سال‌هاست کارشناسان بر لزوم جوان‌گرایی و پرورش بازیکنان در آکادمی‌ها و استفاده از این بازیکنان در تیم‌های بزرگسالان سخن می‌گویند. اما این امر تا چه اندازه در فوتبال ایران محقق شده است؟
به گزارش مهر، سالهاست فوتبال ایران با چالشی به نام «جوان‌گرایی» مواجه است. چالشی که گرچه همگان از آن سخن گفته و نسبت به لزوم آن در فوتبال باشگاهی صحبت داشته و بر لزومش تکیه کرده‌اند اما هیچگاه به معنای واقعی مورد توجه قرار نگرفته است. نه از سوی سیاست‌گذاران فوتبال، نه از سوی مدیران باشگاه‌ها و نه از سوی کادر فنی و مربیان تیم‌ها.
فوتبال در ایران رویکردی کاملاً نتیجه‌گرا دارد و این امر بر کسی پوشیده نیست که برای اهالی فوتبال نتیجه گرفتن بیش از هر امر دیگری اهمیت دارد. چنین رویکردی موجب شده است نگاه در فوتبال ایران کوتاه مدت باشد و دورنمایی از سال‌های پیش رو نداشته باشد.
همین مسئله است که موجب می‌شود بخش اعظم بودجه‌های باشگاه‌ها برای خرید بازیکنان میدان‌دیده و آزمون‌دیده هزینه شود تا بتوانند یک سال را به هر قیمتی که شده است از سر بگذرانند و شاید نتیجه مطلوب را بگیرند تا سال بعد چه پیش آید.
مسیر درست جوان‌گرایی در باشگاه‌های بزرگ دنیا بدون شک آکادمی‌های این باشگاه‌ها هستند. مسیری مطمئن که نگاهی آینده‌نگر را دنبال می‌کند و موجب رشد و توسعه تیم‌ها می‌شود.
مسئله‌ای که در فوتبال ایران نادیده گرفته شده است. تیم‌های رده‌های پایه در ایران با مشکلات ساختاری بسیار بزرگی دست و پنجه نرم می‌کنند. تیم‌های رده‌های پایه در ایران از حداقل امکانات محروم هستند و نگاه رقابت محور به این مسابقات هم کشیده شده است. شاید مقایسه آنها با سیستم پرورش بازیکن باشگاه‌های اروپایی بتواند دیدگاهی روشن از این حیث در اختیار مدیران فوتبال کشور بدهد.
بارسلونا و انبوهی از جوانان
تیم فوتبال بارسلونا با هدایت «ژاوی هرناندز» در یکی از بازی های خود در لیگ اسپانیا به مصاف «اتلتیکو بیلبائو» رفت. شاگردان ژاوی در این مسابقه تا دقیقه ۸۰ مقابل حریف بدون گل متوقف شده بودند و ممکن بود سه امتیاز این بازی خانگی را از دست بدهند و از صدر جدول فاصله بگیرند.
از میان ۱۱ بازیکنی که ژاوی در این مسابقه به میدان فرستاده بود ۳ بازیکن زیر ۲۰ سال داشتند. «الخاندرو بالده» با ۲۰ سال، «گابی» با ۱۹ سال و «فرمین لوپز» با ۲۰ سال سن بازیکنان جوانی بودند که ژاوی به زمین فرستاده بود.
در شرایطی که بازی صفر به صفر دنبال می‌شد ژاوی دو بازیکن جوان دیگر را هم به زمین فرستاد. «لامین یامال» ۱۶ ساله و «مارک گویو» ۱۷ ساله دو بازیکن جوانی بودند که به زمین فرستاده شدند و به خوبی پاسخ اعتماد ژاوی را دادند. «مارک گویو» در دقیقه ۷۹ وارد زمین شد و یک دقیقه بعد گل برتری بارسلونا را به ثمر رساند.
نگاهی به پیشینه این بازیکنان جوان می‌گوید که «بالده» از هشت سالگی در آکادمی بارسلونا حضور دارد. «گابی» از ۲۰۱۵ و «فرمین لوپز» از ۲۰۱۶ در این تیم هستند. «یامال» و «گویو» هم محصول لاماسیا هستند.
«آندر آسترالاگا» ۱۹ ساله، «اونای هرناندز» ۱۸ ساله و «هکتور فورت» ۱۷ ساله هم دیگر بازیکنان جوان این تیم روی نیمکت ذخیره بودند که هر سه فوتبال خود را در آکادمی بارسلونا آغاز کرده‌اند.
نگاهی به تیم‌های ایرانی
در ادامه با نگاهی به لیست بازیکنان در سه تیم استقلال تهران، سپاهان و پرسپولیس وضعیت سنی این تیم‌ها را بررسی خواهیم کرد.
استقلال تهران
در این فصل ۲۱ بازیکن برای نکونام به میدان رفته‌اند که میانگین سنی آنها ۲۸ سال بوده است. جوان‌ترین بازیکن استقلال محمدحسین زواری (۲۲ سال) بود که فقط یک بار در دیدار با صنعت نفت در دقیقه ۹۰ وارد زمین شد. امید حامدی فر و خاقانی هم با ۲۳ سال سن جوان‌ترین بازیکنان استقلال هستند. حامدی فر در دوبازی با هوادار و آلومینیوم مجموعاً ۲۱ دقیقه در زمین حضور داشت و خاقانی هم در دیدار با صنعت نفت در دقیقه ۷۵ وارد زمین شد و در بازی با استقلال خوزستان هم در دقیقه ۹۰ به میدان آمد. زواری در جوانان سایپا بازی کرده است و حامدی فر در جوانان فولاد سابقه بازی دارد.
سپاهان
تیم فوتبال سپاهان در این فصل لیگ برتر از ۲۱ بازیکن در ترکیب خود بهره گرفته است. میانگین سنی بازیکنان سپاهان که برای این تیم به میدان رفته‌اند ۲۷/۴ سال است. جوان‌ترین بازیکن سپاهان در فصل جاری لیگ برتر که فرصت بازی به او داده شده علی احمدی با ۱۹ سال سن است. او یک بار مقابل صنعت نفت در دقیقه ۷۷ وارد زمین شد. ارشیا سرشوق با ۲۰ سال سن، آریا یوسفی با ۲۱ سال و محمدجواد حسین نژاد با ۲۰ سال از دیگر بازیکنان جوان تیم سپاهان هستند. آریا یوسفی در تیم‌های جنوب کشور فوتبال خود را آغاز کرد و علی احمدی و محمد جواد حسین نژاد محصول آکادمی سپاهان است.
پرسپولیس
تیم فوتبال پرسپولیس در فصل جاری لیگ برتر، از ۲۲ بازیکن در ترکیب خود استفاده کرده است. میانگین سنی این بازیکنان ۲۸/۳ سال بوده است. یاسین سلمانی با ۲۱ سال سن جوان‌ترین بازیکن این تیم است که در ترکیب اصلی حاضر شده است. علیرضا بابایی با ۲۰ سال سن جوان‌ترین بازیکن پرسپولیس است که یحیی گل‌محمدی به او بازی داده است. بابایی فقط یک بار در بازی با پیکان در دقیقه ۹۰+۳ وارد زمین شد.
از بین جوان‌ترین بازیکنان پرسپولیس محمد عمری با ۲۳ سال سن محصول باشگاه پرسپولیس است، سورگی (۲۲ ساله) در آکادمی پیکان حضور داشته است و بابایی (۲۰ سال) هم فوتبال پایه را در آبی‌پوشان امید کوشا گذرانده است. یاسین بابایی هم که اخیراً به پرسپولیس اضافه شده است در رده جوانان در تیم سپاهان حاضر بود.
مقایسه وضعیت سنی بازیکنان تعدادی از مطرح‌ترین تیم‌های لیگ برتر فوتبال ایران با تیم فوتبال بارسلونای اسپانیا نشان از وضعیتی نگران کننده دارد. بسیاری از بازیکنان جوانی که در تیم‌های لیگ برتری حضور دارند محصول این باشگاه‌ها نیستند. بازیکنان در تیم‌های پایه ثبات ندارند و مهمترین مساله این است که بسیاری از مربیان ما اعتقادی به بهره‌گیری از بازیکنان جوان ندارند و ترجیح می‌دهند با بازیکنانی به کار خود ادامه دهند که یا پیش از آن با آنها کار کرده‌اند و یا در تیم‌های دیگر آزمون خود را پس داده‌اند و تجربه کافی را دارند.