از دلایل اصلی برای بررسی دیدگاه‌ها و نگرش‌ها یکی این انتظار است که بتوانیم رفتار شخص را پیش بینی کنیم؛ هر نامزد انتخاباتی به شرطی به زمینه یابی دیدگاه و عقاید رأی دهندگان علاقمند است که دیدگاه‌ها و نگرش‌های ابراز شده ربطی به رفتار رأی دادن آنان داشته باشد. این فرض که نگرش‌های شخص تعیین کننده رفتارهای او است، در تفکر انسان‌های آزاد اندیش استقرار دارد و در موارد بسیار این فرض صادق هم هست. اما تحقیقات نشان می‌دهد رابطه بین نگرش و رفتار پیچیده‌تر از آن است که تصور می‌شود. تحقیق مشهوری در دهه ۱۹۳۰ میلادی نخستین تحقیقی بود که در وجود این رابطه تردید کرد. یک استاد سفید پوست دانشگاه به اتفاق یک زوج جوان چینی به نقاط مختلف ایالات متحده مسافرت می‌کرد. در آن زمان پیش داوری نیرومندی علیه آسیایی‌ها وجود داشت و قانونی علیه تبعیض نژادی در استفاده از محل سکونت عمومی وجود نداشت. این سه مسافر در بیش از ۲۰۰ هتل، متل یا رستوران توقف کردند و در همه رستوران‌ها، هتل‌ها و متل‌ها به جز یکی بدون هیچ مسئله‌ای پذیرایی شدند. سپس از همه آن مؤسسات ضمن نامه پرسیده شد آیا یک زوج چینی را به عنوان مهمان می‌پذیرند یا نه. از ۱۲۸ پاسخ رسیده، ۹۲ درصد پاسخ منفی داده بودند. به عبارت دیگر، این صاحبان مؤسسات نگرش‌هایی ابراز کردند که به مراتب پیش داورانه‌تر از رفتار آنها بود. این پژوهش نشان می‌دهد که رفتار را عوامل متعدد دیگری به جز نگرش‌ها رقم می‌زنند و این عوامل بر همسازی نگرش-رفتار نیز اثر دارند. یکی از عوامل واضح در این زمینه، میزان اجباری است که در موقعیت وجود دارد. ما باید اغلب به شیوه‌هایی عمل کنیم که با احساس یا باورمان همساز نیست. وقتی کودک بودیم، مجبور بودیم سبزیجاتی را که دوست نداشتیم بخوریم و اکنون در بزرگسالی مجبوریم در سخنرانی‌ها یا مهمانی‌های کسالت آور شام شرکت کنیم. در تحقیق مربوط به تبعیض نژادی، وقتی پیش داوری کنندگان عملاً با زوج آسیایی متقاضی روبه رو شده بودند ممکن است عملکرد طبق پیش داوری را دشوار دیده باشند که در خصوص کاندیداهای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ۸ تیرماه ۱۴۰۳ نیز همین مسئله صادق است و هر کدام از ۶ کاندید مورد نظر نگرش و رفتارهای خاص خود را در معرض و جلوی دید مخاطبان و میلیون‌ها بیننده تلویزیونی در ۵ مناظره اصلی قرار دادند ولی در دو مناظره پایانی در دوشنبه شب و صبح و بعد از ظهر روز سه‌شنبه عید غدیر خم، با اینکه صبح سه‌شنبه رهبر انقلاب در دیدار با گروه‌های مختلف مردمی، آحاد ملت ایران را به شرکت در انتخاباتی پرشور و با نشاط و با مشارکت خوب و بالا دعوت کرده بود و کاندیداهای محترم ریاست جمهوری را از تهمت و افترا و زدن برچسب به یکدیگر بر حذر داشته بود ولی باز این مسئله در مناظره آخر در ساعت ۱۰:۳۰ و همچنین پس از خبر نیمروزی ساعت ۱۴ رعایت نشد و باز چند تن از کاندیداها یکدیگر را و بیشتر مسعود پزشکیان را مورد هجمه انتقاد و عتاب قرار دادند. رفتارها و فشارهای همسالان، هم قطاران و هم حزبی‌ها نیز می‌تواند تأثیر مشابهی بر رفتار نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم اعمال کند. نگرش هر نامزدی با نامزد دیگر در این مناظرات به صراحت و به ضرس قاطع با هم متفاوت بود و فرق داشت. در واقع نگرش‌های نیرومند و همساز رفتار را بهتر از نگرش‌های ضعیف و ضد و نقیض پیش بینی می‌کنند. بسیاری از رأی دهندگان به این خاطر که تحت فشارهای دوستان و بستگان هستند که با یکدیگر توافق ندارند گرفتار دو سوگرایی می‌شوند. به عنوان مثال تاجر بلوچ به گروه قومی خاصی تعلق دارد که عموماً دارای مواضع سیاسی لیبرال است. اما او در عین حال متعلق به جامعه تجاری خاصی نیز هست که اغلب دارای مواضع سیاسی محافظه‌کارانه به ویژه در مورد مسائل اقتصادی است. هنگام رأی دادن، چنین شخصی تحت فشارهای متناقض قرار می‌گیرد. تناقض و تعارض می‌تواند از درون خود شخص نیز مایه بگیرد. وقتی اعضای شناختی و هیجانی نگرش با یکدیگر همساز نباشند؛ مثلاً وقتی چیزی را می‌خواهیم که می‌دانیم برای ما زیان دارد، در آن صورت پیش بینی رفتار اغلب دشوار می‌شود. به طور کلی وقتی اعضای نگرش با هم ناهمساز باشند نگرشی که نزدیک‌ترین رابطه را با رفتار دارد، بهتر از همه آن را پیش بینی خواهد کرد. نگرش‌های صادقانه چون مسعود پزشکیان که به اصطلاح روان شناسان زبان بدن، کسی که کف دست خود را به نشانه اعتماد و صداقت بارها و بارها نشان می دهد در واقع برخاسته از تجربه کاری و علمی مستقیم هستند، رفتار را بهتر پیش‌بینی می‌کنند تا نگرش‌هایی که از راه خواندن یا شنیدن درباره موضوعی شکل گرفته باشند. شواهدی هم نشان می‌دهد کسانی که آگاهی بیشتری از نگرش‌های خود دارند بیشتر احتمال دارد که همسازی نگرش-رفتار نشان دهند. این امر هم در مورد کسانی صادق است که به طور کلی به عنوان بخشی از ویژگی‌های شخصیتی شان، در افکار و احساسات خود بیشتر متمرکز می‌شوند و هم در مورد کسانی که در موقعیت‌های که آن‌ها را آگاه‌تر می‌سازند، مثلاً در برابر آینه یا تلویزیون قرار گرفته‌اند. جالب توجه اینکه وقتی نخست از مردم خواسته شود در مورد دلایل نگرش‌های خود فکر و تعمق کنند. در این صورت نگرش‌های آنان کمتر رفتارشان را پیش بینی می‌کند. ظاهرا وقتی ابتدا تحلیل کنیم که چه احساسی داریم؛ از نظر شناختی نگرش‌های خود را بر مبنای نظریه‌های شهودی خود درباره اینکه از چنین دلایلی چه نگرش‌های موجهی باید حاصل شود، استخراج می‌کنیم. این نگرش‌های برآمده از منطق، غالباً با احساس‌های واقعی ما فرق دارند؛ تجربه و سواد علمی و صداقت گفتار و عمل مسعود پزشکیان قوی ترین راهبرد و سلاح او در مناظره هایی بود که از صدا و سیمای ایران جلوی چشم و انظار میلیون ها بیننده تلویزیونی مردم جامعه به عینه آن را دیدند و قضاوت کردند که علی رغم موج حملات و هجمه ها علیه او که به قول خودش در جمع بندی مناظره دوشنبه شب۵ دقیقه را در مقابل ۲۰ دقیقه که هجمه۴ نفر علیه او بود ناکافی قلمداد کرد ولی چاره ای جز تمکین و احترام و صداقت به مخاطبان و مردم که قضاوت کنندگان نهایی هستند و در ۸ تیر با مشارکت چشمگیر خویش پای صندوق ها در عمل نشان خواهند داد، چیز دیگری نبود. یک ضرب المثل قدیمی می‌گوید که ضدها یکدیگر را جذب می‌کنند و مایلند یادآور شوند که چقدر با هم متفاوت هستند که در پایان مناظره آخر در صدا و سیما و پخش تیزر پایانی مناظره، این امیر حسین قاضی زاده هاشمی بود که با آن که در دو سه مناظره پایانی بیشترین انتقادها را نثار مسعود پزشکیان کرد که ستاد او دولت سوم روحانی است و قس علی هذا ولی با فراغ بال پزشکیان را در آغوش گرفت؛ قاضی زاده هاشمی پزشکی خوانده و مسعود پزشکیان نیز همین رشته ولی فوق تخصص و استاد تمام قلب است. هر دو فعالیت‌های بیرون از خانه را دوست دارند و هر دو حرفه‌ای هستند یکی اصلاح طلب و دیگری اصولگرا، هر دو دارای ملیت و مذهب و تحصیلات یکی متخصص قلب و دیگری متخصص گوش، حلق و بینی و رئیس بنیاد شهید و امورایثارگران هستند و چندین سال با هم تفاوت سنی دارند و در حدود چندین نمره هوشبهر با هم تفاوت دارند؛ خلاصه اینکه آن ضرب المثل قدیمی که در بالا اشاره شد ممکن است عمدتاً غلط از آب درآید.