همین یک سال پیش بود که وزیر صمت وعده داده بود که قیمت خودرو در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۵ درصد کاهش پیدا خواهد کرد. اما نه تنها وعده آقای وزیر محقق نشد بلکه حالا یک ماهی است که بازار با شتاب زیاد روند صعودی خود را طی می‌کند. به طوری که تنها در فاصله یک روز قیمت‌ها بین ۵ تا ۲۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرد و در مجموع طی یک هفته، این افزایش بین ۳۰ تا ۵۵ میلیون تومان بوده است.بعد از جهش عجیب در بازار طلا و ارز حالا نوبت به بازار خودرو رسیده است.طی یک روز خودرو‌های داخلی بین ۵ تا ۲۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرد.
این در حالی است که قیمت خودرو‌های داخلی روز چهارشنبه ۲۳ آذر روال روز‌های گذشته را ادامه داد و شاهد افزایش پنج تا ۱۵ میلیونی اغلب محصولات ایرانخودرو بودیم. قیمت تارا اتوماتیک به ۶۷۰ میلیون تومان رسید و خرید آن نسبت به معاملات روز سه‌شنبه ۱۵ میلیون تومان بیشتر تمام می‌شود. بعد از تارا اتوماتیک که بیشترین رشد قیمت را تجربه کرده است، مدل‌هایی مثل دنا پلاس دنده‌ای توربو، دنا پلاس اتوماتیک، ۲۰۷ دنده‌ای، پژو ۲۰۶ تیپ ۲ و تندر ۹۰ پلاس اتوماتیک با رشد قیمت ۱۰ میلیون تومانی در بازار حاضر شده‌اند و ارزش مدل‌هایی مثل سمند LX، سمند EF۷ بنزینی، پژو ۴۰۵، پژو پارس ساده، تندر ۹۰ معمولی، تارا دنده‌ای، رانا پلاس پانوراما، پژو ۲۰۷ اتوماتیک پانوراما پنج میلیون تومان بیشتر شده است.
هم چنین در همین حال قیمت دناپلاس از نیم میلیارد تومان گذشت و پراید نیز رکورد 224 میلیون تومان را پست سر گذاشت.
دولت و وعده های ناتمام
این شرایط نیز یک سال پیش سیدرضا فاطمی امین، وزیر صمت وعده داد که قیمت خودرو در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۵ درصد کاهش پیدا کند. اما نه تنها این وعده محقق نشد بلکه حالا یک ماهی است که بازار با شتاب زیاد روند صعودی خود را طی می‌کند. به طوری که تنها در فاصله یک روز قیمت‌ها بین ۵ تا ۲۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرد و در مجموع طی یک هفته، این افزایش بین ۳۰ تا ۵۵ میلیون تومان بوده است.نمایندگان مجلس هم از توضیحات فاطمی امین درباره چرایی این افزایش قیمت‌ها قانع نشدند و او روز سه شنبه با کارت زرد از بهارستان خارج شد.فاطمی امین اعلام کرده است که از هفته دیگر نخستین خودرو‌های وارداتی وارد کشور می‌شود، اما به نظر می‌رسد فعالان این حوزه امید چندانی به تحقق این وعده نداشته باشند.
کجای دنیا خودرو در بورس به مزایده گذاشته می‌شود؟
فیروز نادری تحلیلگر بازار خودرو طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «روند افزایشی قیمت خودرو‌ها حدود یک ماه است که آغاز شده و هر روز چندین میلیون تومان به قیمت خودرو‌ها افزوده می‌شود. مشکل هم از سوی دولت و خودروسازان است. وقتی خودرو در بورس به شکل مزایده‌ای عرضه می‌شود و روند به این شکل است هر فردی بیشتر خرید کند، سود بیشتری می‌برد، قطعا موجب بی‌ثباتی در بازار می‌شود. واقعا امیدوار هستم یکی از مسئولان به این سوال ساده پاسخ دهد که در کجای دنیا خودرو در بورس به مزایده گذاشته و به بالاترین قیمت فرخته می‌شود؟! یکی از مشکلات این است که برخی افراد از قیمت‌ها اطلاعی ندارند و در بورس با قیمت بالاتری از نرخ واقعی، خریداری می‌کنند.»
وی تاکید کرد: «آنچه این روز‌ها در بورس رخ می‌دهد صرفا به نفع خودروسازان است. به همین دلیل است که اخیراً هم اعلام کردند دوهزار دستگاه خودرو پژو ۲۰۷ به زودی در بورس ارائه می‌شود. راستش معلوم است که خودروساز دست به همچین اقدامی می‌زند، وقتی ۲۰۷ در کارخانه ۲۰۰ میلیون تومان است، اما می‌توانند حدود ۵۳۰ میلیون آن را به فروش برسانند. این در حالی است که در بازار آزاد حدود ۵۵۰ میلیون تومان است. یعنی عملاً خودروسازان با امکانی که دولت ایجاد کرده، تولیدات خود را با قیمت آزاد به فروش می‌رسانند، اما چند ماه بعد آن را تحویل می‌دهد.»
این کارشناس حوزه خودرو تصریح کرد: «نکته جالب این است که در ایران هرگاه قیمت ماشین افزایش پیدا می‌کند، خرید و فروش نیز بالا می‌رود. یعنی مشخصاً تقاضا رشد می‌کند. به همین دلیل الان بازار فیزیکی هم خرید و فروش بیشتری انجام می‌دهد. چرا که مردم فکر می‌کنند این روند افزایش ادامه پیدا خواهد کرد و برای خرید خودرو روانه بازار می‌شوند؛ لذا الان عملاً تقاضا و عرضه در بازار غیرمتعادل است و به همان اندازه که تقاضا برای خرید وجود دارد، عرضه رخ نمی‌دهد. نکته عجیب‌تر این است که این میزان افزایش قیمت‌ها همیشه با جهش‌های پنج و ده هزارتومانیِ دلار رخ می‌داد، الان دو هزارتومان قیمت دلار بالا رفته و خودرو تا این حد گران شده است.»
نادری در خصوص تاثیرات واردات بر بازار داخلی گفت: «قطعا واردات می‌تواند روی بازار و این روند افزایشی تاثیر بگذارد، اما به شرط آنکه انجام شود. یعنی تا امروز هر آنچه از سوی مسئولان مطرح شده، صرفا وعده و وعید بوده. الان اخبار این مدت اخیر را چک کنید، می‌بینید مداوم مسئولان وعده این هفته و آن هفته می‌دهند، اما هیچ خبری از واردات نیست. اخیرا وزیر صمت اعلام کرده که هفته آینده خودرو وارد می‌شود. ولی این هم واقعیت ندارد. مگر بستنی خرید کردند که یک هفته‌ای وارد کنند؟ صرفا پروسه بارگیری حدود ۱ تا ۲ ماه طول می‌کشد. مسئولان اگر می‌خواهند بازار سر و سامان بگیرد باید واقعیت‌ها را به مردم بگویند و این وعده و وعید‌ها را تمام کنند.»
دلالان بازار را متشنج و جوسازی می‌کنند؛ مشکل خودروسازان نیستند
اما احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودرو سازان فضای حاکم بر بازار را نتیجه تلاش‌های دلالان می‌داند. او در گفتگو با فرارو اظهار کرد: «من گمان نمی‌کنم که این روند نتیجه عرضه خودرو در بورس باشد. زیرا قیمت ارائه شده خودرو‌ها در بورس نسبت به بازار پایین‌تر است. به باور من به دلیل اینکه فعالیت در بورس و خرید خودرو برای دلالان سخت شده است، حالا بر وضعیت فعلی بازار دامن می‌زنند. زیرا با توجه به اینکه خرید و فروش در بازار کم است آن‌ها خرید‌های قبلی خود را نمی‌توانند بفروشند و به همین دلیل در حال جوسازی هستند. واقعیت این است که ما به عنوان خودروساز تولید و عرضه را بیشتر کردیم و ماشین ناقص هم تولید نمی‌کنیم، تا قیمت‌ها بالا نرود؛ بنابراین مشکل از طرف خودروسازان نیست.»
وی ادامه داد: «واقعیت این است که من خودم هم وقتی افزایش قیمت‌های اخیر را دیدم بسیار تعجب کردم، زیرا کاملا بی‌رویه است. اما به نظر من این نتیجه خرید‌های زیاد دلالان و انبار کردن خودرو‌ها است. اما با این قیمت‌ها قطعا خرید انجام نخواهد شد و به همین دلیل تقاضا در بازار هم پایین خواهد آمد. من بار‌ها گفته‌ام که این قیمت‌گذاری دستوری که منجر به فاصله قیمتی بسیار بالا میان قیمت خودرو در بازار و کارخانه است، منجر به همین دلال بازی‌ها شده است. اصلا همیشه حدود ۸۰ درصد افرادی که اقدام به خرید از کارخانه و ثبت نام می‌کنند، دلال هستند.»
او در خصوص تاثیرات احتمالی آغاز واردات بر بازار داخلی خودرو، عنوان کرد: «من گمان نمی‌کنم با توجه به شیوه اجرای آن، تاثیر چندانی بر بازار بگذارد. البته راهی هم جز این وجود ندارد. به عنوان مثال شما فرض کنید یک خودروی ۲۰ هزار دلاری وارد کشور شود. با دلار ۳۶ هزار تومانی، قیمت این ماشین ۷۲۰ میلیون تومان می‌شود. حالا فرض کنید که ۸۰ میلیون هم سود واردکننده باشد، ماشین با قیمت ۸۰۰ میلیون تومان وارد بازار می‌شود. با توجه به اینکه کیفیت خودرو‌های داخلی به دلیل قیمت‌های دستوری پایین است، قطعا تقاضا برای این ماشین وارداتی بالا خواهد رفت.»
این فعال حوزه خودرو تصریح کرد: «حالا دو راه پیش پای دولت است. یکی اینکه مانند خودرو‌های داخلی قرعه کشی کنند و بر اساس آن ماشین را تحویل دهند. این راه اصلا درست و اصولی نیست و ما هم حتی گفتیم که با خودروسازان داخلی هم نباید این کار انجام شود. راه دوم این است که در بورس ارائه شود. حالا در این راه که عملا چاره‌ای دیگری وجود ندارد، ممکن است یک ماشین ۸۰۰ میلیونی تا ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان هم فروخته شود و سهم واردکننده پرداخت و باقی به خزانه واریز شود؛ بنابراین وقتی یک خودروی ۲۰ هزار دلاری با همچین قیمتی در بورس فروخته شود، تاثیر خاصی در بازار نخواهد داشت.»
نعمت بخش در پایان تاکید کرد: «با همه این‌ها به نظر من مهمترین و بزرگترین مشکل ما در حال حاضر وجود ۶ هزار همت نقدینگی در کشور است که هر بار این نقدینگی به سمت یک بازار سرازیر می‌شود و بازار‌ها را متشنج می‌کند. واقعیت این است که اگر قیمت خودرو تک نرخی شود، ما دیگر شاهد دلال بازی و هجوم به بازار نخواهیم بود. در این صورت اصلا نیاز کشور بیش از یک میلیون دستگاه نخواهد بود. ما بالاترین رکود تولید ماشین را در سال ۹۱ داشتیم که حدود یک میلیون و پانصدهزار دستگاه بود و در آن زمان قیمت پراید ۷ میلیون تومان بود. یعنی آن موقع قدرت خرید وجود داشت. الان شرایط تغییر کرده است؛ بنابراین آنچه که باعث افزایش میزان تولید می‌شود، صرفا دلالان هستند.»