اقدام هوشمندانه تهران در رسیدن به سازوکار اجرایی مشترک با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند آرامش را در حوزه نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران تا رسیدن به توافقی جامع‌تر برقرار کند.
به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، تشدید تنش فنی و حفظ فضای سیاسی برای تعامل میان جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی به دو خط موازی تبدیل شده که همزمان با یکدیگر حرکت می کنند.
تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه و بریتانیا) به عنوان کشورهای عضو برجام (توافق هسته ای میان ایران و ۱+۵ مصوب ۲۰۱۵ میلادی) به علاوه ایالات متحده که در نوامبر ۲۰۱۸ از این توافق خارج شد می گویند نگران توسعه بی وقفه برنامه هسته ای ایران هستند.
پاسخ تهران کم و بیش در سالهای اخیر یکسان بوده و بدعهدی طرف مقابل در رفع تحریم را دلیل اصلی توسعه کیفی و کمی بخشی از برنامه هسته ای ایران می داند که طبق برجام باید محدودیت های موقتی بر آن اعمال میشد.
آنچه که ساعت شنی را در همکاری های میان ایران و آژانس به راه انداخته دو ضرب الاجل زمانی است که اتفاقا تعریف و تاکید بر هر دو آنها به تعبیر ایران اقدامی سیاسی محسوب می شود.
براساس آخرین قطعنامه مصوب در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی (چهارمین قطعنامه‌ بعد از برجام و دومین قطعنامه در سال‌جاری) به تاریخ اول آذرماه، رافائل گروسی مدیرکل آژانس باید تا پیش از نشست دوره ای بعدی شورای حکام،که قریب به سه ماه زمان در اختیار او قرار می دهد، گزارشی جامع درباره برنامه هسته ای ایران و چند و چون همکاری های با آژانس ارائه دهد. اقدامی که به نظر می رسد زمینه سازی برای برنامه ای باشد که تروئیکای اروپایی به منظور فعالسازی سازوکار موسوم به اسنپ بک در پاییز ۱۴۰۴ به آن نیاز دارند.
چشم در برابر چشم
تشدید تنش میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی که به نظر می رسد ریشه در تمایل کشورهای غربی برای بازی سیاسی با پرونده هسته ای ایران در شرایط متفاوت منطقه ای دارد در حالی صورت گرفته که دولت چهاردهم مبنای کار در حوزه سیاست خارجی را تنش زدایی از رابطه با کشورهای اروپایی، مدیریت تخاصم با ایالات متحده و همچنین بازگرداندن توازن به سیاست خارجی اعلام کرده است.
این اولویت بندی ها در چندماه اخیر در سطح شعارهای انتخاباتی باقی نمانده و در نخستین گفت و گوهای البته محدود هیات ایرانی با برخی هیات های کشورهای اروپایی در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک و همچنین در قالب سفر رافائل گروسی به تهران و دیدار با رئیس جمهور، وزیر خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی مصداق هایی نیز برای نشان دادن حسن نیت تهران تعریف شد.
تهران باب بهانه گیری را باز نمی گذارد
اکنون به نظر می رسد که پس از تشدید تنش میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی دو طرف در حالی که احساس می کنند کنش و واکنش صورت گرفته آنها را در موقعیت برابری برای فرصت دادن به مذاکره قرار داده، در مسیر مدیریت تنش حرکت می کنند. نکته قابل توجه در واکنش های چند سال اخیر ایران به نقض عهدهای طرف مقابل در برجام، هوشمندی در حفظ نظارت های آژانس بر برنامه هسته ای ایران طبق تعهدات پادمانی بوده است.
اقدامی که کار رافائل گروسی برای زیر سوال بردن ماهیت صلح آمیز برنامه جاری هسته ای ایران را در گزارش های دوره ای سخت کرده و برهمین اساس است که مدیر کل در مواجه با پرسش هایی در این زمینه تاکید می کند که سندی دال بر حرکت ایران در مسیر تولید سلاح هسته ای در اختیار ندارد.
در چارچوب ادامه اجرای این سیاست از جانب تهران بود که شبکه «سی جی تی‌ ان» از انتشار گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای کشورهای عضو خبر داد. طبق این خبر، در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته شده «از ۹ تا ۱۱ دسامبر، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران درباره لزوم افزایش دفعات و شدت اقدامات پادمانی در فردو و تاسیسات ذخیره مواد هسته‌ای در اصفهان گفت‌وگو کردند.
ناگفته پیدا است که اقدام تروئیکای اروپایی و ایالات متحده در پیشبرد قطعنامه اخیر علیه ایران در شورای حکام، ریشه در مصلحت سنجی ها و ابزار فشارسازی به منظور استفاده در ماه های پیش رو چه در تعامل با دولت جدید آمریکا و چه در پرونده احیای برجام یا توافقی مشابه آن دارد. در چنین شرایطی اقدام هوشمندانه تهران در رسیدن به سازوکار اجرایی مشترک با آژانس می تواند آرامش را در حوزه نظارت بر برنامه هسته ای ایران تا رسیدن به توافقی جامع تر برقرار کند.