سرمقاله

هفته پژوهش و فناوری و چالش‌های همیشگی ‪/‬ آرین احمدی

مشاهده کل سرمقاله ها

صفحات روزنامه

اخبار آنلاین

  • تجهیزات لازم برای راه اندازی کارگاه میوه خشک کنی
  • در 5 مرحله ساده، لکه قهوه خشک شده روی مبل را پاک کنید
  • جشنواره بلک فرایدی در نخل مارکت
  • مشاهده کل اخبار آنلاین

    کد خبر: 1452  |  صفحه ۳ | جامعه  |  تاریخ: 24 آذر 1401
    مصاف ادامه دار کارشناسان محیط و مجری طرح یک سد ادامه دارد
    آبگیری چم‌شیر، از تراژدی تا حاشیه!
    سد «چم‌شیر» در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دوگنبدان در استان کهگیلویه و بویراحمد و بر روی رودخانه زهره در مراحل پایانی ساخت و آبگیری قرار دارد و شمارش معکوس برای آبگیری آن نگرانی‌ها را در خصوص تکرار یک فاجعه افزایش داده است. سدی که بر روی سازند گچساران، یعنی همان سازندی که سد گتوند بر روی آن بنا شده، ساخته شده است و باید دید که در صورت آبگیری آن چه تبعات برای خوزستان و محیط زیست، کشاورزی و زندگی مردمانش دارد.
    اخیرا نیز در همین خصوص نائب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با بیان این که آبگیری سد چم‌شیر تکرار تراژدی تلخ سد گتوند در خوزستان است، گفته بود که: «این سد اصلا نباید آبگیری شود.»
    سید کریم حسینی در گفت و گو با ایسنا، با انتقاد از تلاش‌ها برای آبگیری سد چم‌شیر اظهار کرد که: «نمایندگان خوزستان مخالفت خود را با آبگیری سد چم‌شیر به وزارت نیرو و همچنین افرادی که در دولت پیگیر این مساله هستند اعلام کرده‌اند و این سد اصلا نباید آبگیری شود.»
    وی با بیان این که سد چم‌شیر در مسیر رودخانه زهره است، افزود: «متاسفانه این سد ساخته شده اما مخالفت نمایندگان خوزستان برای آبگیری سد همچنان پابرجا است زیرا این مخالفت براساس نظارت کارشناسان این حوزه است.»
    در بستر دریاچه سد چمشیر لایه‌های نمکی وجود دارد
    نائب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی گفت: «براساس بررسی‌ها و نظارت کارشناسان، در بستر دریاچه این سد و مسیر رودخانه، لایه‌های نمکی وجود دارد و اگر سد آبگیری شود کیفیت آب رودخانه به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و شور خواهد شد. همچنین با آبگیری سد چم‌شیر فاجعه‌ای که در خصوص تجربه تلخ سد گتوند رخ داد دوباره تکرار می‌شود.»
    آبگیری سد چم‌شیر یک تهدید جدی برای محیط زیست خوزستان است
    حسینی عنوان کرد: آبگیری سد چم‌شیر یک تهدید جدی برای محیط زیست خوزستان به ویژه جنوب شرق خوزستان و کاملا غلط است. در حال حاضر و پیش از آبگیری این سد در رودخانه زهره چشمه‌های آب شور وجود دارد که وضعیت این رودخانه را با توجه به دبی آن، خاص کرده است و آبگیری چم‌شیر برای منطقه بسیار مشکل‌ساز خواهد شد. وی ادامه داد: با توجه به وضعیت مخزن سد چم‌شیر، آبگیری این سد منجر به انحلال نمک و آهک در آب شده و وضعیت کیفی آب به شدت کاهش پیدا خواهد کرد و از این رو سد اصلا نباید آبگیری شود و آبگیری آن کاملا نادرست و آسیب زننده است.
    ۸۰ هزار هکتار اراضی خوزستان از بین می‌روند
    نائب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی هم چنین با بیان این که افزایش انحلال نمک و آهک در آب منطقه یک بحران زیست محیطی جدی را ایجاد خواهد کرد، گفت: حدود ۸۰ هزار هکتار اراضی خوزستان تحت پوشش آب این سد خواهند بود و در صورت آبگیری آن و رهاسازی آب سد، قطعا شاهد از بین رفتن و شور شدن این اراضی خواهیم بود.
    حسینی عنوان کرد: تجربه احداث سد گتوند در خوزستان یک تراژدی دردناک و تجربه‌ای بسیار تلخ است که باعث بروز مشکلات زیست محیطی فراوانی در استان شد و در صورتی که مجددا این تجربه تلخ با آبگیری سد چم‌شیر تکرار شود قطعا کشاورزی خوزستان با مشکلات جدی مواجه خواهد شد و همچنین مسائل زیست محیطی فراوانی گریبانگیر استان می‌شود.
    وزارت نیرو ابهامات در خصوص سد چم‌شیر را برطرف کند
    وی با بیان اینکه وزارت نیرو متولی این سد است و باید ابهاماتی که در خصوص اجرای این سد وجود دارد را برطرف کند، گفت: قطعا اجازه آبگیری سد چم‌شیر را با توجه به نظرات کارشناسی ارائه شده در این حوزه نخواهیم داد و مخالف این مساله هستیم. باید دید وزارت نیرو در این زمینه چه راهکاری را ارائه می‌کند.
    پاسخ مجری سد چم‌شیر به اما و اگرهای زیست‌محیطی
    از سوی دیگر هرچند با توجه به روند بررسی‌های انجام شده، هم اکنون سد چمشیر در انتظار پایان فرآیند بررسی‌های پیش از بهره‌برداری قرار گرفته و در دی ماه سال ۱۴۰۱ فرآیند آبگیری سد آغاز می‌شود، اما انتقادهای متعددی به بهره‌برداری از آن مطرح شده که پاسخ به آن‌ها نیاز به بررسی‌های علمی دارد. طرح سد چم‌شیر، یکی از طرح‌های شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران است که با هدف تعدیل کیفیت رودخانه شور زهره در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دوگنبدان (گچساران) مرکز شهرستان گچساران در استان کهگیلویه و بویر احمد قبل از پیوستن رودخانه خیرآباد به رودخانه زهره در مجاورت محلی به نام تنگه چم شیر نزدیک به مرز استان بوشهر احداث شده است.
    تامین مالی این سد توسط کنسرسیوم ایران و چین به مبلغ ۲۰۳ میلیون یورو در دستور کار قرار گرفته و عملیات ساخت از سال ۱۳۹۳ آغاز شده، توجه به روند تامین مالی پروژه بیانگر آن است که طرح ساخت سد چم‌شیر از پروژه‌های موفق ذیل تامین مالی کشور چین به حساب می‌آید و در مهلت مقرر به نتیجه رسیده است. آن‌طور که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مطرح می‌کند، در حوضه آبریز رودخانه زهره شش چشمه آب شور قرار گرفته‌اند که سالانه بیش از ۲.۵ میلیون تن نمک را با خود به پایین دست سد انتقال داده و در بازه‌های زمانی از سال شاخص شوری ۷ برابر حد مجاز را تجربه می‌کند.
    به معنای دیگر زمانی‌که میزان آبدهی رودخانه به خصوص در بازه زمانی خردادماه تا مهرماه هر سال به واسطه کاهش آورد آبی افزایش می‌یابد، میزان شوری آب در رودخانه زهره بالا رفته و زمینه ضربه به محیط زیست فراهم می‌شود.
    مسئولان متولی اجرای سد می‌گویند نگاهی به کشت مردم در پایین دست رودخانه زهره گواهی دیگر بر ماهیت شور این رودخانه است، جایی‌که در مزارعی نظیر مزارع زیتون، تنها امکان کشاورزی برای ماه‌های خاصی از سال در فصل زمستان زمینه استفاده از منابع آبی مهیا بوده و در سایر ماه‌های سال به علت افزایش شوری آب زمینه استفاده از منابع آبی مهیا نیست.
    اطلاعات رسیده از شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد که فرآیند مطالعات برای ساخت این سد فارغ از مسئله تامین مالی از سال ۱۳۶۷ روی میز قرار گرفته، در همین راستا، سازمان آب منطقه‌ای استان فارس، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر مطالعات شناخت و مقدماتی در سال‌های ۱۳۶۷ تا ۱۳۶۸ به انجام رسانیده است. مطالعات مرحله اول سد مخزنی چم شیر، گشایشات وابسته توسط مشارکت مهندسین مشاور پاراب فارس و مهندسین مشاور تهران سحاب در سال ۱۳۷۳ شروع شده و در سال ۱۳۸۱ مصوبه فاز ۱ را اخذ کرد.
    شروع مطالعات فاز ۲ بر مبنای تکمیل مطالعات مرحله اول توسط مهندسین مشاور تهران سحاب در سال ۱۳۸۵ انجام گرفته و اسناد مناقصه به صورت EPCF تهیه شده است. پس از برگزاری مناقصه، شرکت‌های سابیر، مهاب قدس و صفا نیکو سپاهان برنده آن شده که قرارداد مربوطه در سال ۱۳۸۶ عقد شد. همچنین براساس این اطلاعات، با توجه به اهمیت مسائل زیست محیطی در حوزه آبریز، دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه شیراز از دیگر نهادهای پژوهشی کشور به منظور تکمیل مطالعات شناختی و زیست محیطی در مسئله بوده‌اند.
    پاسخ مجری به اما و اگرهای محیط زیستی
     سد چشمیر به عنوان یکی از مهم‌ترین سدهای کشور و بزرگترین سد بتنی غلطکی غرب آسیا در روزهای اخیر مورد توجه فعالان محیط زیست قرار گرفته، مهم ترین بحث مد نظر فعالان محیط زیست در رابطه با این سد، شور شدن آب رودخانه زهره پس از آبگیری چمشیر و نادیده گرفتن این مسئله در ارزیابی‌های محیط زیست سد چمشیر است.
    محمود محضرنیا، مجری طرح سد چمشیر در پاسخ به شبهات مطرح شده در خصوص سد چمشیر به ایسنا گفت: مطابق مطالعات جامع که اطلاعات ۶۹ گمانه و مدلسازی‌های ژئوفیزیکی را در سد چمشیر بررسی کرده است، در این مخزن هیچ برونزدگی گنبد نمکی در سطح نداریم.
    ناظران سازمان حفاظت محیط زیست به طور مستمر از پروژه بازدید کردند
    مجری طرح سد چمشیر در پاسخ به انتقادات وارد شده به سد گفت: نخستین مسئله در سد چمشیر طی کردن تمامی مراحل ارزیابی زیست محیطی بوده است، این روند با تهیه گزارش ارزیابی محیط زیستی پیش از شروع عملیات اجرایی آغاز شد و همین گزارش جامع در همه ابعاد به صدور مجوز زیست محیطی توسط سازمان حفاظت محیط زیست ختم شد.
    وی افزود: پس از صدور مجوز احداث در طی زمان ساخت و تا همین لحظه بازدیدهای ناظران سازمان حفاظت محیط زیست در سطوح مختلف به طور مستمر از پروژه انجام شده و انجام الزامات محیط زیستی به دقت پیگیری شده است.
    هیچ برونزدگی نمکی در مخزن سد چم‌شیر وجود ندارد
    محضرنیا در تشریح نقد وارد شده به سد چمشیر در رابطه با شور شدن آب رودخانه زهره گفت: مسئله‌ای که دوستان در محل سد مطرح می‌کنند، موضوع انحلال نمک در مخزن پس از آبگیری سد است. این موضوع با توجه به تداخل ۳۶ درصدی مخزن و سد گچساران پیش از ساخت سد و در زمان طراحی مورد توجه کارفرما و سایر نهادهای پروژه قرار گرفته بود.
    وی ادامه داد: سازند گچساران از جنوب ترکیه تا شمال ایران امتداد دارد و سدهای متعددی در کشورهای مختلف از جمله سد موصل در عراق و سد کوثر در ایران روی این سازند است.
    مجری طرح چمشیر گفت: حضور سازند گچساران به معنی وجود نمک نیست و این مسئله باید در هر مکان بررسی شود، مطابق مطالعات جامع که اطلاعات ۶۹ گمانه و مدلسازی‌های ژئوفیزیکی را در سد چمشیر بررسی کرده است، در این مخزن علاوه بر اینکه هیچ برونزدگی گنبد نمکی در سطح نداریم بلکه اولین بقای نمک از مخزن سد بیش از ۳۰۰ متر فاصله دارد.