کد خبر: 1373 | صفحه ۴ | فرهنگ و هنر | تاریخ: 23 آذر 1401
سیاستمداران اصلا فیلم می بینند؟!
یک منتقد سینما میگوید: ای کاش سیاستمداران اهل سینما بودند و گاهی روی پرده سینما به حرف دل جوانها گوش میسپردند چون سینما دائم حرفهایی را گوشزد و آیندهنگری کرده است. چند روز قبل یادداشتی از تهماسب صلحجو - منتقد قدیمی سینما - با موضوع «سیاست در سینما» در ایسنا منتشر شد که البته اصل یادداشت سال ۱۳۷۸ در مجله فیلم چاپ شده بود. این بازنشر به بهانه بررسی و موشکافی علت کم شدن و در برخی موردها، حذف شدن طرح مسائل سیاسی و انتقادی اجتماعی در سینماست که در یک دهه گذشته به اوج خود رسیده است.
جان کلام یادداشت صلحجو در حدود ۲۰ سال قبل این بود که، «بهرغم وسعت در سینمایی سیاسیِ تبلیغاتی، دامنه سینمایی سیاسی معترض بسیار محدود بوده و بدبینیها و بدگمانیها و سوءتفاهمهای بازدارنده تاریخی که از بدو پیدایش سینما در ایران هرگونه اعتراض را «ممنوع» کرده بود، همچنان (در سال ۱۳۷۸) به قوت خود باقی است و در سالهای پس از انقلاب هم به سیاق گذشته هر جا که سینما از چهارچوب سازش با شرایط موجود فراتر رفته و حرف و حدیثی بر خلاف پسند زمامداران وقت گفته، مصلحتاندیشان به بهانه ناسازگاری آن با «مصالح مملکت» و اخلال در نظم جامعه، با توقیف و سانسور به چارهجویی پرداختند.»
از آنجا که به نظر میرسد این وضعیت هنوز هم در سینما وجود دارد و اتفاقا بسیار سختگرانهتر شده است، پیگیر آن شدیم تا نظر این منتقد را پس از گذشت دو دهه جویا شویم و او در گفتوگویی با ایسنا بیان کرد: آنچه در سال ۱۳۷۸ نوشته بودم بر این مبنا بود که سینما به عنوان یک پدیده بسیار مهم و تاثیرگذار فرهنگی در کنار دیگر فعالیتهای فرهنگی، دائم حرفهایی را گوشزد کرده و به نوعی آیندهنگری کرده است، چون کار فرهنگ همین است. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم در فرهنگ آیندهنگری میشود و گذشته چراغ راه آینده است. زمانی که من این مطلب را نوشتم -که البته دوستان دیگری هم مینوشتند - مربوط به دورانی بود که چشم افراد جامعه امیدوار به انجام یک سری اصلاحات بود و الان وقتی واکنش جوانها را میبینیم، به نظر میرسد کار از کار گذشته است، چون زمانی که باید به این حرفها توجه میشد، اتفاقی نیفتاد.
او افزود: ما در همان مقطع بابت آنچه میگفتیم مورد انتقاد قرار میگرفتیم و نقدهایمان بیارزش تلقی میشد، در حالی که هر بخشی از گذشتهی جامعه را که نگاه کنیم، میبینیم که سیاستمداران به بسیاری انتقادها بیتوجهی کردند و نتیجه آن را این روزها میبینیم.
وی با اشاره به اینکه آنچه را که به گذشته مربوط میشود، باید از یک جنبه تاریخی نگاه و تحلیل کرد، ادامه داد: سینما اتفاقات بسیاری را در گذشته هشدار داده، مثل فیلم «آواز قو» که گوشهای از داستان همین امروز ما و جوانان امروز ماست، ولی در زمان ساختش آن را و فیلمهای مشابه را جدی نگرفتند. فیلمهای مشابه، یا سانسور میشدند یا توقیف میشدند و گروهی معتقد بودند خلاف مصالح مملکت است، در حالی که دیالوگی در فیلم هست که جمشید هاشم پور در نقش یک پلیس طرفدار جوانها مطرح میکند که همین حرفهای امروز است و اینکه جوانها حقی دارند.
او با یاداوری اینکه «در دوران اصلاحات فیلمهای اعتراضی و منتقدانه زیادی ساخته شدند که البته دچار مشکلاتی هم میشدند»، گفت: مثلا در سکانس پایانی فیلم «به رنگ ارغوان» که به کارگردانی ابراهیم حاتمیکیا ساخته و پنج سال هم توقیف شد، جوانهای دانشجو بهخاطر حفاظت از محیط زیست به صورت نمادین خود را در موقعیت به دار آویختن نشان میدهند و اینها چیزی است که امروز درباره آن صحبت میشود. کاش سیاستمداران اهل سینما بودند گاهی روی پرده سینما به حرف دل جوانها دل میسپردند اما متاسفانه احتمالا بسیاری از آنها اصلا فیلم تماشا نمیکنند و ای کاش برای آنچه در سینما ساخته شده، درنگ میکردند.