سال‌ها قبل در مجموعه‌ای کار می‌کردم که مدیریت آن علاقه خاصی به آمارهای مقایسه‌ای مشابه با سال قبل و همچنین آمارهای کیفیتی داشت و اگر آمار مقایسه‌ای هر قسمتی از مجموعه نسبت به سال قبل افت می‌کرد، مسئول آن قسمت بازخواست و نهایتا جریمه می‌شد، اما یک مشکل اساسی وجود داشت و آن هم نبود سیستمی مناسب جهت راستی‌آزمایی آمارها بود و همین مسئله باعث شده بود خیلی از مسئولان آن مجموعه به سمت آمارسازی‌های غیر واقعی سوق پیدا کنند. خاطرم هست به همراه یکی دیگر از مدیران مجموعه در حال استخراج آمار جهت ارائه به مدیریت بودیم و چون همکار بنده از نبود سیستم راستی‌آزمایی مناسب در مجموعه مطلع بود‌، شروع به وارد کردن اعداد عجیب و غریب و غیرواقعی در برنامه اکسل کرد و نهایتا آماری فوق‌العاده از عملکرد زیرمجموعه خود به دست آورد، قسمت خنده‌دار این ماجرا آنجا بود که رو به من کرد و گفت: ببین زیرمجموعه من چقدر درخشان بوده است! و جالب‌تر آن که مدیریت مجموعه بابت آن آمار استثنایی به ایشان پاداش هم داد و البته بنده که آمار واقعی ارائه داده بودم بازخواست و جریمه شدم!
این خاطره قرابت و شباهت بسیاری با برخی شاخص‌ها و آمار این سال‌ها دارد. شاخص‌ها و آماری که اصولا باید موجب پیشرفت و بهبود عملکرد و کارها شوند، بعضا خود تبدیل به پاشنه‌آشیل و مانعی جهت پیشرفت و تدوین استراتژی‌های صحیح شده‌اند‌. متاسفانه ضعف در عملکرد سازمان‌های نظارتی که موظف به راستی‌آزمایی و کنترل آمارها و شاخص‌ها هستند یکی از مهم‌ترین دلایل وجود این مشکل در سال‌های اخیر می‌باشد.
فرقی نمی‌کند آمار اقتصادی باشد یا فرهنگی‌، ورزشی باشد یا اجتماعی، اگر اشتباه باشد، باعث کج‌روی‌ها و مشکلات فراوانی در مدیریت کلان می‌شود و آسیب‌هایی که از این مسئله وارد می‌شود بعضا تا سال‌های زیادی غیر قابل جبران خواهد بود. به طور مثال شاخص بورس را در نظر بگیرید‌، بورسی که می‌تواند تا حد بسیاری چالش‌های اقتصادی کشور را رفع کند و حتی باعث شکوفایی اقتصادی کشور شود و حتی می‌تواند با سیاستگذاری‌های صحیح مانع از سرمایه‌گذاری مردم در بازارهایی همچون ارز و طلا شود، این روزها درگیر شاخص‌سازی‌های عجیب و غریبی است که آسیبش هم به دولت وارد می‌شود هم مردم و هم صنعت. در این روزها بسیار مشاهده شده که اکثر نماد ها منفی هستند و با مثبت کردن فقط چند نماد شاخص‌ساز، شاخص کل مثبت شده است و سهامداران متحیر از آنکه چگونه می‌شود شاخص مثبت باشد اما حساب آنها منفی و در زیان باشند و همین شاخص‌سازی‌های غیر واقعی باعث شده اعتماد مردم به بورس کم شده و به سمت بازارهای ارز و طلا کشیده شوند.
مثال دیگر را در تولیدات سینمایی و فرهنگی می‌توانیم بیابیم‌، فقط برای اینکه آمار و شاخص تولید فیلم و محصولات فرهنگی بالا بیایید بعضا با افت کیفیت محسوس در تولیدات سینمایی و فرهنگی مواجه می‌شویم و یا آمار تعداد مقالات علمی، پایان‌نامه‌ها و همچنین چاپ کتاب در کشور که باید جداگانه به طور مفصل به آن پرداخت!