مجلس را برای حفظ قدرت سیاسی انجام دهند.
چه آنکه اگرچه در تبلیغات رسمی، هدف تغییرات ترمیم کابینه برای حرکت دولت به سمت بهبود وضعیت اقتصاد و معیشت مردم بازنمایی می‌شود اما جدال بر سر معرفی افراد وابسته به این دو جریان سیاسی، انتخاب های رئیس دولت را نیز محدود کرده تا جائیکه متاثر از فقدان سابقه اجرایی ابراهیم رئیسی در قوه مجریه و عدم شناختش از مدیران دولت، پیروی از توصیه های این دو جریان سیاسی برای انتخاب مدیران را در دستور رئیس جمهوری قرار داده است.
این در حالی است که تمام تغییرات انجام شده در شرایط حاکمیت یکدست اصولگرایان انجام شده و علیرغم فشار افکارعمومی بر نمایندگان برای کاربرد ابزارهای نظارتی قاطع همچون استیضاح علیه وزرای دولت، محمدباقر قالیباف از سال دوم دولت، مقاومت جانانه ای را برای از دستور کار خارج کردن درخواست های استیضاح نمایندگان انجام داد تا در توافقی نانوشته بین رئیسی و قالیباف، خود دولت، وزرایش را با استعفا و جابجایی، تغییر دهد. در چنین شرایطی، ۱۴ عضو کابینه ابراهیم رئیسی تغییر کردند که سوابق آنها را در ادامه مرور می کنیم:
حذف آخرین بازمانده دولت روحانی
«سورنا ستاری»، آخرین بازمانده دولت روحانی در کابینه سیزدهم بود. او معاونت علمی و فناوری و ریاست بنیاد ملی نخبگان را از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۱ بر عهده داشت. پس از کنارگذاشتن ستاری که با حاشیه‌هایی همراه بود روح الله دهقانی فیروز آبادی جای او را در این معاونت گرفت.
وزیر شعار دولت
«حجت‌الله عبدالملکی» نخستین وزیری بود که در دولت رئیسی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی کنار گذاشته شد.او با شعار ایجاد شغل با یک میلیون تومان به میدان آمد اما بعد از ناکامی در سیاست ها که دامنه آن به اعتراض کارمندان وزارتخانه نیز رسید، استعفا داد.
افزایش نفوذ پایداری در وزارت راه
بعد از آنکه رستم قاسمی از وزارت راه و شهرسازی خداحافظی کرد، مهرداد بذرپاش که حضور حاشیه او به دلیل کافی نبودن سوابق کاری در پست های مدیریتی در زمان تصدی دیوان محاسبات مسئله ساز شده بود در توافق قالیباف و پایداری ها، به وزارت راه رسید. هم اکنون بذرپاش در محوریت جریان سیاسی تازه تشکیل شده «شریان»، خود را برای انتخابات مجلس گرم می کند.
مبارزه سعید محمد با قدرت پنهان
سردار سعید محمد که بعد از استعفا از سپاه و کنار کشیدن به نفع ابراهیم رئیسی در جریان انتخابات ریاست جمهوری به ریاست سازمان مناطق آزاد تجاری–صنعتی و ویژه اقتصادی رسید، متاثر از اینکه، در مسیر ساختار وزارت اقتصاد حرکت نمی‌کرد و جایگاهش را فراتر از فرمانبرداری از وزیر اقتصاد می‌دانست، در دولت سیزدهم تحمل نشد و برکنار شد.
نوری؛ وزیری که از وقایع عقب بود
در روزهای پایانی سال ۱۴۰۱ نارضایتی معلمان از وزیر آموزش و پرورش افزایش یافت. حقوق معلمان در ابتدای اسفند با چند روز تاخیر واریز شد و این مسئله نوری را که آن روزها در خارج از کشور بود،دچار مسئله کرد. این مسئله در کنار عوامل دیگر مانند گستردگی مسمومیت‌های سریالی دانش آموزان در مدارس، نامشخص بودن معیارهای سنجش رتبه بندی معلمان، او را به استعفا کشاند.
ساداتی‌نژاد، اولین وزیری که عزل شد
وزیر کشاورزی دولت سیزدهم اولین وزیری بود که نمایندگی مجلس را پله ای برای ترقی به مقام وزارت کرد اما هم از وکالت بهارستان بازماند و هم از وزارت دولت. سخنگوی دولت درباره دلیل برکناری او گفته بود: « ارزیابی‌های سال گذشته منجر به جابه‌جایی مدیریتی در این حوزه شد و طی آن سیدمحمد آقامیری رئیس کنونی سازمان نظام دامپزشکی کشور که تجربه مدیریتی موفقی دارند، به عنوان سرپرست وزارت کشاورزی انتخاب شدند.
فاطمی‌‎امین، بازمانده از ستیز رئیسی با مجلس
نمایندگان مجلس در نشست دهم اردیبهشت و در جریان دومین مرتبه از تلاش برای استیضاح وزیر صمت، پس از بررسی طرح استیضاح رضا فاطمی‌امین، از او سلب اعتماد کردند. و در ادامه فاطمی‌امین از کابینه خارج شد. پیش از این در آبان ماه سال گذشته نیز فاطمی امین از سوی نمایندگان استیضاح شد اما توانست بر مسند وزارت صمت باقی بماند.
سجادی، وزیری که از رفتنش خوشحال شدند
حمید سجادی آخرین وزیری است با استعفایش، خوشحالی رسانه های دولتی را به همراه داشت تا آنجا که روزنامه ایران ورزشی، تیتر یک «خداحافظی با وزیر اشتباهی»، به خود اختصاص داد. بحث استعفای سجادی به دلیل عارضه ناشی از سقوط بالگرد و ضرورت ادامه درمان تا کنون دوبار دیگر مطرح شده بود که وزارت ورزش آن را تکذیب کرده بود. ناگفته نماند که در ارتباط با مواضع مذکور، مدیرعامل موسسه مطبوعاتی ایران از وزیر سابق ورزش عذرخواهی کرد.
برکناری امام صادقی اقتصاد خوانده
تغییر در بانک مرکزی نیز از جمله تعویض‌های استراتژیک رئیسی در تیم اقتصادی بود. در همین راستا «علی صالح آبادی» از اعضای هیات علمی دانشگاه امام صادق کنار رفت تا «محمدرضا فرزین» که مدیرعاملی بانک ملی را بر عهده داشت به صندلی رئیس کلی بانک مرکزی تکیه بزند.
استعفای مهره کلیدی تیم اقتصادی
اواسط خرداد ماه بود که در خبرها آمد رییس جمهور ضمن قبول استعفای «محسن رضایی» از معاونت اقتصادی دولت، طی حکمی وی را به‌عنوان رییس دبیرخانه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا منصوب کرد.رضایی در انتخابات۱۴۰۰ با شعار یارانه چهارصد و پنجاه هزار تومانی، تقویت پول ملی، تدریس زبان مادری در مدارس به میدان آمد اما سایه سنگین محمدمخبر، همواره بر او سنگینی می کرد تا در نهایت استعفا داد.
میرکاظمی؛ ستون پایداری ها در تیم اقتصادی
«مسعود میرکاظمی»، رییس سازمان برنامه و بودجه و از اعضای مهم تیم اقتصادی دولت احمدی نژاد، بعد از مدت‌ها گمانه‌زنی و جدال با محمدمخبر بر سر سیاست های اقتصادی، رفت و داوود منظور از فارغ التحصیلان دانشگاه امام صادق، عهده‌دار ریاست این سازمان شد. میرکاظمی، طراح اصلی حذف یارانه ۴۲۰۰ تومانی بود و قرار بود برابر طرح او، کالابرگ الکترونیکی جایگزین یارانه ها شود که تا به امروز محقق نشده است.
صولت مرتضوی معاونی که وزیر شد
«صولت مرتضوی»، که معاونت اجرایی ریاست جمهوری را بر عهده داشت بعد از استعفای حجت‌الله عبدالملکی از ساختمان خیابان پاستور به وزارت کار در خیابان آزادی منتقل شد. او سال ۱۳۹۶ به دلیل تخلفات مالی و ممانعت از حسابرسی با نظر دیوان محاسبات کشور از شهرداری مشهد عزل شد. وی همچنین از سوی دیوان عدالت اداری به پنج سال انفصال از خدمت در دولت محکوم شده‌بود.
خروج آخرین مدیر دولت دوازدهم
با تصمیم ابراهیم رئیسی «علی وحدت» از مدیرعاملی صندوق نوآوری و شکوفایی عزل شد و «محمدصادق خیاطیان» به عنوان جانشین وی منصوب شد. علی وحدت از مهرماه ۹۷ با حکم «حسن روحانی»، رییس جمهور پیشین در این جایگاه فعالیت می‌کرد در فروردین ماه سال جاری برکنار شد.
میثم لطیفی؛ مبارزه برای بقای فراقانونی
هیات عمومی دیوان عدالت ادرای پس از شکایت یک حقوق‌دان رای به ابطال حکم «میثم لطیفی»، معاون رییس جمهور و رییس سازمان اداری و استخدامی کشور داد. ماجرای ابطال حکم انتصاب او که از کارمندان رسمی دانشگاه امام صادق بود، به ممنوعیت بکارگیری اعضای شرکتها و موسسات غیردولتی در سمت های دولتی و ممنوعیت اشتغال همزمان کارمندان در دوشغل باز می گشت. دولت در تلاش است او را در دولت نگه دارد.