گروه سیاست خارجی- تنش‌ها بین ایران و رژیم صهیونیستی که طی ماه‌های گذشته روند صعودی طی کرده است با آخرین حمله رژیم اسرائیل به ایران در مسیری جدید قرار گرفته است و برخی تحلیلگران معتقدند احتمال این که مقامات کشور، تصمیم برای حمله‌ای نظامی و قریب الوقوع به اسرائیل را در دستور کار قرار دهند، بسیار بالا است، گرچه برخی دیگر، معتقدند مشخص نیست ایران چه زمانی و چگونه به اسرائیل واکنش نشان خواهد داد.
مقام معظم رهبری، اخیرا تأکید کردند: «مقابله اسلامی، ملی، عقلانی، خردمندانه و انسانی ملت ایران با استکبار آمریکا که منطبق با قوانین بین‌المللی است، با نقشه‌راه صحیح و بدون غفلت یا تعلل ادامه خواهد یافت و در این مسیر پیروزمندانه، رژیم صهیونیستی و آمریکا در قبال هر اقدام ضدّ ملت ایران، قطعاً پاسخ دندان‌شکنی خواهند گرفت.»
یک روز پیش از این سخنان رهبری نیز، کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی؛ در گفتگو با المیادین با تاکید بر اینکه رژیم صهیونیستی در جنگ علیه غزه و لبنان محاسبات اشتباهی داشته است، گفت: «آن‌ها فکر می‌کردند با حمله به غزه و لبنان می‌توانند حماس و حزب‌الله را نابود کنند. فکر می‌کردند که با شهادت رهبران حماس و حزب‌الله این جنبش‌های مردمی فروکش می‌کنند. اینها محاسبات اشتباه آنان بود. در خود اسرائیل هم خیلی‌ها به این محاسبات اشتباه اقرار می‌کنند، زیرا تفکر مقاومت و آزادی خواهی را نمی‌توان با عملیات نظامی از بین برد.»
جلال خوشچره تحلیگر مسائل بین الملل نیز در یادداشتی در رویداد24 می نویسد: کار از «بازدارندگی» متقابل گذشته است. حالا تهران و تل‌آویو هر لحظه بر شدت تهدیدهای یکدیگر می‌افزایند. تهران می‌گوید «وعده صادق 3» را با سلاح‌های جدید و به گونه‌ای ویرانگر علیه بنیان‌های اسرائیل اجرا می‌کند و در انجام آن تردید ندارد. تل‌آویو هم با تکیه بر حمایت‌های لجستیک و کم‌بدیل واشنگتن برای دو اقدام پیش‌دستانه و واکنشی، رجز می‌خواند. آیا برخلاف گذشته، این بار شواهد خبر از عبور از «تنش زیر خط جنگ» می‌دهد؟ در این صورت اوضاع به چه شکل رقم می‌خورد؟ به نظر می‌رسد استمرار این وضع به معنای آن است که «جنگ» دارد همه را به دنبال خود می‌کشد؛ بی‌آنکه به راستی تمایل عمومی چنین باشد. دلیل این وضع همانا تغییر رویکرد «بازدارندگی» از سوی تل‌آویو و تهران به رویکرد «شکست یا پیروزی» در صحنه کارزاری است که از هفتم اکتبر سال میلادی گذشته میان حماس و اسرائیل آغاز شد و اکنون دامنه‌اش به وضع حاضر رسیده است.
مسئله این نیست که رویارویی آتی میان تهران و تل‌آویو پیش از ساعات شروع انتخابات در ایالات متحده باشد یا روزها و هفته‌های پس از آن. مسئله این است که رویارویی به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده و هریک به دلیل شعارهایشان، به ورطه انتخاب‌های بی‌بازگشت افتاده‌اند. شرایط کنونی لحظات پراضطرابی را به همه طرف‌ها تحمیل کرده است. در این میان «نقطه تعادل» و دستیابی به آن به مثابه گوهری کمیاب شده که دیپلماسی را به گوشه انزوا کشانده است. «نقطه تعادل» امری است که از دیپلماسی فعال انتظار می‌رفت اما پشتوانه آن می‌توانست اراده‌هایی باشد که خواستار چنین امری باشند.
تل‌آویو در همه فرایند جنگ با حماس-حزب الله برای رسیدن به این نقطه از هیچ تلاش و اقدامی فرو گذار نکرد. این درحالی بود که تهران با درک اهداف راهبردی اسرائیل که ایستگاه به ایستگاه دنبال شد، خویشتن‌داری را در دستور کار گذاشت. اما شرایط به‌گونه‌ای رقم خورد که اکنون تهران را در برابر انتخاب‌ عبور از «زیر خط جنگ» قرار داده است. از این رو اگر هنوز امیدی به پرهیز از جنگ تمام عیار بتواند سو سو بزند، به ابتکارهایی مربوط خواهد شد که بیرون از دایره تصمیم‌های کنونی تهران و تل‌آویو است.
سازمان ملل در هیئت جامعه جهانی، ایالات متحده و اروپا در صورت ارائه ایده‌ای قوی و ابتکارهایی مانند آنچه در بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۱ میلادی به کار گرفته شد، هنوز ممکن است از شعله‌ور شدن جنگ جلوگیری کنند. این مهم در صورتی است که دیپلماسی بتواند از یک‌سو به جنگ‌طلبی تل‌آویو مهار بزند. از سوی دیگر رویکردها را از «شکست یا پیروزی» به «بازدارندگی» تغییر داده و با قبول شرایط «جنگ سرد» میان دو طرف، از وقوع جنگ مستقیم و تمام عیار جلوگیری کند. آیا چنین اراده‌ای هست؟ یا «جنگ» دارد همه را به دنبال خود می‌کشد؟
ممکن است حمله ایران ترکیبی باشد
همچنین عبدالرضا فرجی راد به فرارو گفت: «صحبت‌های مقامات دررابطه با حمله به اسرائیل، ۲ نکته را پررنگ می‌کند. نخست این که با توجه به حمله پیشین اسرائیل و این که در ایالات متحده، شرایطی خاص حکمفرماست و چه در روز‌های قبل از انتخابات و چه پس از آن، فضای رخوتی در ساختار سیاسی آمریکا ایجاد می‌شود، این احتمال داده می‌شود که اسرائیل جسارت کرده و حمله‌ای جدید انجام دهد. نکته دوم این که ایران به اسرائیل و طرفین حامی اسرائیل اخطار می‌دهد که اگر آن حمله انجام شود، ایران نه تنها نظاره گر نخواهد بود، بلکه حملاتی شدیدتر از قبل، نسبت به اسرائیل انجام خواهد داد، چرا که هم اکنون، تبلیغات و ادعای غرب و اسرائیل به شکلی است که می‌گویند در حمله‌ای که اسرائیل یک هفته قبل انجام داد، سیستم دفاعی ایران ضعیف شده و به همین علت، ایران ملاحظاتی دارد. بر همین اساس هم ایران حالت تهاجمی نمی‌گیرد.»
وی افزود: «همه این موارد و ادعا‌ها باعث شده است که ایران، به اسرائیل و حامیانش پیام دهد که اگر اسرائیل قصد حمله داشته باشد، ما حتما تلافی می‌کنیم، ضمن این که حمله اسرائیل باعث شد که پاسخ ایران در جای خود محفوظ باقی بماند. اما این که پاسخ ایران چگونه خواهد بود مشخص نیست. ممکن است، این پاسخ کاملا شبیه دو پاسخ قبلی نباشد، ممکن است بخشی از پاسخ ایران شبیه به پاسخ‌های پیشین و بخشی هم از طریق گروه‌های مقاومت باشد، یعنی یک حمله ترکیبی در سطح منطقه باشد؛ بنابراین می بینیم که در جنوب لبنان حملات به اسرائیل افزایش یافته است، هر چند اسرائیل نیز حملات پیاپی انجام می‌دهد. مدتی است که می بینیم حوثی‌ها نیز نسبتا ساکت هستند، شاید حوثی‌ها در حال آماده سازی خود برای یک حمله بزرگ هستند. پس ما نمی‌توانیم صرفا روی ایران تمرکز کنیم و بگوییم احتمالا حمله‌ای از جانب ایران رخ خواهد داد. احتمالات و گزینه‌های متعددی وجود دارد. برای مثال حمله ترکیبی یا حمله خارج از خاک ایران با استفاده از گروه‌های مقاومت.»
تعجیلی در حمله ایران به اسرائیل وجود ندارد
این استاد ژئوپلیتیک گفت: «تعجیلی در حمله ایران وجود ندارد و نمی‌توانیم بگوییم که هم اکنون در شورای عالی امنیت ملی، حمله تصویب شده و قریب الوقوع است. حمله انجام می‌شود، اما به موقع و بر اساس مقتضیات زمانی و مکانی. ممکن است حتی با تاخیری قابل توجه انجام شود. به هر حال فعلا ایران هشداری صریح به اسرائیل و متحدانش داده که اگر دست از پا خطا کنند، نه تنها واکنشی شدید دریافت خواهد کرد، بلکه پاسخ پیشین هم پابرجاست و ممکن است که این ملاحظه که در منطقه تنشی شدید ایجاد شود، از بین برود. ایران این ملاحظه را تا زمانی لحاظ می‌کند امنیت ملی و امنیت سرزمینی ما به خطر نیفتد. اما اگر امنیت سرزمینی کشور به خطر بیفتد، ایران ملاحظه دیگری در ذهن خود نخواهد داشت و توجه خود را روی امنیت سرزمینی متمرکز خواهد کرد.»
وی افزود: «بعید است که ایران در این چند روز باقی مانده تا انتخابات، اقدامی علیه اسرائیل انجام دهد. ایران صبر می‌کند تا نتیجه انتخابات مشخص شده و واضح شود رئیس جمهور جدید ایالات متحده، چه عکس العملی به تنش زایی اسرائیل در منطقه دارد. اگر ایران احساس کند این فرد می‌خواهد سیاست همه جانبه بایدنی از اسرائیل را تکرار کند، طبیعتا، موضع ایران نیز سخت می‌شود، اما اگر فشار بر نتانیاهو وارد شود که هر چه زودتر آتش بس در غزه و لبنان اجرا شود، طبیعتا، ایران نیز می‌تواند مواضعی دیگر بگیرد. قطعا رئیس جمهور جدید آمریکا اظهارنظر‌هایی درباره خاورمیانه خواهد داشت، بنابراین، تصور نمی‌کنم ایران تعجیلی داشته باشد که حمله انجام دهد.»