گروه حوادث- افزایش نرخ جرایم رانندگی موضوعی است که این روزها بسیار به آن پرداخته می‌شود، اما افزایش نرخ تنها راه حل کاهش تخلفات نیست چرا که تحولاتی در ساختارهای فرهنگی و اجتماعی نیز نیاز است.
حفظ نظم و جلوگیری از حوادث رانندگی در جوامع شهری نیازمند توجه و احترام به قوانین تردد وسایل نقلیه عمومی است. متأسفانه در اکثر موارد، قوانین راهنمایی و رانندگی در مقایسه با سایر قوانین، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. هرچند که در بعضی از کشورهای جهان، جریمه‌های سنگینی برای افراد قانون‌شکن وضع شده است.
اگرچه رعایت قوانین رانندگی در همه کشورها کاملاً الزامی است، اما نرخ بیشترین جریمه و نحوه برخورد پلیس با جرایم مختلف در هر کشور با توجه به فرهنگ، کمی متفاوت‌تر از سایر کشورها است.
جریمه راهنمایی و رانندگی می‌تواند به صورت نقدی یا غیرنقدی باشد. در بسیاری از کشورها، مبلغی به عنوان جریمه راهنمایی و رانندگی برای راننده تعیین می‌شود. به علاوه، در برخی کشورها، علاوه بر جریمه نقدی، امتیاز منفی نیز در پرونده رانندگی فرد به ثبت می‌رسد که در نهایت می‌تواند به باطل شدن گواهینامه رانندگی یا مجازات دیگری منجر شود.
یک وکیل دادگستری با غیر بازدارنده بودن افزایش مبلغ جرائم رانندگی گفت: ۸۳ درصد تصادف‌های منجر به فوت با “خودروهای ناایمن ایرانی” اتفاق افتاده است؛ پس علت این تعداد مرگ، در نتیجه ایمنی بسیار نازل برخی خودروهای ساخت داخل است.
ندا شمس؛ وکیل دادگستری در گفت‌وگو با تسنیم درباره اعمال افزایش قابل توجه مبلغ جرایم رانندگی از اواخر فروردین ماه جاری اظهار کرد: بر اساس آمار رسمی که هر روز از سوی پلیس راهور اعلام می‌شود، در تصادف 10 روز نخست نوروز امسال 664 جان خود را از دست دادند که به نظرم آمار بسیار وحشتناکی است؛ در ابتدا این ذهنیت ایجاد می‌شود که خطای انسانی و رعایت نکردن قوانین راهنمایی و رانندگی عامل این تعداد قربانی است.
وی افزود: اما با بررسی بیشتر آمارهای ارائه شده می‌بینیم که 83 درصد تصادف‌های منجر به فوت با خودروهای ایرانی ناایمن اتفاق افتاده است؛ پس آمار و ارقام کاملا گویاست که علت این تعداد مرگ، در نتیجه ایمنی بسیار نازل و کیفیت پایین برخی خودروهای ساخت داخل به ویژه پراید و پژو است که بیش از 65 درصد تصادفات منجر به فوت امسال را به خود اختصاص داده‌اند.
این وکیل دادگستری و فعال مدنی تصریح کرد: چه بسا اگر خودروسازان ایرانی به پای میز محاکمه کشانده می‌شدند شاید این تعداد تلفات و قربانی تصادفات جاده‌ای را شاهد نبودیم.
شمس با بیان اینکه افزایش جریمه‌ها به هیچ عنوان بازدارنده نیست، متذکر شد: برای کسی که دارای تمکن مالی است، فرقی نمی‌کند که 5 میلیون جریمه دهد یا 50 میلیون و او از باکیفیت‌ترین و ایمن‌ترین خودروها استفاده می‌کند که در تعداد بسیار کمی از تصادفات منجر به فوت حضور دارند! اما برای اکثر استفاده‌کنندگان از خودرو که از قشر متوسط رو به پایین هستند، کیفیت و ایمنی روز دنیا برای خودروهایشان فعلا امری دست نیافتنی محسوب می‌شود!
وی خاطرنشان کرد: از طرفی ارقام اعلامی برای نرخ جریمه راهنمایی و رانندگی بسیار زیاد است و با نرخ افزایش درآمد خانوارها تناسب ندارد که همین موضوع هم دلیلی بر نادیده نگرفتن حقوق عامه به ویژه قشر متوسط و کم‌برخوردار جامعه است.
این وکیل دادگستری ادامه داد: باید واقع‌بین باشیم که جاده‌های ما مثل کشوری همانند آلمان نیست که راننده بتواند چند صد کیلومتر رانندگی بدون مشکل داشته باشد؛ در جاده‌های ایران بعد از حدود 100 کیلومتر رانندگی با هر خودرویی از مدل‌های روز دنیا تا ماشین‌های از رده خارج و ناایمن ایرانی، شرایط برای ادامه رانندگی به دلیل خرابی و گاهی نوع مهندسی جاده، راننده دچار مشکل و خستگی و عدم تمرکز مناسب می‌شود.
این وکیل و حقوقدان با بیان اینکه به نظر افزایش جرایم رانندگی به دلیل نگاه درآمدزایی دولت است، اظهار کرد: هدف افزایش جرایم راهنمایی و رانندگی‌ بازدارندگی مردم از تخلفات رانندگی اعلام شده است اما درآمد حاصل از آن برای مطالعه و بهبود کیفیت ایمنی خودروها و فرهنگ‌سازی، بهسازی و اصلاح و ترمیم جاده‌ها و ... استفاده نمی‌شود.
شمس یادآور شد: بنابراین به جای آن می‌توان با انجام نخستین تخلف توسط راننده، او 10 روز از رانندگی محروم شود‌؛ این محرومیت برای بار دوم 20 روز و دفعه سوم یک ماه می‌تواند باشد و حتماً این روش، بازدارنده‌تر خواهد بود؛ از طرفی این بازدارندگی فقط مختص افراد متوسط جامعه نیست بلکه شامل افراد متمول و ثروتمند هم می‌شود که دیگر نمی‌توانند با پرداخت پول جریمه هر چقدر که می‌خواهند تخلف کنند.
پیش از این هم مصطفی کوچکزائی روان درمانگر و مشاور خانواده و عضو فرهنگستان علوم پزشکی در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: وقتی میزان جرایم رانندگی زیاد می‌شود کسانی که خودشان راننده هستند درگیر چالش‌های روحی و روانی خواهند شد و مردمی هم که از بیرون صحنه را می‌بینند میزان ترس درباره مسائل رانندگی در آنها افزایش پیدا می‌کند.
وی گفت: یکی از مراجعین بنده که پسر نوجوانی هم است و میل به گواهینامه گرفتن دارد ولی وقتی می‌بیند که افراد در خیابان‌ها بد رانندگی می‌کنند ترس پیدا می‌کند از اینکه اتفاقی بیفتند و یا در خانم‌ها هم همین طور است.
کوچکزائی ادامه داد: میزان جرایم رانندگی قطعاً بر روح و روان افراد تأثیر دارد و باعث می‌شود که میزان پرخاشگری استرس و اضطراب افزایش پیدا کند و ترس اضطراب از مرگ هم افزایش پیدا می‌کند
وی افزود: مسئله دیگری که در حوزه روانشناسی تأثیر می‌گذارد بحث بیماری‌های حوزه ترس و اضطراب است که مسئله بیرون هراسی، محیط باز، محیط‌های بسته طرح می‌شود و در افراد به وجود می‌آید.
کوچکزائی بیان کرد: همچنین جرایم رانندگی بر ساختارهای روح و روان کودک نوجوان و حتی برخی از خانم‌ها و بزرگسالان‌هم تأثیر می‌گذارد.
وی درخصوص افزایش نرخ جرایم رانندگی گفت: به جای اینکه به فکر افزایش نرخ جریمه باشیم باید تغیر و تحول در ساختارهای فرهنگی و اجتماعی ایجاد کنیم.
وی گفت: آیا وجود ترافیک تشدید کننده جرایم رانندگی می‌شود یا خیر؟ می‌شود چون وقتی تو یک منطقه‌ای ترافیک باشد و فرد می‌خواهد به سریع‌تر کارش برسد در این زمان میزان صبر و تاب‌آوری وی کاهش پیدا می‌کند و هنگامی که تاب‌آوری کاهش پیدا کند میزان جرایم هم افزایش پیدا می‌کند.
کوچکزائی در ادامه گفت: حالا جرایم چه ربطی به میزان صبر و تاب‌آوری دارد؛ تا زمانی که مردم عجولی داشته باشیم و صبر در مردم کاهش پیدا کرده باشد به همان میزان هم تأثیر بر جرایم رانندگی دارد.
وی گفت: وجود ساختارهای شهری مثل خیابان‌های کوچک یا مثلاً بزرگراه‌های کوچک که به اندازه تعداد ماشین‌های جامعه نباشد و ترافیک‌زیاد تولید می‌کند مفاهیمی مثل تاب‌آوری و صبر را کمرنگ می‌کند؛ حالا ما هر چقدر جریمه کنیم وقتی خیابان‌ها اصلاح نشده و مناسب نیستند چه طور جریمه می‌تواند صبر افراد را زیاد کند.
کوچکزائی افزود: ساختار فرهنگی و ساختار حکمرانی در اینجا مهم است؛ یعنی هم باید زیر ساخت‌های جاده‌ای را درست کنیم، فرهنگ سازی کنیم در بعضی از مسائل. اینها باعث می‌شود که میزان رضایت و میزان آرامش فردی افزایش پیدا کند.
وی در پایان گفت: افزایش جریمه تنها راه برای کاهش تخلف و جرایم رانندگی نیست همچنین با تغیر و تحولاتی در ساختارهای فرهنگی و اجتماعی می‌توانیم شاهد کاهش تخلفات رانندگی باشیم.