۶ پرونده میراث ناملموس ایران که هر کدام به صورت مشترک با کشورهای دیگر تهیه شده است، برای ثبت در فهرست جهانی روی میز کمیته بین‌الدولی پاسداری از میراث‌ فرهنگی ناملموس یونسکو قرار دارد، میراثی که تا یک هفته دیگر تصمیم برای آنها نهایی می‌شود.

به گزارش ایرنا، هفدهمین نشست کمیته بین‌الدولی پاسداری از میراث‌ فرهنگی ناملموس یونسکو از امروز یکشنبه - ۶ آذرماه ۱۴۰۱- در شهر رباط مراکش آغاز به کار می‌کند که تا ۱۲ آذر ادامه دارد و قرار است ۶ میراث ناملموس ایران که پرونده آنها مشترک با کشورهای دیگر تهیه شده است، به بررسی و رأی گذاشته شود.

علی دارابی قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره این پرونده ها توضیح داد: در این دوره ۶ پرونده هنر سوزن‌دوزی ترکمن، هنرساختن و نواختن عود، پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی، یلدا/چله، جشن مهرگان و مهارت سنتی ساختن و نواختن رباب از کشورمان برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی افزود: با توجه به محدودیت‌های ایجاد شده از سوی یونسکو برای ارسال پرونده‌ها، هر کشور عضو، هر دو سال یک‌بار فقط یک سهمیه ملی برای ثبت جهانی دارد که سهمیه کشورمان در سال گذشته به پرونده برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران اختصاص داده شد. با توجه به این‌که امسال سهمیه نداشتیم، تهیه و تدوین ۶پرونده به شکل مشترک با تعدادی از کشورها به‌منظور استفاده از سهمیه آنها، در دستور کار قرار گرفت. ارزیابی‌های اولیه حاکی از آن است که حداقل ۳پرونده از شرایط مطلوب‌تری برخوردارند.

دارابی یادآور شد: تاکنون ۱۷ عنصر میراث‌ فرهنگی ناملموس از کشورمان در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

در این دوره ۴۶ پرونده که یا به صورت سهمیه ملی از سوی یک کشور ارائه می‌شوند و یا به صورت پرونده‌های چند ملیتی هستند که به صورت مشارکتی از سوی بیش از دو کشور ارائه شده‌اند، بررسی می شود.

ایران در این دوره ۶ پرونده را به شرح زیر به صورت همکاری مشترک با کشورها تدوین و به یونسکو ارائه کرده است:

هنر سوزن‌دوزی ترکمن، پرونده مشترک ایران و ترکمنستان

هنرساختن و نواختن عود، پرونده مشترک ایران و سوریه

پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی، پرونده مشترک ایران، افغانستان، جمهوری آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان

یلدا/چله، پرونده مشترک افغانستان و ایران

جشن مهرگان، پرونده مشترک ایران و تاجیکستان

مهارت سنتی ساختن و نواختن رباب، پرونده مشترک ایران، تاجیکستان و ازبکستان

کشورها در تلاش هستند عناصر میراث ناملموس را تنها به نام کشور خودشان در فهرست جهانی یونسکو به ثبت برسانند در این صورت یونسکو اعلام کرده هر پرونده ملی تنها می‌تواند یک سال و نیم یک بار ارائه شود، اما پرونده‌های مشترک که به دلیل شباهت‌های فرهنگی میان کشورها به صورت مشترک تدوین و با عنوان پرونده چند ملیتی ثبت می شود، هیچ محدودیتی زمانی ندارند.

آیین باستانی و کهن نوروز و ردیف‌های موسیقی سنتی ایران در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸)، آیین پهلوانی و زورخانه‌ای، هنر نمایشی آئینی تعزیه، مهارت فرش‌بافی کاشان، مهارت فرش‌بافی فارس و موسیقی بخشی‌های خراسان شمالی در سال ۲۰۱۰ (۱۳۸۹)، دانش سنتی لنج‌سازی و دریانوردی در خلیج فارس و نقالی، قصه‌گویی اجرایی ایرانی در سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰)، آئین قالی‌شویان مشهد اردهال در سال ۲۰۱۲ (۱۳۹۱)، فرهنگ پخت نان لواش و آئین نوروز (با تکمیل پرونده) برای دومین بار در سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵)، هنر ساختن و نواختن کمانچه، چوگان، بازی سوار بر اسب همراه با روایت‌گری و موسیقی در سال ۲۰۱۷-(۱۳۹۶) و ساختن و نواختن دو تار ایرانی در سال ۲۰۱۹- (۱۳۹۸) و هنر نگارگری (مینیاتور) و آیین زیارت کلیسای تادئوس مقدس ۲۰۲۰ (۱۳۹۹) شانزده اثری هستند که تاکنون در فهرست میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسیده‌اند و اکنون با ثبت برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران ۲۰۲۱ (۱۴۰۰)، ایران در این فهرست جهانی دارای هفده اثر ثبت شده است.

میراث‌فرهنگی ناملموس به تولیدات و فرایندهای فرهنگی مانند: آیین‌ها، هنرها، ترانه‌ها، آواها و نواها، موسیقی‌ها، رویدادها، مهارت‌ها و توانمندی‌هایی گفته می‌شود که در میان مردم و یا یک قوم در یک منطقه خاص جغرافیایی مرسوم بوده و با گذشت زمان، نسل‌به‌نسل و سینه‌به‌سینه به عنوان گنجینه‌ای ارزشمند به دوران معاصر یک ملت به ارث می‌رسد و همچنان به عنوان یک عنصر و ارزش فرهنگی توسط مردم ترویج، حفاظت و پاسداری می‌شود.

آثار و بناهای تاریخی و باستانی، تولیدات هنرهای‌ سنتی، چشم‌اندازهای طبیعی، بخشی از دارایی‌های فرهنگی، در گروه آثار و محصولات فرهنگی ملموس قرار دارند، که یا در قالب یک محوطه باستانی ثبت و حفاظت می شوند، یا برای نگهداری به عنوان اموال فرهنگی در موزه ها قرار دارند. اما آثار فرهنگی ناملموس شکل‌هایی از فرهنگ به‌شمار می‌روند که اگر چه قابلیت ثبت و ضبط دارند، اما قابلیت ذخیره در یک محل فیزیکی مانند موزه را ندارند و به واسطه ویژگی‌های ذاتی و خاص خود، قابل انتقال، تکرار و تجربه‌کردن هستند.