بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در هیات های نظارت استانی روز ۱۵ دی ماه پایان یافت و کاندیداها از طریق «پیامک» از نتیجه بررسی هیات های نظارت مطلع شدند.
به گزارش خبرآنلاین، نتایج بدست آمده البته نشان می دهد، شورای نگهبان برخلاف آنچه رهبری انقلاب درباره مشارکت حداکثری و انتخابات رقابتی مطرح فرموده بودند، در همان مسیر انتخابات ۱۳۹۸ و ۱۴۰۰ گام برداشته است و اکثریت همان کاندیداهایِ حداقلی طیف اصلاح طلب و اعتدالی نیز نتوانسته اند از فیلترهای این شورا رد شوند.
ردصلاحیت نمایندگانی با سابقه یک یا چند دوره حضور در پارلمان
نکته قابل توجه در این میان ردصلاحیت ۲۶ نماینده فعلی مجلس است که در بین آنها نام برخی منتقدان دولت مستقر در پاستور به چشم می خورد. این ردصلاحیت در حالی صورت گرفته است که برخی از این ردصلاحیت شدگان سابقه حضور در ادوار دیگر انتخابات مجلس را در کارنامه خود دارند. برهمین اساس از ۲۶ نماینده ردصلاحیت شده، ۱۲ نفر سابقه نمایندگی در دوره‌های پیشین مجلس را داشته اند.
از جمله این نمایندگان، رجب رحمانی نماینده فعلی مردم تاکستان در بهارستان است که سابقه نمایندگی مردم در دوره های چهارم، پنجم، ششم، هفتم و نهم را داشته است. اسفندیار اختیاری، نماینده اقلیت های مذهبی در مجلس نیز در مجالس هشتم، نهم و دهم نماینده اقلیت زرتشتیان بود.
همچنین مهدی عیسی‌زاده نماینده میاندوآب علاوه بر این دوره، در دوره های هشتم و نهم نیز وکیل مردم حوزه انتخابیه خود در ساختمان سبز بهارستان بوده است. جلال محمودزاده نماینده مهاباد، نیز با رای مردم به مجالس هشتم و دهم راه یافته بود.
از سوی دیگر، احمد علیرضابیگی نماینده تبریز، جلیل رحیمی جهان آبادی نماینده تایباد، محمد خدابخشی نماینده الیگودرز، قاسم ساعدی نماینده دشت‌آزادگان و سیدمهدی فرشادان نماینده سنندج، حضور در مجلس دهم را نیز تجربه کرده بودند.
محمود احمدی‌بیغش نماینده شازند و سیدکاظم موسوی نماینده اردبیل در مجلس یازدهم، در دوره هشتم نیز بر صندلی نمایندگی مجلس تیکه زده بودند. همچنین کمال علیپور نماینده قائم‌شهر، در دوره نهم موکل مردم این شهر در پارلمان بوده است.
دیگر نمایندگان ردصلاحیت شده نیز اگرچه سابقه حضور در ادوار گذشته مجلس را نداشته اند اما سمت‌هایی در استانداری، شهرداری، شورای شهر و نیروهای مسلح داشته اند.
نمایندگان فعلی چرا ردصلاحیت شدند؟
اما علت ردصلاحیت‌ها چه بوده است؟ عدم التزام به اسلام و نظام از مهمترین دلایل ذکر شده در پرونده ردصلاحیت برخی کاندیداها از جمله برخی نمایندگان ردصلاحیت شده مجلس فعلی است.
جلال محمود زاده نماینده مهاباد در گفت‌وگویی با خبرآنلاین، درباره علت ردصلاحیت خود بیان کرده بود؛ « عدم التزام به قانون اساسی» دلیل هیات نظارت استانی برای رد صلاحیتش بوده است.
علیرضا بیگی نماینده تبریز و نماینده افشاگر شاسی بلندهای مجلس، که پیشتر توسط هیات اجرایی نیز رد صلاحیت شده بود، «عدم التزام عملی به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و ابراز وفاداری به قانون اساسی و اصل مترقی ولایت مطلقه فقیه» را دلیل رد صلاحیت شورای نگهبان اعلام کرده است.
قاسم ساعدی، نماینده دشت آزادگان نیز در مصاحبه با خبرآنلاین گفته بود: صلاحیت بنده به استناد ماده ۳۱ مبنی بر «عدم التزام به اسلام»، رد شده است.
در این میان، برخی نمایندگان نیز ابراز امیدواری کردند که شورای نگهبان با بررسی اعتراضاتشان در صلاحیت آنان تجدیدنظر کند. از جمله این نمایندگان، علی جدی، عضو هیئت رئیسه مجلس بود که در گفتگو با خبرآنلاین گفت: بنده طبق بند ۲ ماده ۳۱ توسط هیئت نظارت ردصلاحیت شدم. به نظر محترم شورای نگهبان احترام می‌گذارم و ما هم در فرآیند قانون انتخابات قرار گرفتیم و ادامه می‌دهیم و اعتراض خود را اعلام می‌کنیم.
احمد دنیامالی، نماینده نزدیک به قالیباف نیز به خبرآنلاین گفته بود؛ براساس بندهای ۲ و ۴ ماده ۳۱ صلاحیتم رد شده است. او با اعلام اینکه اعتراض می کند، ابراز امیدواری کرد و گفت: به نظر می‌رسد شورای نگهبان به اعتراض بنده رسیدگی خواهد کرد و انشالله پاسخ مثبت دریافت خواهم کرد.
جلیل رحیمی جهان‌آبادی نماینده تربت‌جام و تایباد نیز می گوید؛ د صلاحیت بنده به دلیل برخی مواضع در ایام اغتشاشات و مسائل سیاسی کشور و برخی دیدگاه ها و عملکرد بنده بوده است و هیچ ارتباطی به انتقادم از دولت ندارد.
اسماعیل حسینی‌زهی نماینده خاش نیز از دیگر نمایندگان رد صلاحیت شده بود در گفتگو با خبرآنلاین، از علت ردصلاحیتش ابراز بی اطلاعی کرده است.
ابهام برای افکارعمومی درباره ردصلاحیت نمایندگانشان در پارلمان
اما آیا حضور این نمایندگان در مجلس در چندماه باقیمانده از عمر مجلس یازدهم حتی اگر به لحاظ حقوقی ایرادی بر آن وارد نباشد، در افکار عمومی ابهام و تردید ایجاد نخواهد کرد؟ این ابهام نه در این دوره که در دوره های قبل نیز وجود داشت و مشخصا در دوره قبلی ۹۰ نماینده مجلس دهم از سوی شورای نگهبان در انتخابات مجلس یازدهم ردصلاحیت شدند. همان زمان نیز این موضوع مطرح شده بود که ردصلاحیت‌ یک سوم نمایندگان مجلس، و حضور و مشارکت این تعداد نماینده در امور قانونگذاری و نظارت پارلمان در مدت باقیمانده از مجلس دهم قانونی است و مشروعیت دارد؟
در انتخابات پیشین عباسعلی کدخدایی، عضو شورای نگهبان در رابطه با سرنوشت نمایندگان ردصلاحیت شده گفته بود؛ «صلاحیت افراد یا رئیس‌جمهور یا نمایندگان خبرگان رهبری را برای دوره ۴ ساله یا ۸ ساله بررسی و اعلام می‌کنیم و تا پایان مدت دوره، مشکلی از نظر قانونی برای فعالیت آنها وجود ندارد.»
هر چند براساس این گفته، بررسی‌ها و ردصلاحیت‌ها مربوط به دوره بعد مجلس است و شامل آن دوره مجلس نمی‌شود. اما برخی معتقدند این توجیه منطقی نیست و یک خلاء قانونی را در این باره به رخ می‌کشد. سام سوادکوهی، عضو سابق شورای نگهبان در این رابطه گفته بود، «از نظر من نمایندگان ردصلاحیت شده، برای طی دوره نمایندگی خود مشکلی ندارند. اما به هر صورت خواهی نخواهی این افراد در کار نمایندگی خود خللی می‌بینند که باید درباره آن فکر کرد و راه‌حلی یافت.»
عبدالرضا داوری مشاور پیشین احمدی نژاد نیز درباره ردصلاحیت های اخیر با اشاره به این تناقض در توئیتی نوشته است: «نماینده ای که فاقد صلاحیت اعلام شده، تا پایان دوره مجلس کنونی، در خرداد ۱۴۰۳، چگونه میتواند به وظایف تقنینی و نظارتی خود عمل کند؟ از یک سو او اکنون نماینده مجلس است و از سوی دیگر او را فاقد صلاحیت نمایندگی اعلام کرده‌اند؟!»