گروه اقتصاد - کارگران و کارکنان بخش بهره‌برداری از مسیرهای حمل و نقل به‌عنوان بخش قابل ملاحظه‌ای از جمعیت شاغل کشور (شاید بیش از ۳ میلیون نفر) را شامل می‌شوند، درگیر مشکلات و چالش‌های متنوع و متعددی هستند که کمتر به آن‌ها توجه شده است. بیست و ششم آذرماه به عنوان روز ملی صنعت حمل و نقل در تقویم ثبت شده است. در این روز قرار است به یاد بیاوریم که بخش اصلی کارکنان این صنعت یعنی رانندگانی که شغل‌شان رانندگی است، از ستون فقرات تداوم چرخه‌ی اقتصادی و تولید کشور محسوب می‌شوند که اغلب دور از چشم و توجه جامعه و مسئولان قرار دارند. به گزارش ایلنا ، از کارگران شرکت‌های اتوبوسرانی تا رانندگان وسایل نقلیه سنگین و سواری، همه و همه در بستر بهره‌برداری از راه‌ها فعال هستند و امکان بهره‌مند شدن جامعه از ثمرات کارگران راه‌سازی و جاده‌سازی کشور را فراهم می‌آورند. اما خود این کارگران و کارکنان بخش بهره‌برداری از مسیرهای حمل و نقل به‌عنوان بخش قابل ملاحظه‌ای از جمعیت شاغل کشور که شاید بیش از ۳ میلیون نفر را شامل می‌شوند، درگیر مشکلات و چالش‌های متعددی هستند که کمتر به آن‌ها توجه شده است. 
کار مرکّب؛ مسئولیت مرکّب
یکی از مسائلی که باعث می‌شود اغلب شاغلین بخش حمل و نقل کالا و انسان در جامعه از مواهبی مانند بیمه، حمایت‌های شغلی، حمایت‌های مربوط به تهیه قطعات و تشکل‌یابی چندان که باید و شاید بهره‌مند نباشند، این است که بخش قابل ملاحظه‌ای از کارکنان شاغل در این بخش به این دلیل که خود صاحب بخش مهمی از وسایل کار هستند؛ یعنی باوجود آنکه خود مزد دریافت می‌کنند، اما ذیل یک «قرارداد کار» و مشمول قانون کار نیستند و به علت تملک وسیله نقلیه، شرایط متفاوتی دارند. 
به گزارش ایلنا ضمن اینکه کارگران بخش بهره‌برداری از صنعت حمل و نقل (مانند رانندگان اتوبوس‌های دولتی، رانندگان ماشین‌های سنگین و اتوبوس‌های شرکت‌های خصوصی و پیمانکار یا راکبان قطارهای شهری و بین‌شهری) نیز به دلیل مسئولیت مدنی و شغلی بسیار سنگین، تحت فشار انواع استرس‌های روزانه و خطرات شغلی به‌عنوان مسئول اصلی حفظ مایملک کارفرما (وسیله نقلیه) قرار دارند و این مسئولیت را باید به مسئولیت انجام کار و حفظ سلامت بار (اعم از انسان و کالا) تا رسیدن به مقصد افزود. 
این هردو حالت (یعنی کار مرکب و مسئولیت مرکب) در شاغلین راننده کشور، درحالی است که پشتیبانی‌های حقوقی، مدنی و بیمه‌ای لازم برای چنین مشاغلی چندان با قوت وجود ندارد. تعریف نشدن نسبت قرارداد با راننده در قوانین اقتصادی و کار کشور و راحت شدن کارفرمایان این بخش بخاطر خلاء‌های قانونی از پرداخت سهم حق بیمه و افتادن بار حق بیمه آنان بر دوش دولت و راننده (نیروی کار) خود یکی از مشکلات بیمه‌ای قابل توجه در کشور است. ضمن اینکه جامعه در زمینه صنعت حمل و نقل دچار نقصان‌هایی (در زمینه زیرساخت‌ها) است که بار مسئولیت بسیاری از این نقصان‌ها بردوش راننده می‌افتد. 
چالش زیرساخت‌های حمل و نقل و افزون شدن مشکلات رانندگان
یکی از مهمترین چالش‌ها و مشکلات شاغلین در بخش بهره‌برداری از راه‌ها و مسیرهای حمل و نقل، زیرساخت‌های این بخش محسوب می‌شود. راه‌ها و مسیرهای جاده‌ای داخل شهری و بین شهری ایران مانند شبکه‌ی ریلی از بخش‌هایی است که نیازمند سرمایه‌گذاری (به‌ ویژه سرمایه‌گذاری خارجی) است، امروزه دچار انواع نقصان‌هاست. فرسودگی شبکه جاده‌ای و ریلی (به‌ویژه بخش‌های قدیمی)، ضعف در فناوری به کار گرفته شده روز و زیرسازی و کیفیت بد آسفالت‌ها و … کمبود تعداد مسیرهای ریلی و جاده‌ای، ضعف و کمبود در تعداد علائم، چراغ‌ها و … در مسیر، وجود ترافیک گسترده و آسیب زننده در کلانشهرها به‌دلیل سیاست‌های شهری و اقتصادی و … همه و همه مشکلاتی است که شاغلین راننده را آزار می‌دهند. 
بسیاری از تصادفات، هزینه‌ها، بار روانی و استرس قبل و بعد از حادثه، خستگی‌های مفرط کار و … محصول مشکلات زیرساختی موجود در این صنعت است. افزون بر این، مسئله کیفیت، ایمنی، قیمت، قطعات و بروز بودن، در خود ابزار اصلی کار رانندگان (یعنی وسیله نقلیه) بر تمامی شئون کار آنان تاثیر منفی گذاشته و باعث فرسودگی بیشتر نیروی کار در مسیرها و جاده‌ها می‌شود. 
مجموعه این مشکلات و مخاطرات باعث آن شده تا بخشی از شاغلان این صنعت و از جمله رانندگان ذیل موارد شناسایی شده توسط کمیته مشاغل سخت و زیان‌آور دسته‌بندی شوند. هرچند بخش قابل توجهی از کارگران و شاغلین این حوزه ذیل چنین دسته‌بندی مهمی قرار ندارند، اما انواع مشکلات جسمانی و روانی رانندگان به دلیل مشکلاتی مثل ارگونومی نامناسب صندلی و محل استقرار، فشار دائمی به کمر و زانو و دستان به ویژه در شرایط پرتراکم ترافیکی و کلاچ‌گیری دائم، راننده را فرسوده‌تر می‌کند. 
بیمه، کار سخت و زیان‌آور و حقوق مکفی؛ بخشی از مطالباتِ رانندگان
سیدرحیم میرعبدالله (رئیس شورای اسلامی کار شرکت واحد اتوبوسرانی تهران) با اشاره به مشکلات این شاغلین اظهار کرد: رانندگان در مسیرهای جاده‌ای شهری و بین‌شهری کسانی هستند که شب و روز درحالی که بسیاری از شهروندان احتمالاً پس از کار درحال استراحت هستند، به جامعه خدمت‌رسانی می‌کنند و به اعتقاد من آنچنان که باید، جبران خدمات آنان در کشور صورت نمی‌گیرد. مشکلات جبران خدمات در این حوزه از دریافتی و حقوق راننده (به ویژه رانندگان قراردادی و پیمانی بخش خصوصی) شروع می‌شود و به بسیاری از موارد دیگر نیز می‌رسد. 
وی افزود: بخشی از شاغلین این بخش که رانندگان و کارکنان شبکه ریلی و به‌ویژه متروی کشور هستند که در اعماق زمین و در شرایط سخت فعالیت می‌کنند و با این وجود بخش قابل ملاحظه‌ای از آنان ذیل شرکت‌های بهره‌برداری بخش عمومی به‌صورت موقت و قراردادی جذب می‌شوند. از سوی دیگر، بخش دیگر شاغلین صنعت حمل و نقل در جاده‌ها و در ترافیک‌های پرتراکم کار می‌کنند که آنان نیز از برخی مسائل حقوقی خود هنوز بهره‌مند نیستند. 
رئیس شورای اسلامی کار شرکت واحد اتوبوسرانی تهران با اشاره به رانندگان خودروهای سواری غیرشخصی گفت: بسیاری از رانندگان تاکسی‌ها، رانندگان خودروهای سواری شرکت‌های دولتی و پیمانکاری و همچنین تاکسی‌های اینترنتی و آنلاین، امروزه در زمینه بیمه خود مشکلاتی دارند. بخشی از رانندگان خویش‌فرما باید تحت حمایت دولت بیمه شوند و بخشی نیز که به نوعی دارای کارفرما هستند، باید با مشارکت موسسه بکارگیرنده و دولت بیمه شوند که در این زمینه خلاءهای اجرایی و قانونی وجود دارد. 
وی با تاکید بر اینکه رانندگان اتوبوس در چند بخش رسمی، قراردادی، پیمانی و خصوصی فعال هستند، گفت: بسیاری از رانندگان اتوبوس برخلاف ماهیت سخت و زیان‌آور این کار، از بیمه سخت و زیان‌آور بهره‌مند نیستند و تنها اقلیتی از رانندگان که کارگران بخش رسمی محسوب می‌شوند، از حق بیمه سخت و زیان‌آور بهره می‌برند. این درحالی است که در سال‌های اخیر اغلب سیاست این بوده که راننده قراردادی، پیمانی و بخش خصوصی افزون شود که اتفاقا از وسایل نقلیه فرسوده‌تری بهره‌برداری می‌کنند. 
زیرساخت جاده‌ای نیست
این فعال کارگری با اشاره به مشکلات زیرساختی فضای کار شاغلین صنعت حمل و نقل گفت: هم در بخش زیرساخت‌های جاده‌ای از قبیل تولید و ساخت جاده‌ها و زیرسازی و سایر اقلام لازم برای ایجاد مسیر و هم در بخش ادوات وسایل حمل و نقل مثل ساخت قطعات، اتوبوس و خودروی سنگین و سواری، ما در ایران به دلیل مشکلاتی مثل تحریم، دچار مشکل هستیم. بسیاری از تصادفات یا فرسودگی ذهنی و فیزیکی رانندگان به‌خاطر شرایط جاده‌ای و خودروی آن‌هاست. 
میرعبدالله اضافه کرد: در چنین شرایطی بیش از پیش تاکید ما در دیدارها و جلساتی که با مسئولین در حوزه حمل و نقل داریم، همواره این بوده که در زمینه تامین این زیرساخت‌های ضروری باید بر تولید داخل تکیه کرد و با استفاده از دانش نیروهای متخصص بومی و فناوری جدید، اقدام به تولید محصولات استاندارد در این حوزه کرد تا در زمینه زیرساختی عقب نمانیم. 
رئیس شورای اسلامی کار شرکت واحد اتوبوسرانی در زمینه بیماری‌های شغلی این حوزه به دلیل ضعف زیرساخت‌های خودرویی و جاده‌ای گفت: رانندگی به‌ ویژه در بخش خودروهای سنگین و اتوبوس به دلیل اینکه راننده روزانه با انواع استرس‌های ناشی از زمان‌بندی کار، ترافیک، خطر تصادف، مسئولیت مدنی درقبال خودرو و مسافر، سر و صدا و … مواجه است، فرسودگی و بیماری‌های اعصاب و روان ایجاد می‌کند.