هاکان فیدان، وزیر خارجه کم‌حرفِ رجب طیب اردوغان و رئیس سابق اطلاعات ملی ترکیه (میت)، ظهر یکشنبه ۱۲ شهریور به دعوت رسمی حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه وارد تهران شد و مورد استقبال او قرار گرفت و درباره مهمترین موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی با همتای خود و دیگر مقامات ایران گفت‌وگو و تبادل‌نظر کرد. سفر آتی رئیس‌جمهور ایران به ترکیه و تسهیل در تعاملات تجاری دو کشور، محور گفت‌وگوهای دوجانبه، تحولات سوریه موضوع گفت‌وگوهای منطقه‌ای و تحولات جنگ روسیه و اوکراین کانون رایزنی‌های بین‌المللی فیدان با مقامات ایرانی قرار گرفته است. وزیر خارجه ۵۵ ساله ترکیه در این سفر ضمن پیگیری محورهای اشاره شده تلاش داشته است ارزیابی دقیقی از مواضع تهران در قبال مسائل مختلف به دست‌ آورد تا تصمیم‌گیران در دولت جدید اردوغان را به درک درستی از روابط با ایران برساند.
سایه روشن روابط تهران-آنکارا
در کنار اشتراکات فرهنگی و دینی، ایران و ترکیه دو شریک اقتصادی بزرگ هم هستند و می‌توان تصریح کرد که در برهه‌هایی این شراکت به قدری عمق یافته است که زور کارزار فشار حداکثری کاخ سفید هم به آن نرسیده و از تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران هم تاثیر نپذیرفته است. حجم تجارت ایران و ترکیه ۱۲ میلیارد دلار است اما ظرفیت‌های موجود آن اندازه است که دو کشور ارتقای این حجم به ۳۰ میلیارد دلار را هم قابل دستیابی می‌دانند. آنکارا پس از پکن و دبی شریک سوم تجاری ایران در میان پایتخت‌های آسیاست و این یعنی مراودات اقتصادی دو کشور، در کنار تعاملات فرهنگی ضلع دوم رابطه میان دو کشور را تشکیل می‌دهد.
به گزارش ایرنا، در نهایت آنچه به عنوان ضلع سوم رابطه ایران و ترکیه نقش‌آفرین غیرقابل انکار است، تمایل و تمرکز دو کشور برای ایجاد و حفظ ثبات در منطقه است. هم تهران و هم آنکارا هرگونه ناامنی در خاورمیانه و غرب آسیا را سَم توسعه و پیشرفت منطقه می‌دانند و به همین دلیل است که مهار گروهک‌های تروریستی از داعش تا پ.ک.ک هدف مشترک دو کشور تعریف می‌شود.
روابط تهران و آنکارا اما همیشه به روشنی اشاره شده نیست و گاهی سایه برخی اختلافات و تحریکات و تحرکات هم بر آن احساس می‌شود. استفاده از منابع طبیعی و مشترک منطقه و تغییر مرزها از نمونه‌های این اختلافات است. واقعیت آن است که سدسازی‌های ترکیه بر رودهای مشترک منطقه، حقابه‌ای را که باید به ایران تعلق گیرد، دچار چالش‌هایی کرده است. موضوعی که به کنفرانس خبری دو وزیر هم راه یافت و امیرعبداللهیان بر استفاده منصفانه از آب رودخانه ارس با در نظر گرفتن حق‌آبه تاریخی، عرفی و زیست محیطی کشورهای پایین دست از جمله ایران تاکید کرد. مقامات ترکیه تاکید کردند که هیچ برنامه‌ای برای محدود کردن و کاهش حق استان‌های واقع در شمال غربی ایران برای دسترسی به آب‌های بالادستی وجود نخواهد داشت.
تغییرات در مرزها هم خط قرمز دیگر جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با ژئوپلتیک منطقه است. تهران هرگونه اقدام در این زمینه را برهم‌زننده ثبات در غرب آسیا می‌داند و احداث و پیگیری راه‌ها و دالان‌هایی مانند زنگزور را نماد عبور از خط قرمز خود می‌داند. امیرعبداللهیان هم به صراحت درباره حساسیت مرزی ایران به ویژه در زمینه دالان زنگزور که ارتباط میان ایران و ارمنستان را قطع خواهد کرد، به همتای تُرک خود یادآور شد که از گفت‌وگوها و توافقات ایروان و باکو در این رابطه استقبال و بار دیگر تاکید می‌کنیم هر گونه تغییر در ژئوپلیتیک در منطقه و هر گونه اقدام برای مسدودکردن و یا محدود کردن مسیرهای تاریخی ترانزیتی و موجود در منطقه را هرگز برنمی‌تابیم. این اختلاف نظرها گرچه مسئله‌ای طبیعی در روابط همسایگی است اما نیازمند مدیریت و هوشیاری دو طرف است تا مخالفان رابطه حسنه دو ملت و دولت، بسترهای آن را گل‌آلود نکرده و درپی گرفتن ماهی اختلاف و تنش نباشند.
صلح در سوریه، از همان بهار عربی مورد ادعای غرب تاکنون مسئله نخست بسیاری از بازیگران مطرح منطقه است. جمهوری اسلامی ایران سال‌هاست تلاش می‌کند با توسل و توسعه فرمت‌هایی چون مذاکرات صلح آستانه، به جنگ داخلی در سوریه پایان دهد. با ثبات نسبی ایجاد شده در سوریه، موضوع مرزهای مشترک بین این کشور و ترکیه و اختلاف نظرهای موجود میان دو سرزمین همچنان مورد توجه است. ترکیه نگران قدرت‌یابی گروهک‌های تروریستی و جدایی‌طلبان کُرد در مرز مشترک خود با سوریه است و سوری‌ها هم دغدغه تمامیت ارضی خود را دارند و نگران به خطر افتادن آن هستند.
علاوه بر این صلح در سوریه برای هر سه پایتخت اهمیت اساسی دارد، ترکیه هم در مناسبات خود با ایران، گرچه اختلاف‌نظرها را می‌داند و تهران را به چشم رقیب می‌بیند اما در روابط خود با ایران بیشترین هوشیاری را به خرج می‌دهد. حضور یکی از باهوش‌ترین و البته مرموزترین وزرای خارجه ترکیه در تهران و گفت‌وگو با مقامات ایران از یک سو و استقبال از سفر آتی رئیس‌جمهور ایران به ترکیه از سوی دیگر نشان دهنده همین هوشیاری است.