گروه بین الملل - یک سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به خبرنگاران گفت که تیم فنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امروز 27 آذر به دعوت ایران و با هدف رسیدگی به مشکلات پادمانی باقی‌مانده که پیش‌تر توسط گروسی، مدیرکل آژانس اتمی گزارش شده بودند، به تهران سفر خواهد کرد. محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی نیز پیش‌تر در حاشیه نشست هیات دولت در جمع خبرنگاران با اعلام این که مسئولان آژانس در روزهای آینده به ایران می‌آیند گفت: تعاملات‌ ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برقرار است و امیدواریم در جهت رفع این موانعی که وجود دارد، گامی به جلو برداشته شود.
در همین رابطه روز گذشته و همزمان با اعلام سفر مقامات آژانس به تهران، میخاییل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین المللی اعلام کرد: روسیه از رایزنی‌های آتی میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران استقبال می‌کند، اگرچه کسی انتظار هیچ گشایشی را ندارد. این رایزنی‌ها قرار است در نیمه دوم ماه نوامبر[اواخر آذر] انجام شود اما قطعنامه «بدموقع و غیرسازنده» آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه که اخیرا علیه ایران در شورای حکام آژانس با هدف اعمال فشار بر ایران صادر شد، این گفت‌وگوها را به تعویق انداخت.
اولیانوف همچنین در واکنش به مقاله‌ای که به دفاع از اتخاذ پلان B غرب در قبال مساله هسته‌ای ایران پرداخته بود در صفحه توییترش نوشت: راه بسیار بهتری وجود دارد و آن نهایی کردن مذاکرات وین و به توافق رسیدن بر سر احیای برجام است. اگر آمریکا اراده سیاسی لازم را نشان دهد، این کار هنوز امکان‌پذیر است. صحبت‌های غیرمسئولانه درباره «پلان B» می‌تواند منجر به رخ‌دادها و تحولاتی بسیار منفی شود.
این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که ودانت پاتل معاون سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا در نشست خبری هفتگی خود با بیان اینکه ‌“دولت بایدن متعهد به عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است” اظهار داشت: اما به صراحت گفته‌ایم که در حال حاضر روی برجام متمرکز نیستیم. ما کماکان نسبت به هر چیزی که در این رابطه از سوی تهران انجام می‌گیرد بسیار بدبین هستیم، چه در ارتباط با مسائل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد و چه موضوعات دیگر.
در همین رابطه محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان روز گذشته در دیدار با اعضای فراکسیون راهبردی مجلس گفت: قانون اقدام راهبردی، قانون خوبی برای توسعه صنعت هسته ای بود و امروز اجرای این قانون غنی سازی را به سطحی رساند که در حال حاضر ظرفیت غنی‌سازی کشور به بیش از دو برابر کل تاریخ این صنعت رسیده است. همچنین بهروز کمالوندی معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز گفت که اظهارات غرب درباره روی میز بودن گزینه‌های دیگر، فقط کاربرد رسانه‌ای و تبلیغاتی دارد؛ بی‌تردید ظرفیت‌ها و توانایی‌های هسته‌ای ایران واقعیت‌ها را بر آنها تحمیل می‌کند.
سفر مقامات آژانس به خودی‌خود چاره کار نیست
در همین راستا، ساسان کریمی مدرس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، در پاسخ به این سوال طبق گفته آقای اسلامی قرار است مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران سفر کنند تحلیل شما درباره این سفر چیست و اینکه آیا احتمال دارد شاهد تغییرات جدی در نوع رفتار آژانس با ایران باشیم؟، گفت: سفرهای مقامات آژانس که به دعوت ایران رخ می‌دهند به خودی خود چاره کار نیستند. اینکه به این واسطه تلاش کنیم به صورت شکلی و کوتاه مدت از اعمال فشار در شورای حکام جلوگیری کنیم شاید در یکی دو بار اول موثر شد ولی نمی‌توان این کار را تکرار کرد. موضوع سفر کردن و سفر نکردن نیست؛ در دیپلماسی باید ابتدا سیاست‌گذاری انجام شده، تصمیم گرفته شود و سپس آن را به واسطه دیدار و دیگر موارد به نحو خوبی اجرا کرد.
وی افزود: اینطور که تا امروز دیده‌ایم چاره‌اندیشی برای رفع اختلاف با آژانس به طور اساسی و با در نظر گرفتن اقتضائات آژانس به طور موثری انجام نشده است و به همین علت سفرها نوعاً از سطح تعاملات دیپلماتیک فراتر نمی‌رود. ضمن آنکه رویکرد آژانس لااقل در سطح فنی است و باید از نظر شکلی به انتقادات آنها پاسخ درخور طراحی شده داده شود که این امر نیازمند کار کارشناسی جدی فنی، حقوقی و سیاسی است. این امر تحرکی را لازم دارد که متاسفانه شاهد آن نیستیم.
کریمی در پاسخ به این سوال که طبق گفته آقای اسلامی قرار است مبنای سفر درباره موانع و ابهامات موجود در پرونده ایران باشد و رویکرد ایران تعاملی خواهد بود به نظر شما این رویکرد تعاملی به چه شکلی است، گفت: این اظهارنظر مثبتی است. اصولاً لحن سخن گفتن در مورد آژانس به عنوان یک سازمان بین‌المللی باید متفاوت از کشورها باشد و نیازمند مصلحت‌اندیشی بیشتری است. اینکه مبنای این سفر اختلافات در مورد پرونده ایران است، بدیهی است. ولی باید دید «تغییر رویکرد ایران» به چه معناست.
وی افزود: همانطور که عرض کردم نمی‌توان به روش این یک سال و نیم کژدار و مریز با آژانس جلو رفت و به نظر می‌رسد تا همین‌جا هم هزینه‌های بی‌وجهی بر ایران تحمیل شده است. ما در آستانه تصمیم‌های جدی شورای حکام قرار داریم و تغییر رویکرد و نیز اجرای آن باید در حدی محتوایی و حرف‌هایی باشد که بتواند از ارجاع احتمالی پرونده به شورای امنیت و یا کلید خوردن مکانیسم اسنپ بک جلوگیری شود؛ امری که به علت معادلات دیگر بین‌المللی تاکنون انجام نشده است ولی مقدمات آن در قطعنامه اخیر شورای حکام فراهم آمده است.
کریمی در پاسخ به این سوال که به نظر شما امکان دارد در این دیدار پرونده پادمانی ایران برای همیشه بسته شود؟ اگر این چنین شود احتمال از سرگیری مذاکرات و همچنین همکاری سازمان انرژی اتمی با آژانس به چه شکلی خواهد بود، گفت: محال نیست ولی با بضاعت کنونی ما در سطح کارگزاری و رویکردهایی که در این یک سال و نیم شاهد بوده‌ایم، بسیار بعید است. مگر آنکه تغییرات محتوایی در پاسخ ایران و نحوه پاسخ‌گویی اتفاق بیفتد. باید توجه کرد که امور غیرفنی و غیرحقوقی نیز به طور غیرمستقیم بر سرنوشت پرونده اختلافات ایران در شورای حکام موثر خواهد بود.
وی افزود: تنش‌های کنونی در داخل کشور و فشارهای در حال افزایش بین‌المللی کار منزوی و محکوم کردن ایران را در مجامع بین‌المللی و در این مورد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آسان کرده است و کشورهایی که موضعی به میانه داشته‌اند را راحت‌تر از گذشته می‌توان در مقابله با ایران همراه کرد.
کریمی تصریح کرد: به نظر می‌رسد فارغ از راهبردهای متخذه و سیاست‌گذاری‌ها، ضعف کارگزاری و اجرای سیاست خارجی، به خصوص در رئوس وزارت امور خارجه مبدل به گلوگاه شده است و با کادر کنونی مذاکره‌کننده و نیز رئوس نمایندگی‌های ایران در آژانس و سازمان ملل متحد نمی‌توان منتظر گشایش در سیاست ایران و به خصوص روابط با سازمان‌های بین‌المللی بود. گشایش از آسمان نمی‌ا‌فتد و نیازمند ابتکار، دانش و تجربه در سیاست خارجی است که متاسفانه جای هر سه در سطح کارگزاری ما به شدت خالی است.