سیاست شرق-سیاست خارجی، آنچنان پیچیده و حساس است که دیپلمات‌ها و مقامات رسمی کشورها (اعم از سیاسی، نظامی و غیره)، همواره نهابت دقت و حرفه‌ای‌گری را در سخنان خود رعایت و از به کار بردن واژه‌های مشترک و همسو در خصوص مسائل مختلف، بهره می‌برند، تا در پیشبرد اهداف مرتبط با منافع و امنیت ملی کشورشان، با مشکلات جدیدی مواجه نگردند.
در این بین، آنچه می‌تواند مسیرهای گفت‌وگو و اعتماد دوسویه کشورها را با بی‌اعتمادی بیشتر مواجه سازد، اتخاذ مواضع متفاوت و گاها مخالف، توسط مقامات رسمی کشورها، درخصوص موضوعات مختلف است، که می تواند تبعات تبلیغاتی و حتی تغییر رویکرد کشورهای مختلف را در پی داشته باشد.
در این رابطه، دیدار وزرای خارجه ایران و عربستان سعودی در حاشیه کنفرانس بغداد ۲، رویدادی بموقع و درست از سوی دو کشور است که می‌تواند زمینه ساز کاهش تنش‌های بین دو قدرت مهم و موثر منطقه خاورمیانه شود، تا از مسائل تلخ گذشته، فاصله گرفته و به آینده‌ای بهتر برای ملت‌های خود و منطقه، منتهی شود.
احساس مسئولیت دو کشور در تغییر فضای موجود و ایجاد بستری مناسب برای گفت‌وگوهای سازنده، جهت مقابله با چالش‌های موجود در روابط تهران و ریاض، علی‌رغم وجود رقابت‌های مختلف، می تواند بسیاری از مسائل مرتبط با کشورهای مسلمان منطقه از جمله یمن، سوریه، عراق، لبنان و حتی افغانستان را نیز شامل و به سمت حل و فصل و یا کاهش تنش های موجود سوق داده شود.
در این بین، اتخاذ مواضع و رویکردی همسو با سخنان آقای امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه، در خصوص استقبال از گسترش روابط با کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس، توسط سایر مقامات کشور، می تواند در تسریع و تغییر فضای موجود بین کشورهای منطقه، موثر باشد و در مقابل، اتخاذ مواضع متفاوت، نشان از نوعی تشتت در اتخاد سیاستی واحد در این خصوص خواهد بود، مسئله‌ای که می‌تواند دستگاه دیپلماسی ایران را در مواجهه با دیپلمات‌ها و همچنین رسانه‌های خارجی، دچار مشکل و یا کاهش اهمیت کارکردی از سوی آنها، مواجه سازد.
در عصر رسانه، هرگونه اظهارنظری متفاوت و تنش آفرین در خصوص سیاست خارجی کشور، از سوی مقامات رسمی، می تواند تبعات مختلفی در حوزه های مختلف داشته باشد، بگونه ای که مورد بهره برداری گروهها و کشورهای مخالف صلح و ثبات در منطقه و همچنین حفظ فشار های سیاسی و اقتصادی بر ایران شود، لذا توجه و تامل در اظهارنظرهای مختلفی که می تواند، در راستای منافع ملی قرار نداشته باشند، مسئله مهمی است که نیاز به نگاهی معقول و در عین حال واقع بینانه نسبت به مسائل مختلف داخلی و خارجی کشور دارد.
هرچند، برخی کشورها و گروه‌های سیاسی با تمرکز بر پیش فرض های گذشته و نه الگوهای جدید و مطابق با شرایط منطقه و جهان، تلاش دارند تا همچنان از سیاست های گذشته پیروی کنند، با این وجود، آنچه مسلم است، منافع ملت‌های منطقه، جز با همزیستی و همکاری های مشترک، حاصل نخواهد شد، بلکه سیاست و گفتمان تنش زا از سوی هر طرفی، می تواند همواره سایه درگیری و جنگ را بر این منطقه مهم جهان، حفظ نماید.
بحران حاکمیت در افغانستان، جنگ یمن، مسئله مهم فلسطین، تشدید بحران آب‌ و هوایی، ثبات سیاسی در عراق، افراط‌گرایی، رشد تروریسم و سایر مشکلات پیش روی کشورهای منطقه و جهان، می توانند مسیر تعامل و همکاری دو کشور ایران و عربستان را هموارتر نماید، بدون اینکه منافع آنها را در معرض تهدید قرار دهند.
هرچند اختلاف نظرهایی در خصوص مسائل مختلفی بین دو کشور وجود دارد و حل و فصل آنها، نیازمند گذشت زمان و دیدارهای بیشتری است، با این وجود نباید بیش از این، در رسیدن به توافقات موثر بین دو کشور تعلل نمود و از تبعات مثبت تعامل تهران و ریاض، در حل و فصل مسائل منطقه غافل بود.
با این وحود، به نظر می‌رسد، برخی از کارشناسان تصور می‌کنند با تندخویی و یا استفاده از تعابیر خاص، نتنها قدرت بیشتری را به رخ رقبا و دشمنان می‌کشند، بلکه هیجان بیشتری را برای رسیدن به اهداف مهم ایجاد می کنند، این در حالی است که تاریخ روابط ایران با کشورهای دیگر، همچنان زخم خورده اقدامات و اتخاذ مواضع افراد و گروه‌هایی است، که آسیب‌های مختلفی را تجربه نموده است.
مسئله‌ای که باید توسط سایر دستگاه‌ها و نهادهای مختلف، مد نظر گرفته شود، اجماعی است که با وزارت امورخارجه در خصوص مسائل مهم در سیاست خارجی، نه فقط در تئوری، بلکه در عمل اتخاذ گردد. هرچند در سطح رسانه‌ای و تحلیل آزاد، چنین تصوری غیرممکن و به دلیل تفاوت در نگرش ها، امکان پذیر نیست، با این وجود در سطح مقامات رسمی و حاکمیتی، امری لازم و دست یافتنی خواهد بود، این توصیه، امری معمول در حاکمیت کشورهاست که در عرصه بین المللی رایج است.
وزارت امورخارجه، به دلایلی که عمیقاً ریشه در ساخت سیاسی و دایره قدرت و اختیار دولت قرار دارد، در اتخاذ بایسته مواضع خود و برقراری ارتباط با مخاطبان خارجی، از تنگناههای مختلفی رنج برده و می برد و بعید است در عرصه ارتباطات با همتایان خارجی خود، بدون دخالت برخی از نهادها و دستگاه‌های دیگر، پیشرفت محسوسی را داشته باشد.
بدون تردید، هیچ تسکین دهنده‌ای در روابط خارجی، موثرتر از دیدارهای رسمی بین مقامات دو کشور نیست، بگونه ای که با هر نشستی هرچند کوتاه و حتی کمتر صمیمی، می توان برخی زخم های کهنه را در مسیر بهبود قرار داد و زمینه گفت‌وگوهای بیشتری را در آینده مهیا نماید؛ جلساتی که فضای روانی افکار عمومی کشورها را نیز تلطیف و امیدواری برای بهبود روابط را دوچندان می کند، هرچند که مذاکراتی سخت در پیش باشد، با هوشمندی و تمرکز بر اشتراکات و منافع مشترک، می تواند تاریخ ساز گردد.
آنچه مشخص است، ایران با موقعیت مهم منطقه‌ای خود و دارا بودن توانایی‌های بالقوه و بالفعل، با اتخاذ سیاست خارجی هوشمندانه، می تواند همکاری های منطقه‌ای خود را گسترش و تقویت نماید، مسئله‌ای که شاید، خوشایند برخی گروهها و کشورهای خاصی نباشد. آنچه در این بین مهم و اساسی است، اتخاذ مواضع روشن و همسو توسط مقامات و دستگاههای رسمی کشور در سیاست خارجی خواهد بود، زیرا سیاست خارجی مؤثر، مستلزم رویکردهای «قدرت هوشمند» است که جنبه‌های قدرت ملی را یکپارچه و در مسیر درست قرار دهد.