سرمقاله

میراث اردوغان، سیاست بی‌نظامیان /  میثم قهوه‌چیان

مشاهده کل سرمقاله ها

صفحات روزنامه

اخبار آنلاین

  • فراخوان ایرانسل برای حمایت از طرح‌های پژوهشی دانشگاهی
  • برگزاری دوازدهمین كارگاه بین‌المللی تئوری اطلاعات و مخابرات با حمایت همراه اول
  • اعلام تعرفه‌های تخفیفی ایرانسل ویژه حج
  • مشاهده کل اخبار آنلاین

    کد خبر: 25893  |  صفحه ۱سیاست روز  |  تاریخ: 19 فروردین 1403
    میراث اردوغان، سیاست بی‌نظامیان /  میثم قهوه‌چیان

    انتخابات اخیر شوراهای شهر و شهرداری‌های ترکیه در روز 12 فروردین سال جاری، نقطه عطفی در تاریخ سیاست این کشور بود. این را اردوغان رئیس جمهور و دبیرکل حزب عدالت و توسعه که در این انتخابات شکست خورد، اذعان می‌کند. این تصریح درخصوص شکست می‌توانست صورت نگیرد زیرا با توجه به آراء حزب ملی‌گرای خلق و دیگر احزاب همسو که ائتلاف جمهور را شکل می‌دهند، آرا جناح حاکم همچنان کمی پیش‌تر باشد. اما در عین حال پیروزی‌های حزب رقیب یعنی «حزب جمهوریت خلق» در بیشتر کلان‌شهرها قابل ملاحظه است. محبوبیت «آک پارتی» به یکی از کمترین میزان‌هایِ خود در دو دهه اخیر رسیده و سکان‌دار حزب پیروز حالا می‌گوید که «صدای مردم» را شنیده است.   اما یک اقتدار بیست و یک ساله در ترکیه ترک برداشت در حالی که چندان دوام یافته بود، که برخی از کارشناسان «رجب طیب اردوغان» را فردی مانند پوتین در نظر آورند. انتخابات اخیر مهر باطلی بود بر چنین تصوری و نشان داد که اردوغان سیاستمداری است که تاکنون توانسته است با ابزارهای دموکراتیک و البته روش‌های غیردموکراتیک، در کنار رفتارهای سرکوب‌گرانه در حوزه آزادی‌های سیاسی و گاه مدنی، پیروز انتخابات‌ باشد. او در سخنرانی خود از بالکن دفتر مرکزی حزب عدالت و توسعه  در در شب یکشنبه، در حالی به شکست خود اعتراف کرد که چنین انتخاباتی را پیروزی دموکراسی ترک ارزیابی کرد. حزب حاکم انتخاباتی برگزار کرده بود که در آن بازنده اکثر شهرهای تاثیرگذار صنعتی و سیاسی بود. اتفاقی که کمتر در خاورمیانه رخ می‌دهد. اما یکی از درخشان‌ترین میراث‌های اردوغان، گذشته از آنکه برخی از کارشناسان او را چونان پوتین ارزیابی می‌کنند، بریدن دست نظامیان از سیاست بود. این رئیس جمهور سالخورده که در آخرین روز کاری‌اش، تجربه ربع قرن اقتدار را در کارنامه خود و حزبش به میراث خواهد گذاشت، توانست با اصلاحات و رفراندوم‌های که تدوین کرد، فضای سیاسی کشور ترکیه را دموکراتیک‌ و با ثبات کند. پس از مرگ موسس جمهوری ترکیه تا 1997 و طی 61 سال پنج کودتا صورت گرفت و دولت‌های منتخب به زیر کشیده شده و بسیاری کشته، مجروح و دستگیر شدند. قربانی اولین کودتای این زنجیره عدنان مندرس، رئیس جمهور این کشور بود که پس از ده سال اقتدار به زیر کشیده و اعدام شد. ترکش‌های آخرین این انفجارهای غیردموکراتیک نیز به اردوغان اصابت کرده بود اما او توانست دو سال پس از تاسیس حزب عدالت و توسعه که آن زمان یکی از سران برجسته‌اش بود، به عرصه سیاست ورودی دیگر کند و بتواند تا امروز در اقتدار بماند و خود را برجسته‌ترین چهره حزب سازد. رجب طیب اردوغان با بریدن دستان نظامی از عرصه سیاسی توانست ثبات را به عرصه سیاسی و اقتصادی کشور بیاورد، البته وضعیتی که چندان مطلوب نمی‌نماید و اقتصاد پیشرفته این جمهوری امروز در گرداب چنین ثباتی پس از چندین سال صعود، در حال سقوط می‌نماید و شاهد آن تورمی سهمگین در سایه از دست دادن روز افزودن ارزش پول ملی. در چنین وضعیتی، انتخاباتی برگزار شد که پس از پیروزی سال پیش، شکست را به اردوگاه همواره غالب حزب عدالت و توسعه وارد کرد. در این انتخابات با عقب‌نشینی کامل نظامیان، کُردها مثل دوره‌های پیش‌تر در دوره اقتدار این حزب توانستند در حدود 6 درصد از آرا را به خود اختصاص دهند. حالا در دوران 21 ساله اقتدار «آ.کِ.پِ» تنها یک کودتای ناقص روی داده است، رویدادی که حتی مخالفان نیز در برابر آن صف کشیدند، زیرا آن‌ها نیز این میراث اردوغان یعنی سیاست بدون نظامیان را می‌خواستند. مخالفان این رئیس‌ جمهوری اسلام‌گرا که در راس آن‌ها «جِ،حِ،‌پِ» یا حزب جمهوریت خلق که توسط مصطفی‌کمال آتاتورک، موسس جمهوری ترکیه تاسیس شده بود، دوست داشتند تا اردوغان را در کارزار انتخابات ببرند. هر چند این پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری روی نداده است اما، شهرداری‌ها که قدرت بسیاری در سیاست ترکیه دارند از دست حزب حاکم خارج شده است و او حالا کمی بیش از یک سوم شهرداری‌ها را در دست نگاه داشته است. حالا کردها که در دوران گسترده هژمونی ژنرال‌ها نمی‌توانستند نفس بکشند می‌توانند حضور داشته باشند. هرچند این حضور هنوز کاملا بی‌حرف و حدیث نیست و سیاست‌ورزی کُردها هنوز در سایه سنگین نظامیان «پ.ک.ک» با تنش همراه می‌شود. نکته اساسی اما دراین میان آن است که اردوغان توانست راه‌حل خود را با اخراج نظامیان تُرک از سیاست پیشنهاد دهد، راه‌حلی که هنوز با حضور نظامیان کُرد به یک وضعیت کاملا سیاسی نرسیده است.