گروه سیاست خارجی- تصمیم ایران و تروئیکای اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) برای آغاز مذاکرات، ناخرسندی اصولگرایان تندرو را برانگیخته است. روزنامه اصلی این جریان، امروز نوشته است که بهتر است اروپا را از مذاکرات حذف کنیم و میانجی های بهتری را جایگزین کنیم.
این که بالاخره اصولگرایان تندرو نیز بالاخره به این نتیجه رسیده اند که برای برون رفت از وضعیت فعلی، باید مذاکره کرد و اختلاف شان با دولت، نه اصل مذاکره که میانجی های مذاکره است، تحول مهمی در تاریخ فکری اینان به شمار می رود، هر چند که تا رسیدن به این نقطه، هزینه های جبران ناپذیری را بر یک ملت تحمیل کرده اند.
همچنین رسول سلیمی در خبرآنلاین می نویسد: خبر گفتگوی مقامات کشورمان و نمایندگانی از کشورهای اروپایی برای نخستین بار در خبرگزاری ژاپنی کیودو منتشر شد و ساعاتی پس از انتشار این خبر، اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز برپایی چنین مذاکراتی را در ژنو تایید کرد و گفت «این نشست در سطح معاونان وزرای خارجه برگزار می‌شود و در آن نمایندگان سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس حضور خواهند داشت.»
بقایی تاکید کرده «طیفی از مباحث و موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله موضوع فلسطین و لبنان، و نیز موضوع هسته‌ای مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت.» مجید تخت روانچی نیز که احتمالا ریاست هیئت مذاکره کننده ایران در ژنو را بر عهده خواهد گرفت پیش‌تر گفته بود توافق وین در صورتی که طرف‌های دیگر به تعهدات خود بازگردند همچنان می‌تواند به عنوان زیربنای مذاکرات جدید ایران با غرب قرار گیرد.
در همین راستا پیتر استانو، سخنگوی دستگاه خارجی اتحادیه اروپا ضمن امیدواری نسبت به احیای دیپلماسی هسته‌ای با ایران به خبرگزاری ایسنا گفته است: «نماینده عالی اتحادیه اروپا و تیم او با ایران، طرف‌های دیگر برجامی و همچنین ایالات متحده در تماس هستند تا تمام کانال‌های ارتباطی را باز نگه دارند و امکان احیای مذاکرات هسته‌ای معنادار را حفظ کنند»
پیشتر نیز سایت رهبرانقلاب مصاحبه‌ای از علی لاریجانی، منتشر کرده بود که در آن لاریجانی از آمادگی کشورمان برای مذاکرات هسته‌ای با دولت جدید آمریکا و رسیدن به یک «توافق بعدی» با این کشور خبر می‌داد. لاریجانی دراین مصاحبه که روز چهارشنبه ۳۰ آبان ماه انجام شده است، ‌ گفت که دولت جدید آمریکا «دو راه بیشتر پیش‌رو» ندارد؛ یعنی یا به برجام برگردد و یا مذاکرات جدیدی را با ایران شروع کند و بر سر موضوع جدید مذاکره و توافق کنند.
این در شرایطی است که بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان در مقاله‌ای به تاریخ شنبه ۳ آذر در روزنامه ایران، با اشاره به این که «ایران خود را برای مقابله با تهدیدها آماده کرده» تاکید کرده است که ایران «تعامل را به تقابل» ترجیح می‌دهد. او تاکید کرده بود «هنوز برای تعامل و همکاری و کنار گذاشتن رویکرد فشار و تهدید فرصت باقی است.» کمالوندی «کاهش تعداد کشورهای حمایت‌کننده از قطعنامه‌های ارائه شده هر بار نسبت به دفعه قبل» و «افزایش سطح و میزان غنی‌سازی و توسعه زیرساخت‌های صنعت هسته‌ای ایران هر بار بیشتر از قبل» را دلیل ناکامی قدرت‌های غربی در رسیدن به اهدافشان دانسته است.
احتمال انجام مذاکرات بین ایران و کشورهای اروپایی زمانی مطرح شد که بی توجهی به تحمیل قطعنامه های آژانس در سه سال گذشته به بازنمایی منفی برنامه صلح آمیز هسته ای ایران منجر شد. برنامه ای که جمهوری اسلامی در سه دهه گذشته تلاش کرده بود ابعاد صلح آمیز آن را برای تولید انرژی به جهان معرفی کند حالا متاثر از متغیرهایی نظیر لابی اسرائیل در اروپا در معرض بازنمایی نظامی قرار دارد و اهمیت ندادن به ضرورت تعیین سازوکارهایی برای تایید صلح آمیز برنامه اتمی کشورمان به فرصتی طلایی برای اسرائیل تبدیل شد تا از رهگذر انفعال دیپلماسی هسته ای، بتواند بیش از هر زمان اروپا را درباره ابعاد ادعایی رویکرد نظامی برنامه اتمی ایران قانع کند.
از این رو ناظران سیاسی معتقدند از سرگیری مذاکرات بین ایران و آژانس به منظور توافق بر چارچوبی است تا از رهگذر آن ضمن توافق ایران با فعال شدن مجدد مکانیزم های نظارتی آژانس، دیپلمات های کشورمان بتواند منافع ایران را در رفع تحریم ها و جلوگیری از تحمیل تحریم های جدید دنبال کنند. این در حالی است که عمده نگرانی کشورهای اروپایی از ناحیه ای است که اسرائیل تلاش می کند قطع ارتباطات نظارتی آژانس با مراکز هسته ای ایران را به مثابه دلیل توجیهی ابعاد نظامی برنامه هسته ای ایران، بازنمایی کند.
آنچنان که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی به اعضای شورای حکام اعلام کرده بود که ذخایر اورانیوم غنی‌شده شده در ایران طی سه ماه گذشته افزایش یافته و ایران تا ۲۶ اکتبر ۲۰۲۴ میلادی (۵ آبان ماه ۱۴۰۳) ۱۸۲/۳ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد در اختیار دارد که این میزان نسبت به گزارش قبلی در ماه اوت، ۱۷/۶ کیلوگرم افزایش یافته است. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارش آژانس همچنین آمده است که ایران تاکنون هیچ پیشرفتی برای نصب تجهیزات نظارتی بیشتر نداشته است و این مساله «بر توانایی آژانس در زمینه ارائه تضمین‌های لازم درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران تاثیر می‌گذارد.»
خرداد امسال و بعد از سقوط هلیکوپتر شهید رئیسی، گروسی در گزارشی که حاکی از رویکرد سه ساله دولت سیزدهم در برابر آژانس بود به اعضای این شورا گزارش داد که «آژانس تداوم دانش در رابطه با تولید و موجودی سانتریفیوژها، روتورها و دم، آب سنگین و کنسانتره سنگ اورانیوم را از دست داده است» مدیرکل آژانس گفت «عمیقا متأسفم که ایران هنوز در تصمیم خود برای لغو مجوز فعالیت چند بازرس با تجربه آژانس تجدید نظر نکرده است» او همان زمان خواستار ادامه «گفت‌وگوهای سطح بالا» با دولت جدید در ایران شده بود.
در چنین شرایطی مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی از آنجا اهمیت دارد که ایران ضمن خروج از موضع انفعال در اثبات حقانیت خود در برنامه هسته ای قادر خواهد بود چارچوب مشخصی برای نظارت بر برنامه صلح آمیز هسته ای را دنبال کند از سوی دیگر دیپلمات های کشورمان در این مذاکرات کوشش خواهند کرد با کاهش تاثیر متغیرهای منطقه ای بر برنامه هسته ای، از تحمیل تحریم های مضاعف علیه ایران جلوگیری کنند.
برای افزایش صلح و ثبات در منطقه، به چیزی بیش از برجام نیاز است
همچنین تام سائر استاد روابط بین‌الملل و دیپلماسی دانشگاه آنتورپ بلژیک است. وی در گفت‌وگو با ایلنا به بیان نظرات خود در مورد تنش‌ها و تحولات جاری در منطقه خاورمیانه و روابط ایران با اروپا و آمریکا به ویژه در دوره ریاست جمهوری ترامپ پرداخت.
او گفت: ترامپ برجام را دوست نداشت، بخشی از آن به این دلیل بود که معمار آن اوباما بود، نه خودش. اما اگر او بتواند توافق دیگری که از نظرش «بهتر» باشد را پیش ببرد، این امکان وجود دارد که توافقی مانند برجام حاصل شود. شاید ترامپ می‌خواهد جایزه صلح نوبل را بگیرد!
وی افزود: برای افزایش صلح و ثبات در منطقه، به چیزی بیش از یک برجام تجدید شده/احیا شده نیاز است. بدون راه حل بین اسرائیل و فلسطین، صلح در منطقه برقرار نخواهد شد. علاوه بر این، روابط ایران و عربستان سعودی برای منطقه بسیار مهم خواهد بود. در اصل، کشورهای شما می‌توانند همان کاری را انجام دهند که کشورهای اروپایی پس از جنگ جهانی دوم انجام دادند: همکاری در چارچوب اتحادیه اروپا.